όπως εξηγεί σε άρθρο του στους FT, ο Adi Imsirovic διευθυντής της Surrey Clean Energy, πρώην trader πετρελαίου και συγγραφέας του βιβλίου "International Oil Markets in the Age of Climate Change".
H πρόκληση για τον OPEC συνίσταται στην παραδοχή ότι ο κόσμος πρέπει να σταματήσει να χρησιμοποιεί πετρέλαιο και να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.
Η γενική ιδέα είναι η χρήση πετρελαίου να συρρικνωθεί μέχρι και κατά 80% έως το 2050, αν η ανθρωπότητα επιθυμεί να πετύχει αυτούς τους στόχους. Όμως, ο αντίκτυπος μιας τόσο κάθετης μείωσης θα είναι καταστροφικός για πολλούς παραγωγούς πετρελαίου.
Ο αρθρογράφος εξηγεί ότι το καρτέλ πρέπει να βοηθήσει τα μέλη του να “πλοηγηθούν στα ύπουλα νερά” της ενεργειακής μετάβασης, όπως το πράττουν σήμερα, τονίζει, τα δύο πιο ισχυρά από αυτά, ήτοι, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που εργάζονται με στόχο να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους.
Αυτός ο ρόλος δεν είναι κάτι το καινούργιο για τον OPEC. Οι σκέψεις που επικράτησαν στο τέλος της δεκαετίας του 1950 και οι οποίες οδήγησαν στη δημιουργία του καρτέλ, το 1960, δεν βασίζονταν μόνο στην επιθυμία των παραγωγών πετρελαίου να ελέγχουν τους δικούς τους φυσικούς πόρους. Η οικονομική συνεργασία, η τεχνική βοήθεια και η ενιαία προσέγγιση στη διαμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής ήταν επίσης ψηλά στην ατζέντα του οργανισμού.
Ο κύριος στόχος του OPEC, δηλαδή, η ανεξαρτητοποίηση από τον έλεγχο/ζυγό του νέο-αποικιακού ολιγοπωλίου των διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών επιτεύχθηκε στο τέλος της αμέσως επόμενης δεκαετίας του 1970. Αυτό απετέλεσε μια τεράστια νίκη για τις χώρες- μέλη του καρτέλ για την οποία θα έπρεπε να αισθάνονται μεγάλη υπερηφάνεια.
Έχοντας απολαύσει την εκτόξευση της ζήτησης του ορυκτού καυσίμου αλλά και τις υψηλές τιμές της δεκαετίας του 1970, ο OPEC έστρεψε το ενδιαφέρον του στην υπεράσπιση των απροσδόκητων οικονομικών κερδών που αποκόμισε και στη στήριξη ενός επιπέδου τιμών που θα βρίσκεται πολύ πιο πάνω από το κόστος παραγωγής. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια διάσκεψη των εκπροσώπων του στην Βιέννη, το 1982, ο οργανισμός συμφώνησε να περιορίσει την παραγωγή και να επιβάλλει ποσοστώσεις για κάθε χώρα -μέλος, με αποτέλεσμα να μετατραπεί επίσημα σε καρτέλ. Έκτοτε, ο OPEC πέτυχε, σε γενικές γραμμές, να διατηρήσει την τιμή διάθεσης του πετρελαίου του, πολύ πιο πάνω από το ανταγωνιστικό επίπεδο της αγοράς.
Επισήμως, το καρτέλ αποδέχεται την πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Στην πράξη αντιτίθεται, όμως, σθεναρά στις εκκλήσεις για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Ο OPEC προβλέπει δε ότι η ζήτηση θα συνεχίσει να αυξάνεται σε 116 εκατ. βαρέλια ημερησίως έως το 2045 και ζητά αύξηση των επενδύσεων για να καλυφθεί αυτή η ποσότητα. Όμως, αυτές οι ενέργειες είναι εντελώς ασύμβατες με τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού!
Φαίνεται ότι ο OPEC ακολουθεί τη στρατηγική που μετήλθαν παλιότερα οι καπνοβιομηχανίες: δηλαδή, χρηματοδοτεί μια εκστρατεία για την παράταση της διάρκειας ζωής του προϊόντος του, σε μια κίνηση που έχει γίνει γνωστή ως "ληστρική καθυστέρηση". Αυτή συνίσταται σε μια ιδιότυπη μίξη που περιλαμβάνει την ενθάρρυνση της αύξησης της ζήτησης σε χώρες που δεν διαθέτουν επαρκείς πολιτικές για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ από την άλλη, και με πρωτοστάτη το Ριαντ, υποστηρίζει τη διατήρηση των τιμών του πετρελαίου σε όσο το δυνατόν υψηλότερα επίπεδα και για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ενώ χρησιμοποιεί, παράλληλα, τα έσοδα από τις πωλήσεις του ορυκτού για να διαφοροποιήσει την οικονομία του όσο το δυνατόν ταχύτερα.
Όπως επισημαίνει όμως ο αρθρογράφος, αυτή η στρατηγική είναι απίθανο να λειτουργήσει για μια σειρά από χώρες-μέλη του OPEC, όπως είναι μεταξύ άλλων, οι Νιγηρία, Βενεζουέλα, Κονγκό, Γκαμπόν και Αλγερία. Και τούτο, επειδή αυτές οι χώρες δεν είναι σε θέση να διατηρούν σταθερούς κύκλους για την οικονομία τους, ενώ και οι κρατικοί προϋπολογισμοί τους εξαρτώνται από τις τιμές του πετρελαίου.
Και εδώ ακριβώς έρχεται ο OPEC να παίξει σημαντικό ρόλο και να τις βοηθήσει να αποστασιοποιηθούν από τα έσοδα που αποφέρουν τα ορυκτά καύσιμα και να διαφοροποιήσουν το μείγμα των οικονομιών τους προς άλλους τομείς αλλά και προς την ενσωμάτωση των καθαρών πηγών ενέργειας που αφθονούν, συχνά, στις περισσότερες χώρες-παραγωγούς πετρελαίου.
Πέραν των άφθονων πόρων και της εμπειρίας που διαθέτει η γραμματεία του OPEC, μπορεί να εμπλέξει στην όλη διαδικασία μετασχηματισμού των οικονομιών των χωρών-μελών του και σημαντικούς διεθνείς οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, οι οποίοι μπορούν να παρέχουν συμβουλές σχετικά με τη βελτίωση της βιωσιμότητας, τις βέλτιστες μεταβατικές πορείες και την οικονομική σταθερότητα.
Ορισμένα μέλη, όπως η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, συμμετέχουν ήδη σε περιβαλλοντικά έργα, όπως η Πρωτοβουλία για το Κλίμα για το Πετρέλαιο και το Αέριο, που αποτελεί μια κοινοπραξία ορισμένων από τις μεγαλύτερες κρατικές και πολυεθνικές πετρελαϊκές εταιρείες του κόσμου. Υπάρχει επίσης η Διεθνής Ένωση Περιβαλλοντικής Προστασίας της Βιομηχανίας Πετρελαίου, στην οποία συμμετέχουν η Abu Dhabi National Oil Company και η Aramco, με την τελευταία να έχει υπογράψει ένα πρόγραμμα της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη μείωση της μηδενικής καύσης κατά την εξόρυξη πετρελαίου έως το 2030.
Τη διαφορά όμως θα την κάνει όχι η κατά μόνας συμμετοχή σε πρωτοβουλίες βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά η συμπερίληψη σε αυτές όλων των χωρών-μελών του καρτέλ. «Ήρθε η ώρα ο OPEC να διαδραματίσει θετικό ρόλο. Αντί να αποτελεί εμπόδιο στην ενεργειακή μετάβαση, θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος της λύσης», καταλήγει το άρθρο.