(πολίτες, περιβαλλοντικές οργανώσεις) παραμένουν σημαντικός παράγοντας που εμποδίζει την ολοκλήρωση έργων στρατηγικής σημασίας για την διείσδυση της καθαρής ενέργειας στη χώρα στο πλαίσιο των στόχων που έχουν τεθεί στο ΕΣΕΚ.
Δήμοι και Περιφέρειες γνωμοδοτούν αρνητικά, επί μονίμου βάσεως όταν πρόκειται για την έκδοση περιβαλλοντικών όρων με αποτέλεσμα και τα έργα να μην προχωρούν και η κυβερνητικά πολιτική για την πράσινη ανάπτυξη να μένει μετέωρη. Το πιο σοβαρό όλων είναι ότι ο χορός των αντιδράσεων δεν αφορά πλέον τον κατ΄εξοχήν «ένοχο», ήτοι τις ανεμογεννήτριες, αλλά περιλαμβάνει και την έως πρότινος «αθώα» ηλιακή ενέργεια (φωτοβολταϊκά).
Απ’ άκρου εις άκρον της χώρας από την Θράκη μέχρι την Κρήτη και από την Ήπειρο μέχρι τα νησιά του Αιγαίου κανένα έργο ανανεώσιμης ενέργειας δεν μπορεί να προχωρήσει σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που έχουν θέσει οι επενδυτές το κλάδου, εξαιτίας των κάθε είδους διαμαρτυριών κατά της εγκατάστασής τους.
Οι αιτιολογίες ποικίλουν. Είτε πρόκειται για την προστασία αγροτικών γαιών υψηλής παραγωγικότητας, είτε για άλλες που γειτνιάζουν με περιοχές Natura, ή υδροβιότοπους, είτε αιτιάσεις για «πάγωμα» των διαδικασιών ολοκλήρωσης των έργων έως ότου αναθεωρηθεί το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ.
Ο παρονομαστής είναι ίδιος σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Γενικευμένη άρνηση σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης και μέρους της τοπικής κοινωνίας στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε επιλεγμένες ορεινές τοποθεσίες, ή στην ανάπτυξη φωτοβολταϊκών πάρκων σε πεδινές ζώνες ή στα πρανή λόφων.
Είναι χαρακτηριστικό των αντιδράσεων ότι ο Περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλέξανδρος Καχριμάνης ζητά από το ΥΠΕΝ να θέσει ανώτατο όριο στα 1.200 μέτρα για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών. Ορισμένες από τις αντιδράσεις έχουν ως βάση ιδιοτελή τοπικά ή δημοτικά συμφέροντα που διεκδικούν πιο «ενεργό» ρόλο στη διαχείριση των υπό ανάπτυξη έργων ΑΠΕ στις περιοχές τους.
Ασφαλώς όμως, η ιδιοτέλεια δεν είναι κίνητρο σε όλες τις περιπτώσεις. Για παράδειγμα, οι αντιδράσεις στην Δυτική Μακεδονία, με αφορμή τα σχέδια εγκατάστασης φωτοβολταϊκών πάρκων στις περιοχές της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας, ιδίως όμως της εγκατάστασης Φ/Β σταθμών στη λίμνη Πολυφύτου από την ΔΕΗ Ανανεώσιμες και από την Interphoton Investment. Σε αυτή την περίπτωση, οι δήμοι και οι ενεργοί πολίτες θεωρούν ότι θα υπάρξει σοβαρή διατάραξη της φυσικής ισορροπίας στην περιοχή, αφού τα προτεινόμενα έργα αναμένεται να καταλάβουν περί τα 11.500 στρέμματα στην επιφάνεια της λίμνης!
Ο προβληματισμός για τα Υπεράκτια Αιολικά
Ως χώρα με πολύ ισχυρό αιολικό δυναμικό, η Ελλάδα συγκεντρώνει και ανάλογο ενδιαφέρον από επενδυτές εντός και εκτός συνόρων για την ανάπτυξη έργων ανανεώσιμης ενέργειας από τον άνεμο.
Η σφοδρή επιθυμία για επενδύσεις στον τομέα, που υπαγορεύεται από την βούλησης της κυβέρνησης να επιταχύνει την μετάβαση στην καθαρή ενέργεια προκαλεί συγκρούσεις καθώς οι ιδιωτικές εταιρείες του κλάδου πιέζουν τις αρχές να τους επιτρέψουν να εγκαταστήσουν ανεμογεννήτριες τελευταίου τύπου και να δημιουργήσουν αχανή αιολικά πάρκα, πολλές φορές κατά παρέκκλιση της νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος και με κίνδυνο να επιφέρουν ανεπανόρθωτη καταστροφή στο περιβάλλον, χερσαίο ή θαλάσσιο.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα παρακολουθήσαμε στο energia.gr (εδώ και εδώ) τις εξελίξεις στο ζήτημα της ανάπτυξης πλωτών αιολικών πάρκων σε περιοχές υψηλού ανεμολογικού συναμικού καθώς και τις αντιδράσεις που υπήρξαν, τόσο σε επίπεδο δήμων, περιφερειών και κοινωνίας, όσο και σε επίπεδο αρχαιολογικών υπηρεσιών.
Είναι ενδεικτικό της αντίδρασης σε αυτά τα σχέδια τα όσα αναφέρει σε ο δήμος Πατρέων, σε ψήφισμα που εξέδωσε κατά της εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών πάρκων στην περιοχή, το οποίο παραθέτουμε αυτούσιο:
«Μέσα στον Πατραϊκό Κόλπο από το Αντίρριο, τη Ναύπακτο, το Ρίο και μέχρι τον Ψαθόπυργο πρόκειται να εγκατασταθεί ένα γιγαντιαίο «υπεράκτιο» αιολικό πάρκο, σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης. Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, που εκπονήθηκε από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε (ΕΔΕΥΕΠ), το 2024 ξεκινήσαν οι προετοιμασίες που περιλαμβάνουν τις διαδικασίες έγκρισης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, καθώς και οριοθέτηση των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ). Το σχέδιο ανάπτυξης πλωτών και σταθερής βάσης υπεράκτιων αιολικών πάρκων περιλαμβάνει 25 περιοχές με συνολική δυναμικότητα 12,4 GW. Στον Πατραϊκό Κόλπο θα εγκατασταθούν πάνω από 50 τεράστιες ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 695 MW πολύ κοντά στην ακτογραμμή δηλαδή σε κατοικημένες περιοχές και παραλίες κολύμβησης, καθώς θα είναι σταθερής έδρασης. Αυτές προστίθενται σε μια ιδιαίτερα επιβαρυμένη περιοχή με εγκαταστημένες και αδειοδοτημένες ανεμογεννήτριες στα γύρω βουνά και πλαγιές του Πατραϊκού Κόλπου. Τα όρια του υπεράκτιου αιολικού πάρκου του Πατραϊκού είναι κοντά σε υδατικά συστήματα και σε Λιβάδια Ποσειδωνίας και σε επαφή με τα Πάρκα λιμνοθαλασσών του Μεσολογγίου. Θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στα ενδιαιτήματα προστατευόμενων θαλάσσιων ειδών και γενικά στα οικοσυστήματα του Κόλπου καθώς επίσης και στην αλιεία. Η οριοθετημένη περιοχή του αιολικού πάρκου του Πατραϊκού γειτονεύει με χερσαίες περιοχές Natura και εφάπτεται ή υπερκαλύπτει ένα μέρος του Κορινθιακού που έχει ενταχθεί στις προστατευόμενες περιοχές Natura. Η ενέργεια είναι κοινωνικό αγαθό και είναι αναγκαίο να αξιοποιηθούν όλες οι πηγές παραγωγής ενέργειας, μεταξύ των οποίων και οι ΑΠΕ, σχεδιασμένα με βάση τις λαϊκές ανάγκες και την προστασία του περιβάλλοντος και όχι για τα κέρδη των ενεργειακών ομίλων. Με τους συγκεκριμένους νόμους δίνεται η δυνατότητα να εγκαθίστανται ανεμογεννήτριες κοντά σε κατοικημένες περιοχές ή και σε προστατευόμενες περιοχές προκαλώντας τεράστια προβλήματα στους κατοίκους υποβαθμίζοντας το περιβάλλον. Αυτή η πολιτική μαζί με την απελευθέρωση της αγοράς και το χρηματιστήριο ενέργειας, οδηγεί στην εκτόξευση των λογαριασμών της ηλεκτρικής ενέργειας, αύξηση της ενεργειακής φτώχειας και κόψιμο του ρεύματος σε κατοικίες και μικροεπαγγελματίες. Το Δ.Σ. του Σ.Π.Ο.Α.Κ. συμπαραστέκεται στις πρωτοβουλίες των συλλογικών φορέων της Βόρειας Πάτρας και της Ναυπακτίας που διεκδικούν την ανάκληση του σχεδιασμού για την εγκατάσταση του τεράστιου αιολικού πάρκου στον Πατραϊκό. Εκπροσωπώντας τους Δήμους του Κορινθιακού και Πατραϊκού Κόλπου, ζητάμε την άμεση ανάκληση των σχεδιασμών για εγκατάσταση των γιγαντιαίων ανεμογεννητριών για την προστασία του οικοσυστήματος και της υγείας των κατοίκων των παράκτιων περιοχών. Διεκδικούμε την κατάργηση των αντιπεριβαλλοντικών νόμων και των σχετικών διατάξεων, που επιτρέπουν ενεργειακές επενδύσεις για τα συμφέροντα των λίγων».
Ανάλογες αντιδράσεις καταγράφονται και από την Οικολογική Εταιρεία Έβρου η οποία διαμαρτύρεται για το σχέδιο ανάπτυξης πλωτών αιολικών πάρκων ανοιχτά της Αλεξανδρούπολης και τη Σαμοθράκης. Ιδίως όμως, καθώς το σχέδιο περιλαμβάνει την εγκατάσταση ανεμογεννητριών-μαμούθ με ύψος 280 μέτρων (όσο περίπου το ύψος του Πύργου του Άιφελ στο Παρίσι) και διάμετρο ρότορα 236 μέτρα! Πρόκειται για ανεμογεννήτριες διπλάσιες σε ύψος από εκείνες που είναι ήδη εγκατεστημένες σε διάφορες περιοχές στη χώρα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η εγκατάσταση αυτών των ανεμογεννητριών προβλέπεται να γίνει σε απόταση μόλις ενός μιλίου από Αλεξανδρούπολη και την Σαμοθράκη, όταν, για παράδειγμα, στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης αυτή η απόσταση ορίζεται στα 12 μίλια. Επί πλέον, το ύψος των ανεμογεννητριών σε αυτές τις χώρες περιορίζεται στα 125 μέτρα όταν υπάρχει οπτική εγγύτητα από τις ακτές.
Σημειώνουμε, τέλος, ότι οι περιοχές ανάπτυξης των εν λόγω αιολικών πάρκων βρίσκονται εντός ή γειτνιάζουν με περιοχές NATURA, ενώ η τοποθέτησή τους έχει προβλεφθεί να γίνει με την διαδικασία “fast track.” Όπως είναι επόμενο, το έργο της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ να κατασιγάσει τις αντιδράσεις προβλέπεται ιδιαιτέρως δυσχερές.