Το υπουργείο βιομηχανίας και εμπορίου της Ρωσίας, το οποίο επιβλέπει την αμυντική παραγωγή με στόχο τη στήριξη της εισβολής στην Ουκρανία, κατήρτισε εμπιστευτικά σχέδια τον Οκτώβριο του 2022 που προβλέπουν δαπάνες περίπου 82 δις ρουβλίων (1 δισ. δολ. με βάση τις τότε ισοτιμίες) με στόχο την εξασφάλιση κρίσιμου ηλεκτρονικού εξοπλισμού μέσω καναλιών μη ορατών από τις δυτικές κυβερνήσεις.
Το σχέδιο, που αποκαλύφθηκε με επιστολές σε ένα «σκιώδες» όργανο προώθησης εμπορικών δραστηριοτήτων με ισχυρούς δεσμούς με τις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας, στόχευε να χρησιμοποιήσει «σημαντικά αποθέματα» ρουπιών που συγκέντρωσαν οι ρωσικές τράπεζες από την άνθηση των πωλήσεων πετρελαίου στην Ινδία. Το σχέδιο έβλεπε την Ινδία ως εναλλακτική αγορά για την προμήθεια ζωτικής σημασίας αγαθών που η Μόσχα προμηθευόταν στο παρελθόν «από μη φιλικές χώρες».
Η Ρωσία και οι Ινδοί εταίροι της επικεντρώνονταν σε τεχνολογίες διπλής χρήσης - αγαθά με μη στρατιωτικές και στρατιωτικές εφαρμογές - που υπόκεινται σε δυτικούς ελέγχους εξαγωγών, σύμφωνα με τα έγγραφα, καθώς και δυτικούς αξιωματούχους και δύο επιχειρηματίες που συμμετείχαν στο παρελθόν στο εμπόριο. Η Μόσχα εξέτασε ακόμη και την διοχέτευση επενδύσεων προς ρωσο-ινδικές εγκαταστάσεις ανάπτυξης και παραγωγής ηλεκτρονικών, σύμφωνα με τα αρχεία που διέρρευσαν.
Η αλληλογραφία που διέρρευσε δείχνει πώς η Ρωσία στράφηκε στο Νέο Δελχί, ακόμη και όταν ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι έφερε την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου πιο κοντά από ποτέ στην τροχιά των ΗΠΑ.
Κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης στην Ουάσιγκτον πέρυσι, ο Μόντι υπέγραψε μια σειρά διμερών συμφωνιών συνεργασίας σε διάφορους τομείς - από προηγμένους κινητήρες αεριωθουμένων μέχρι και τεχνητή νοημοσύνη.
Αν και ο βαθμός στον οποίο η Μόσχα υλοποίησε το σχέδιό της παραμένει ασαφής, τα λεπτομερή στοιχεία για τις εμπορικές ροές υποδηλώνουν ότι η σχέση με την Ινδία έχει ενισχυθεί βαθύτερα στις συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών που προσδιορίζονται στη ρωσική αλληλογραφία.
Εξάλλου, οι δεσμοί της Ινδίας με τη Μόσχα είναι μια αυξανόμενη πηγή τριβών με την Ουάσιγκτον, όπως σημειώνουν οι FT. Ο Wally Adeyemo, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, απέστειλε επιστολή, τον Ιούλιο, σε τρεις από τους κορυφαίους επιχειρηματικούς οργανισμούς της Ινδίας προειδοποιώντας τους ότι «κάθε ξένο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που συναλλάσσεται με τη στρατιωτική βιομηχανική βάση της Ρωσίας κινδυνεύει να υποβληθεί σε κυρώσεις». Ο Adeyemo πρόσθεσε: «Αυτός ο αυξημένος κίνδυνος κυρώσεων υπάρχει ανεξάρτητα από το νόμισμα το οποίο χρησιμοποιείται στις συναλλαγές».
Μάλιστα, η αμερικανική εφημερίδα σημειώνει χαρακτηριστικά ότι, ενώ ο Μόντι «κλαιγόταν» για τον αντίκτυπο στις αναπτυσσόμενες οικονομίες της εισβολής στην Ουκρανία και προέτρεπε τις δύο πλευρές να συνάψουν ειρήνη, το Δελχί επέκτεινε την γραμμή «οικονομικής διάσωσης» της Ρωσίας, ενώ αυτή επλήττετο από τις δυτικές κυρώσεις.
Η Ινδία υπήρξε σημαντικός αγοραστής ρωσικού αργού πετρελαίου και το συνολικό εμπόριο των δύο χωρών έφτασε στο ιστορικό υψηλό των 66 δισεκατομμυρίων δολαρίων το οικονομικό έτος 2023-24, πενταπλάσια αύξηση σε σχέση με ένα έτος πριν από την εισβολή.
Μέρος των συναλλαγών έχει πραγματοποιηθεί σε ρουπίες, αφήνοντας τη Ρωσία με πλεόνασμα του νομίσματος.
Ραγδαία η αύξηση των εισαγωγών ρωσικού αργού στην Ινδία μετά την εισβολή στην Ουκρανία (πηγή: FT)
Το Κρεμλίνο έχει παραδεχτεί την ύπαρξη δυσκολιών στον επαναπατρισμό των κερδών της Ρωσίας από το πετρέλαιο λόγω των αμερικανικών κυρώσεων και των νομισματικών περιορισμών. Ρωσικοί όμιλοι έχουν χρησιμοποιήσει ρουπίες για να εμπορεύονται χρυσό και να αγοράζουν αγαθά ώστε να αποφύγουν τις κυρώσεις, σύμφωνα με άτομα που εμπλέκονται στο εμπόριο αυτό και δυτικούς αξιωματούχους.
Ο Ρώσος αξιωματούχος της κεντρικής κυβέρνησης που εμπλέκεται στη διαρροή της αλληλογραφίας, Αλεξάντερ Γκαπόνοφ, είναι αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος «ραδιοηλεκτρονικών» του υπουργείου. Είναι ένας τομέας ιδιαίτερης ευαισθησίας επειδή η Ρωσία βασίζεται σε ηλεκτρονικό εξοπλισμό ξένης παραγωγής για χρήση σε πυραύλους, drones και ηλεκτρονικό πόλεμο.
Ο Γκαπόνοφ τον Οκτώβριο του 2022 ζήτησε από έναν «αδιαφανή» - όπως τον χαρακτηρίζουν οι FT - οργανισμό με έδρα τη Μόσχα, ο οποίος έχει δεσμούς με τις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας - την Κοινοπραξία για την Εξωτερική Οικονομική Δραστηριότητα και τη Διεθνή Διακρατική Συνεργασία στη Βιομηχανία - να παρουσιάσει σχέδια για την απόκτηση κρίσιμων εξαρτημάτων από την Ινδία.
Ο Vadim Poida, πρόεδρος της κοινοπραξίας, απάντησε ότι είχε αναπτύξει «συγκεκριμένα σχέδια» με τη ρωσική βιομηχανία ηλεκτρονικών ειδών και «εκπροσώπους των σχετικών κρατικών και ιδιωτικών επιχειρήσεων της Ινδίας» που είχαν «μεγάλες δυνατότητες» να κάνουν χρήση των ρουπιών του Κρεμλίνου.
Εκτόξευση των εξαγωγών της Ινδίας προς τη Ρωσία σε ρουπίες από τα τέλη του 2022 (πηγή: FT)
Η Poida περιέγραψε ένα σχέδιο πέντε σταδίων για να βοηθήσει τη Ρωσία να ξοδέψει τις ρουπίες της και να δημιουργήσει μια σταθερή προμήθεια εξαρτημάτων διπλής χρήσης. Η Ρωσία θα δημιουργήσει ένα «κλειστό σύστημα πληρωμών μεταξύ ρωσικών και ινδικών εταιρειών» που δεν θα γινότυαν αντιληπτό από τις δυτικές χώρες, «και το οποίο θα περιλαμβάνει και τη χρήση ψηφιακών χρηματοοικονομικών στοιχείων», έγραφε ο Poida.
Η κοινοπραξία του Poida εκτιμούσε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να αγοράσει έως και 100 δισεκατομμύρια ρούβλια σε εξαρτήματα, συμπεριλαμβανομένων εξαρτημάτων για «τηλεπικοινωνίες, διακομιστές και άλλο σύνθετο ηλεκτρονικό εξοπλισμό» που είχε αγοραστεί προηγουμένως μέσω δυτικών χωρών.
Τα μέλη της κοινοπραξίας, σύμφωνα με τον Poida, είχαν ξεκινήσει πιλοτικά έργα για την παραγωγή εξαρτημάτων ρωσικής σχεδίασης στην Ινδία και είχαν πραγματοποιήσει «λεπτομερή εργασία για το θέμα της απόκρυψης πληροφοριών σχετικά με τη συμμετοχή Ρώσων ιδιωτών και εταιρικών οντοτήτων, καθώς και την εφοδιαστική εφοδιασμού μέσω τρίτων χωρών». Θα μπορούσαν να δαπανηθούν πρόσθετα κεφάλαια για την υποστήριξη κοινοπραξιών στην Ινδία για εργοστάσια ηλεκτρονικών που απαιτούνται «για την κάλυψη των αναγκών της ρωσικής υποδομής πληροφοριών ζωτικής σημασίας».
Η νομική οντότητα της κοινοπραξίας ιδρύθηκε το 2013, και εμφανιζόταν ως όχημα ανάπτυξης εφαρμογών. Ο Poida ανέλαβε τη διεύθυνσή της και τη μετονόμασε τον Μάρτιο του 2022, λιγότερο από ένα μήνα αφότου ο Πούτιν διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία. Ένας δυτικός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι ο όμιλος, ο οποίος αναφέρει, στην αλληλογραφία που διέρρευσε, ότι είχε συναντήσεις με τις υπηρεσίες ασφαλείας, αποτελεί προκάλυμμα για τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες.
Η ανταλλαγή επιστολών που διέρρευσε αναφέρει πληρωμές για δύο συγκεκριμένες κατηγορίες εκτελωνισμού αγαθών, είδη ηλεκτρονικών και μηχανημάτων, σε ρουπίες. Οι ρωσικές καταθέσεις δείχνουν ότι το εμπόριο σε αυτές τις κατηγορίες έχει εκτοξευθεί σε σχέση με τα αμελητέα επίπεδα στα οποία βρίσκονταν στα μέσα του 2022.
Τα τελωνειακά αρχεία αποκαλύπτουν επίσης συγκεκριμένα στοιχεία που δυνητικά ταιριάζουν με τις δραστηριότητες του σχεδίου. Η Innovio Ventures, μια ινδική εταιρεία, περιλαμβανόταν στις δηλώσεις των συναλλαγών ως προμηθευτής ηλεκτρονικού εξοπλισμού αξίας τουλάχιστον 4,9 εκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένων των drones, στη Ρωσία, καθώς και αγαθών αξίας 600.000 δολαρίων που αποστέλλονται στο Κιργιστάν. Οι συναλλαγές καταγράφηκαν στα ρωσικά αρχεία σε ρουπίες.
Οι αποστολές στη Ρωσία περιλαμβάνουν ηλεκτρονικό εξοπλισμό 568.000 δολαρίων για χρήση σε ραδιοηλεκτρονικά συστήματα προς μια ρωσική εταιρεία που ονομάζεται Testkomplekt, και η οποία έχει πληγεί από τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ επειδή βρίσκεται στο επίκεντρο του στρατιωτικού συστήματος προμηθειών της Μόσχας.
Ένας Ινδός επιχειρηματίας που γνωρίζει τις συναλλαγές της Ρωσίας με την Ινδία δήλωσε στους FT ότι η Μόσχα είχε κάνει επίσης συμφωνίες σχετικά με τη δημιουργία εγκαταστάσεων στην Ινδία. «Μέρος αυτού του [ποσού από ρουπίες] επρόκειτο να επενδυθεί στην Ινδία για να καταλήξει στην απαραίτητη κατασκευή αντικειμένων διπλής χρήσης», είπε ο Ινδός επιχειρηματίας. «Θα μπορούσε να είναι ηλεκτρονικά είδη χαμηλής αξίας, όπως αυτά που βρίσκονται σε πλυντήρια ρούχων ή ψυγεία». «Θα μπορούσες είτε να εξάγεις αυτά τα είδη, είτε να αφαιρέσεις τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό και να τον στείλεις στη Ρωσία», πρόσθεσε.