Από τις 15 Ιουλίου, η Διεθνής Αρχή Θαλάσσιων Βυθών (ISA ) - ένας οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών από το 1994 - διεξάγει διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων των διοικητικών της οργάνων στη Τζαμάικα.
Γι' αυτό τρεις ευρωπαϊκές ΜΚΟ (WeMove Europe, Seas At Risk και Deep Sea Conservation Coalition)προώθησαν μια έρευνα της Ipsos, η οποία διεξήχθη στο Βέλγιο, την Πολωνία και την Ιταλία, με δείγμα 3.000 ατόμων.
Το 56% των ερωτηθέντων αντιτίθεται στις εξορύξεις σε βαθιές θάλασσες και υποστηρίζει την προσωρινή απαγόρευση τέτοιων ενεργειών. Ένα άλλο 33% εγκρίνει την εξόρυξη εφόσον η ζημιά είναι περιορισμένη, το 7% δεν έχει άποψη και μόνο το 4% υποστηρίζει την εξόρυξη χωρίς να εκφράζει ανησυχίες.
"Οι επιστήμονες μας προειδοποιούν ότι χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο για να κατανοήσουμε καλύτερα τον βυθό", δήλωσε η Rachel Walker-Konno, υπεύθυνη εκστρατείας στο WeMove Europe, σε συνέντευξή της στο Euronews.
"Μόλις την περασμένη εβδομάδα έγινε μια ανακάλυψη σχετικά με τους πολυμεταλλικούς κόνδυλους. Αυτό έχει αλλάξει εντελώς τα όσα γνωρίζουμε για το πώς παράγεται το οξυγόνο, επειδή αυτό συμβαίνει στα βάθη της θάλασσας, χωρίς το φως του ήλιου", πρόσθεσε.
Απαγόρευση ή αναστολή;
Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι πρέπει να γνωρίζουμε περισσότερα για τις πιθανές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, στους πληθυσμούς των ψαριών και στην ικανότητα του ωκεανού να δεσμεύει και να αποθηκεύει διοξείδιο του άνθρακα.
Μέχρι στιγμής, μόνο 31 χώρες στον κόσμο υποστηρίζουν είτε την απαγόρευση, είτε το μορατόριουμ, είτε την προληπτική παύση, εκ των οποίων οι 10 είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Γαλλία είναι το μόνο κράτος μέλος που ζητά την απαγόρευση. Την παύση μέχρι να υπάρξουν περισσότερα στοιχεία υπερασπίζονται η Δανία, η Σουηδία, η Φινλανδία, η Γερμανία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα και η Μάλτα.
Πριν από δύο χρόνια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστήριξε, σε μια "Κοινή ανακοίνωση σχετικά με την ατζέντα της ΕΕ για τη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών", την απαγόρευση μέχρι να υπάρξουν περαιτέρω στοιχεία ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια.
Το έγγραφο υποστηρίζει ότι η εξόρυξη θα πρέπει να γίνεται μόνο όταν "τα επιστημονικά κενά καλύπτονται επαρκώς" και όταν υπάρχει βεβαιότητα ότι "δεν θα προκύψουν επιβλαβείς επιπτώσεις" και ότι "το θαλάσσιο περιβάλλον θα προστατευθεί αποτελεσματικά".
Τον τελευταίο χρόνο, δεκάδες παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εταιρείες στους τομείς της αλιείας, της τεχνολογίας και της αυτοκινητοβιομηχανίας έχουν ενωθεί με τους επιστήμονες και τις ομάδες των αυτοχθόνων που ζητούν να σταματήσει η εξόρυξη στα μεγάλα θαλάσσια βάθη.
Θα ήταν χρήσιμα αυτά τα μέταλλα;
Η ISA έχει, από τη δεκαετία του 1960, υπογράψει περίπου 30 συμβάσεις για την εξερεύνηση πολυμεταλλικών κονδύλων (PMN), πολυμεταλλικών θειούχων (PMS) και φλοιών σιδηρομαγγανίου πλούσιων σε κοβάλτιο (CFC) στο βυθό της θάλασσας. Αυτοί οι κονδύλοι περιέχουν χαλκό, νικέλιο, σίδηρο, μαγγάνιο, κοβάλτιο και σπάνιες γαίες.
Οι συμβάσεις αυτές αποσκοπούν στη διερεύνηση του εμπορικού δυναμικού αυτών των πόρων, με τη συμμετοχή κυβερνητικών και ιδιωτικών φορέων. Οι περιοχές αναζήτησης είναι η ζώνη διάρρηξης Clarion-Clipperton, στην κεντρική λεκάνη του Ινδικού Ωκεανού, στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, στις νοτιοδυτικές και κεντρικές κορυφογραμμές του Ινδικού και στη μεσοατλαντική κορυφογραμμή.
Συμμετέχουν αρκετές χώρες της ΕΕ, συγκεκριμένα η Γερμανία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Πολωνία και η Τσεχία. Ορισμένες κυβερνήσεις επιθυμούν να αποκτήσουν νέες πηγές ορυκτών που χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα, σε ηλεκτρικές μπαταρίες και ημιαγωγούς. Αλλά οι ακτιβιστές λένε ότι ίσως δεν αξίζει να επιλέξουν αυτή την οδό.
"Μέσω της εξόρυξης σε βαθιές θάλασσες, λαμβάνουμε κυρίως πολυμεταλλικούς κονδύλους που περιέχουν μαγγάνιο, λίγο νικέλιο, κοβάλτιο και χαλκό. Πολλά από αυτά τα ορυκτά αντικαθίστανται στις σημερινές καθαρές τεχνολογίες και ορισμένα ορυκτά που είναι απίστευτα απαραίτητα, όπως το λίθιο, δεν βρίσκονται σε αυτούς τους κονδύλους", λέει η Rachel Walker-Konno.
Ο Καναδάς και η Νορβηγία «προχωρούν ακάθεκτοι»
Παρ΄όλα αυτά, ο Καναδάς (υπό την εταιρεία TMC) θα μπορούσε να υποβάλει αίτηση για άδεια εμπορικής εκμετάλλευσης σε διεθνή ύδατα ήδη από το 2025, στη ζώνη Clarion-Clipperton (CCZ) - μια τεράστια περιοχή μεταξύ Χαβάης και Μεξικού. Μένει να δούμε αν, μέχρι τότε, η Διεθνής Αρχή Βυθού θα έχει καταλήξει σε απόφαση σχετικά με το νομικό πλαίσιο που θα πρέπει να ισχύει.
Καθοριστική πτυχή για να γνωρίζουμε ποια κατεύθυνση θα ακολουθήσει ο οργανισμός αυτός είναι η εκλογή του γενικού γραμματέα. Ο σημερινός αναπληρωτής γενικός γραμματέας Michael Lodge (από το Ηνωμένο Βασίλειο) έχει με μια πολύ φιλοβιομηχανική θέση, υπερασπιζόμενος την ταχεία υιοθέτηση των κανόνων.
Η Letícia Carvalho, Βραζιλιάνα ωκεανογράφος και πρώην ρυθμιστική αρχή πετρελαίου και φυσικού αερίου, υποστηρίζει μεγαλύτερες προφυλάξεις και πιστεύει ότι οι μελέτες πρέπει να συνεχιστούν για μερικά ακόμη χρόνια.
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) διακήρυξε το 1982 ότι ο βυθός εκτός εθνικής δικαιοδοσίας αποτελεί "κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας" και ότι οποιαδήποτε χρήση θα πρέπει να ωφελεί την "παγκόσμια ανάπτυξη όλων των χωρών".
Η Νορβηγία ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να ξεκινήσει σύντομα εμπορική δραστηριότητα στα χωρικά της ύδατα. Σε ψηφοφορία στο εθνικό κοινοβούλιο στις 9 Ιανουαρίου δόθηκε το πράσινο φως για την εξόρυξη σε βαθιά θαλάσσια ύδατα σε μια περιοχή 281.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων γύρω από το αρκτικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ.