Σε ευρωπαϊκό Ελντοράντο λιθίου, του λεγόμενου «λευκού χρυσού», εξελίσσεται η Σερβία, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητεί πηγές για το πολύτιμο ορυκτό, θέλοντας παράλληλα να περιορίσει την εξάρτησή της από την Κίνα.
Η Σερβία και η Ε.Ε. υπέγραψαν πρόσφατα μνημόνιο κατανόησης που θα επιτρέψει την εκτέλεση ενός μεγάλου έργου εξόρυξης λιθίου, παρά τις αντιδράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων και κατοίκων. Η συμφωνία αφορά τη σχεδιαζόμενη εξόρυξη λιθίου από την πολυεθνική μεταλλευτική επιχείρηση Rio Tinto στην Κοιλάδα Τζαντάρ, στα δυτικά της χώρας, στην οποία αντιδρούσαν κάτοικοι και ακτιβιστές για το περιβάλλον.
Η Ε.Ε. αναζητεί πηγές λιθίου για να χρησιμοποιηθεί στις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, προκειμένου να περιορίσει την εξάρτησή της από τις κινεζικές εισαγωγές. Ενδεικτικό του πόσο σημαντικό θεωρεί η Ε.Ε. το συγκεκριμένο έργο εξόρυξης, είναι ότι στην υψηλού επιπέδου τελετή υπογραφής της συμφωνίας παρευρισκόταν και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς.
Η παρουσία Σολτς είχε φυσικά να κάνει και με έναν πιο υλιστικό λόγο: να εξασφαλίσει πρώτη θέση για τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, όταν και όποτε το πολύτιμο λίθιο αναδυθεί στην επιφάνεια της γης. Δεν είναι τυχαίο πως στην τελετή υπογραφής της συμφωνίας βρίσκονταν και εκπρόσωποι της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Mercedes-Benz και της πολυεθνικής Stellantis, της ευρω-αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας που προέκυψε το 2021 από τη συγχώνευση του ιταλο-αμερικανικού ομίλου Fiat Chrysler και του γαλλικού ομίλου PSA. Οι δύο αυτοί όμιλοι ευθύνονται για το περίπου 25% όλων των πωλήσεων αυτοκινήτου στην Ευρώπη, παράγοντας γνωστές δημοφιλείς μάρκες.
Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς ακύρωσε την απαγόρευση που είχε επιβάλει στην εξόρυξη λιθίου το 2022, αφότου η εξόρυξη είχε κριθεί αντισυνταγματική και είχε προκαλέσει έντονες διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Προκειμένου, μάλιστα, να καθησυχάσει τις ανησυχίες, ο Βούτσιτς δήλωσε στα ΜΜΕ πως θα «πολεμήσει προσωπικά» για το περιβάλλον και τη ζωή των κατοίκων στην Κοιλάδα Τζαντάρ.
«Θα μας φέρει 6 δισ. ευρώ σε άμεσες ξένες επενδύσεις. Είναι μακράν οι μεγαλύτερες επενδύσεις που είχαμε ποτέ στη χώρα μας», δήλωσε ο Βούτσιτς.
Μια ιστορία 20 ετών
Το σχεδιαζόμενο έργο εξόρυξης λιθίου στην Κοιλάδα Τζαντάρ από τη Rio Tinto είναι εδώ και χρόνια μείζον ζήτημα στη Σερβία. Το Τζαντάρ ανακαλύφθηκε από τους γεωλόγους της Rio Tinto το 2004 και εικάζεται πως θα αποτελέσει το μεγαλύτερο ορυχείο λιθίου στην Ευρώπη, με παραγωγή 58.000 τόνων εξευγενισμένου ανθρακικού λιθίου τον χρόνο. Η ποσότητα αυτή είναι αρκετή για να τροφοδοτήσει με ενέργεια πάνω από 1 εκατ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα και να καλύψει το 90% των σημερινών αναγκών της Ευρώπης σε λίθιο.
Τον Φεβρουάριο του 2023 η Rio Tinto είχε δαπανήσει τουλάχιστον 1,2 εκατ. ευρώ για την αγορά γης στη Σερβία στην προτεινόμενη περιοχή εξόρυξης, παρόλο που το έργο είχε παγώσει από την κυβέρνηση του Βελιγραδίου, λόγω των ανησυχιών για τις επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον. Οι πολέμιοι του έργου φοβούνται πως το έργο θα καταστρέψει τον υδροφόρο ορίζοντα και το έδαφος στη δυτική Σερβία. Υποστηρίζουν ακόμη πως τα οικονομικά οφέλη για τη χώρα θα είναι μικρά και τονίζουν πως τα διάφορα έργα της Rio Tinto ανά τον κόσμο έχουν συχνά προκαλέσει διαμάχες.
Η Rio Tinto υποστηρίζει πως το σχεδιαζόμενο έργο στην Κοιλάδα Τζαντάρ θα είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη και θα καταστήσει την εταιρεία μια από τις δέκα μεγαλύτερες παραγωγούς λιθίου στον κόσμο. Το έργο έχει την ισχυρή στήριξη από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. Η Rio Tinto είναι μια βρετανο-αυστραλιανή πολυεθνική και η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία εξόρυξης στον κόσμο.
Η Ε.Ε. εισάγει σχεδόν όλο το λίθιο που χρησιμοποιεί, ωστόσο φιλοδοξεί να εξασφαλίσει μια ολόκληρη αλυσίδα εφοδιασμού υλικών μπαταρίας. Η ζήτηση για λίθιο προβλέπεται να αυξηθεί κατά 18 φορές έως το 2030 και 60 φορές έως το 2050, λόγω της σχεδιαζόμενης μετάβασης στα ηλεκτρονικά οχήματα τα οποία κινούνται με μπαταρία που χρησιμοποιεί λίθιο.
Πού υπάρχουν αποθέματα «λευκού χρυσού» στη γηραιά ήπειρο
Το λίθιο είναι ζωτικής σημασίας πρώτη ύλη για την ευρωπαϊκή βιομηχανία ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Μέχρι τώρα το λίθιο παράγεται κυρίως στην Αυστραλία, τη Χιλή και την Κίνα. Τον τελευταίο καιρό έχει μπει στο κυνήγι του «λευκού χρυσού» και η Ευρώπη, με έξι προς μελλοντική εκμετάλλευση ορυχεία. Ας δούμε ποια είναι αυτά.
- Barroso project (Πορτογαλία): Η Πορτογαλία διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου στην Ευρώπη, με 60.000 μετρικούς τόνους. Το πορτογαλικό λίθιο χρησιμοποιούνταν κυρίως στην κεραμική για την κατασκευή γυάλινων σκευών. Τώρα εισέρχεται σε νέα φάση, με τη βρετανική εταιρεία Savannah Resources να στοχεύει στην εκμετάλλευση του ορυχείου Barroso. Σύμφωνα με την εταιρεία, το ορυχείο εμπεριέχει 27 εκατ. μετρικούς τόνους λιθίου, αρκετό για να καλύψει τη ζήτηση στην Ευρώπη τις αμέσως επόμενες δεκαετίες.
- Vulcan Project (Γερμανία): Η αυστραλιανή εταιρεία Vulcan Energy εργάζεται αυτή τη στιγμή πάνω σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα στην Άνω Κοιλάδα του Ρίνου. Το πιλοτικό πρόγραμμα έχει τεθεί σε εφαρμογή από τον Απρίλιο του 2021 και η εμπορική παραγωγή αναμένεται να αρχίσει το 2025.
- ΕMILI Project (Γαλλία): Η γαλλική εταιρεία Imerys έχει ανακοινώσει πως θα ξεκινήσει την εξόρυξη λιθίου στην οροσειρά Μασίφ Σαντράλ το 2028.
- Cinovec Project (Δημοκρατία της Τσεχίας): Το Cinovec Project βρίσκεται σε απόσταση 100 χιλιομέτρων από την Πράγα και εκτελείται από την European Metals Holding. Στοχεύει στην παραγωγή σχεδόν 30.000 μετρικών τόνων λιθίου για μπαταρίες ετησίως και για μια περίοδο 25 ετών.
- Wolfsberg Project (Αυστρία): Η European Lithium αναπτύσσει το Wolfsberg Project στην Καρινθία, 270 χιλιόμετρα νότια της Βιέννης. Η εταιρεία σκοπεύει να αρχίσει την παραγωγή το 2025.
- Keliber Project (Φινλανδία): Η φινλανδική εταιρεία Keliber Oy, η οποία ειδικεύεται στην εξόρυξη και τα χημικά μπαταρίας, διαχειρίζεται το έργο αυτό στη δυτική Φινλανδία με στόχο την παραγωγή 15.000 μετρικών τόνων υδροξειδίου του λιθίου τον χρόνο από το 2025.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")