Στόχος μας είναι η Ελλάδα να ξεφύγει από τη «μαύρη λίστα» των ευρωπαϊκών κρατών σε ό,τι αφορά τα ποσοστά ανακύκλωσης. Εφαρμόζοντας τον κανόνα του «πληρώνω όσο ρυπαίνω», ο οποίος είναι δίκαιος και δεν έχει διόλου τιμωρητικό χαρακτήρα, συμβάλλουμε στο να περάσει η πατρίδα μας στην κυκλική οικονομία, για την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων και αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Στο σημερινό περιβάλλον της παγκόσμιας αύξησης του πληθυσμού και της κλιματικής κρίσης θα ήταν πραγματικά απερίσκεπτο να συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε υλικά που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ως απόβλητα. Αντιθέτως, πρέπει να διευρύνουμε τη λίστα με τα υλικά που, αντί να καταλήγουν στα σκουπίδια μας, θα επαναχρησιμοποιούνται, ή θα αξιοποιούνται ενεργειακά, παράγοντας βιοαέριο και καλύπτοντας ενεργειακές ανάγκες μας, χωρίς μάλιστα να επιβαρύνουν το κλίμα μας. Την ίδια στιγμή έχουμε υποχρέωση να καταστήσουμε την ανακύκλωση καθημερινότητα για τα νοικοκυριά μας, αίροντας όποια εμπόδια -ή ακόμη και δικαιολογίες- προβάλλονται για τον σωστό διαχωρισμό των αποβλήτων μας, αλλά και παρέχοντας στους Δήμους και τα νοικοκυριά το σχετικό εξοπλισμό.
Ο στόχος είναι ένας: Η Ελλάδα να πετύχει ποσοστό ταφής κάτω από το 10% και σημαντική αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης μέχρι το 2030. Αυτόν ακριβώς τον στόχο έρχεται να υπηρετήσουν τα μέτρα του νομοσχεδίου για την ανακύκλωση, που μεταξύ άλλων προβλέπουν:
Εφαρμογή του συστήματος εγγυοδοσίας για πλαστικές και μεταλλικές φιάλες, που θα λειτουργεί στο τέλος του 2025, με ένα ενιαίο πανελλαδικό σύστημα. Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος προβλέπονται περίπου 15.000 σημεία επιστροφής για διευκόλυνση του καταναλωτή.
Παροχή υπηρεσίας χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων σε μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς Δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων και παροχή εξοπλισμού χωριστής συλλογής στους υπόλοιπους.
Ρύθμιση ζητημάτων στην εναλλακτική διαχείριση, με στόχο να κατατεθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς νέο επιχειρησιακό σχέδιο, με τριπλάσιους πόρους για την ανακύκλωση, που θα περιλαμβάνει και τη συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών.
Δημιουργία συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης για τα βιοαπόβλητα, με πόρους των υπόχρεων παραγωγών, με στόχο να αναλάβει τη συλλογή από τους μεγάλους παραγωγούς και τα HORECA.
Δυνατότητα άμεσης παρέμβασης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την πρόληψη ή αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων, για την αποτροπή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και προστασίας της δημόσιας υγείας, καθώς και σε περιπτώσεις προστίμων από την Ε.Ε.
Όλα τα παραπάνω έρχονται να «κουμπώσουν» με σειρά δράσεων που ήδη υλοποιεί το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας από το 2019 και αφορούν όλη την πυραμίδα διαχείρισης των αποβλήτων. Θα μπορούσαμε ενδεικτικά να αναφέρουμε:
Τη δράση ευαισθητοποίησης «Πρωταθλητές ανακύκλωσης» των μαθητών στα δημοτικά σχολεία που για δύο χρόνια υλοποιούμε σε δημοτικά σχολεία όλης της χώρας σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδεία.
Την πρόληψη αποβλήτων, με βασικό στόχο την εφαρμογή του προαναφερόμενου κανόνα «πληρώνω όσο πετάω», δίνοντας κίνητρα στους πολίτες να διαχωρίζουν τα απόβλητά τους στην πηγή.
Τη δημιουργία κέντρων επαναχρησιμοποίησης υλικών σε όλη τη χώρα, που περιορίζουν ακόμη περισσότερο την ταφή.
Τη δημιουργία νέων συστημάτων συλλογής και επεξεργασίας με στόχο τη μεγαλύτερη ανακύκλωση για νέα ρεύματα, όπως έπιπλα, στρώματα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, απόβλητα στην πρωτογενή παραγωγή κ.λπ.
Την ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων, με τη σχετική μελέτη να έχει ολοκληρωθεί για το σύνολο της χώρας και τη θεσμική προετοιμασία για την εφαρμογή της να ξεκινά από το 2025.
Το νέο νομοσχέδιο για την ανακύκλωση έρχεται να λειτουργήσει ως καταλύτης, επιταχύνοντας τις διαδικασίες προσαρμογής της χώρας μας στο νέο σύστημα αντίληψης - διαχείρισης - αξιοποίησης των αποβλήτων που αποτελεί πλέον παγκόσμιο ζητούμενο. Μιλάμε για ριζική αναπροσαρμογή των δεδομένων που ξέραμε μέχρι σήμερα, θα τολμούσα να την αποκαλέσω «μεταρρύθμιση», ώστε η χώρα μας να πρωταγωνιστήσει στο πέρασμά της σε μια κυκλική οικονομία, για καλύτερη ποιότητα ζωής των πολιτών και προστασία του περιβάλλοντος.
Είναι αυτό για το οποίο εργαζόμαστε μεθοδικά στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας από το 2019 και αυτό το οποίο δρομολογούμε σε μια νέα βάση με το νομοσχέδιο που σύντομα θα γίνει νόμος του κράτους μας.
(*) Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας
(από ΑΠΕ-ΜΠΕ)