Η διαδικασία της Αστάνα ξεκίνησε με στόχο να κάνει να σωπάσουν τα όπλα στη Συρία, χωρίς ωστόσο οι τρεις χώρες που συμμετέχουν σε αυτήν να έχουν συνταχθεί με την ίδια πλευρά στο πεδίο της μάχης. Συγκεκριμένα, η Μόσχα και η Τεχεράνη έσπευσαν στο πλευρό του σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ και τον βοήθησαν στρατιωτικά να συντρίψει την αντιπολίτευση, ενώ η Άγκυρα, χωρίς να εμπλέκεται άμεσα στο πεδίο, παρατηρεί ευμενώς τις προόδους που σημειώνουν τα κινήματα των ανταρτών.
«Για την Άγκυρα, η αλλαγή της ισορροπίας των δυνάμεων στη Συρία αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα μια ευκαιρία και ένα κίνδυνο», συνοψίζει ο Χάμις Κινίρ, αναλυτής του γραφείου συμβούλων Verisk Maplecroft.
Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ενρτογάν, ο οποίος κάλεσε αυτή την εβομάδα τον Άσαντ «να συμφιλιωθεί με το λαό του», εξέφρασε χθες, Παρασκευή, την «επιθυμία» του «η προέλαση των ανταρτών να συνεχιστεί χωρίς προβλήματα», χωρίς να παραλείψει να αναφέρει ξεκάθαρα πως «στόχος (των ανταρτών) είναι η Δαμασκός», μετά το Χαλέπι και τη Χάμα.
Στο κέντρο της εξίσωσης, τα περισσότερα από 900 χιλιόμετρα των συνόρων μεταξύ των δύο χωρών και τα σχεδόν τρία εκατομμύρια των σύρων προσφύγων στην Τουρκία.
Προς το παρόν, «ο ακριβής ρόλος της Τουρκίας στη (σημερινή) κατάσταση παραμένει αντικείμενο εικασιών», γράφει ο Ομέρ Οζκιζιλτσίκ, ερευνητής στο Atlantic Council στην Άγκυρα. «Όμως το σίγουρο είναι πως, χωρίς να έχει εμπλακεί άμεσα, η Τουρκία έδωσε το πράσινο φως της για την επίθεση», προσθέτει.
Εξάλλου, εξήγησε στο Γαλλικό Πρακτορείο, η τουρκική κυβέρνηση γνώριζε για τις προετοιμασίες, παρόλο που οι σχέσεις της είναι παραδοσιακά «περίπλοκες» με την ισλαμιστική οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) που διεξάγει την επίθεση στη Συρία.
Το ουσιώδες για την Τουρκία «είναι η σταθερότητα στη Συρία και μια ζώνη ασφαλείας στην οποία θα μπορούσαν να επιστρέψουν οι σύροι πρόσφυγες», λέει η Γκιονούλ Τολ, διευθύντρια αρμόδια για την Τουρκία στο Middle East Institute στην Ουάσινκτον.
Με αυτό το στόχο, εκτιμά, η Ρωσία και ο Ερντογάν θα μπορούσαν να επιδιώξουν «να προωθήσουν μια μεταβατική κυβέρνηση χωρίς τον Άσαντ, αλλά με ορισμένα στοιχεία του καθεστώτος του και της αντιπολίτευσης».
Τους τελευταίους μήνες, το χέρι που έτεινε ο Ερντογάν στον γείτονά του και ακόμη και η πρόσκλησή του να τον συναντήσει παρέμειναν νεκρό γράμμα, καθώς ο πρόεδρος Άσαντ απαίτησε να υπάρξει προηγουμένως αποχώρηση από τη βορειοδυτική Συρία των τουρκικών δυνάμεων, οι οποίες έχουν αναπτυχθεί εκεί για να πολεμήσουν εναντίον των κούρδων μαχητών.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, εκτιμά η Γκιονούλ Τολ, εκνευρίσθηκε απ' αυτή την απουσία απάντησης εκ μέρους του σύρου προέδρου.
Όμως «ο Ερντογάν δεν προωθεί πλέον την ανατροπή του καθεστώτος του Άσαντ, που θα δημιουργούσε ένα κενό από το οποίο θα μπορούσαν να επωφελήθουν η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος και οι κουρδικές οργανώσεις», σύμφωνα πάντα με την Τολ.
«Ο Άσαντ κατάφερε να εκνευρίσει όλους, περιλαμβανομένων των Ιρανών, των Ρώσων και των Τούρκων, επειδή σέρνει τα πόδια του στις προσπάθειες να επιτευχθούν συμφωνίες με την Τουρκία και τους άλλους», υπογραμμίζει.
Το Ιράν, από την πλευρά του, έχει επισημάνει την έλλειψη υποστήριξης του Μπασάρ αλ-Άσαντ μετά το θάνατο του ηγέτη της λιβανικής Χεζμπολάχ, του Χασάν Νασράλα, ο οποίος είχε σπεύσει να τον βοηθήσει. Η Τεχεράνη θα ήταν επίσης αναμφίβολα έτοιμη να διαπραγματευθεί με μια νέα ομάδα, εκτιμά η Γκιονούλ Τολ.
Ο Σινάν Ουλγκέν, ερευνητής στο Carnegie Europe στην Άγκυρα, αναρωτιέται: «αν η Ρωσία και το Ιράν εξακολουθούν να επιθυμούν να υποστηρίξουν τη Συρία, εξακολουθούν άραγε να έχουν την ικανότητα να το κάνουν;».
Η σύνοδος της Ντόχα θα μπορούσε να σφραγίσει την τύχη του προέδρου Άσαντ, εκτιμούν οι ειδικοί, καθώς συμμετέχει σ' αυτή, απέναντι στον ρώσο υπουργό Σεργκέι Λαβρόφ, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Χακάν Φιντάν, πιστός του αρχηγού του κράτους και πρώην επικεφαλής των τουρκικών υπηρεσιών πληροφοριών.
«Ο Χακάν Φιντάν γνωρίζει το συριακό ζήτημα, το πεδίο και κυρίως όλους τους πρωταγωνιστές: τα κράτη, αλλά επίσης τις ένοπλες οργνώσεις και τις πολιτοφυλακές που είναι παρούσες», διαβεβαιώνει ο Σινάν Ουλγκέν.
Ο Φιντάν δέχθηκε μάλιστα αυτή την εβδομάδα τον ιρανό ομόλογό του Αμπάς Αραγτσί, ο οποίος μετέβη στην Άγκυρα αφού πέρασε από τη Δαμασκό.
Συρία: Προ των πυλών της Δαμασκού οι αντάρτες, κατέλαβαν σχεδόν όλες τις νότιες επαρχίες
Οι Σύροι αντάρτες απέχουν πλέον μόλις 20 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Δαμασκό, αφού έθεσαν υπό τον έλεγχό τους την επαρχία Ντεράα, στη νότια Συρία, ανέφεραν, το Σάββατο, ένας διοικητής τους και η μη κυβερνητική οργάνωση Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (OSDH).
Ο Ράμι Άμπντελ Ραχμάν, ο διευθυντής του OSDH, είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι αντάρτες μαχητές ελέγχουν όλη την Ντεράα, το λίκνο της εξέγερσης του 2011 εναντίον του καθεστώτος στου Μπασάρ αλ Άσαντ. Ένας διοικητής τους, ο Χασάν Άμπντελ Γάνι, επιβεβαίωσε ότι απέχουν «λιγότερα από 20 χιλιόμετρα» από τη νότια είσοδο της Δαμασκού.
Μετά την πτώση του Χαλεπιού, την περασμένη εβδομάδα, οι κυβερνητικές δυνάμεις καταρρέουν σε όλη τη χώρα, με ιλιγγιώδη ταχύτητα, καθώς οι αντάρτες καταλαμβάνουν τη μία μετά την άλλη πολλές μεγάλες πόλεις και επανεμφανίζονται σε περιοχές όπου θεωρείτο ότι η εξέγερση είχε καταπνιγεί εδώ και χρόνια. Πέρα από το Χαλέπι στα βόρεια, τη Χάμα στην κεντρική Συρία και το Ντέιρ Εζόρ στα ανατολικά, οι αντάρτες λένε ότι κατέλαβαν επίσης την Κουνέιτρα, την Ντεράα και τη Σουέιντα στα νότια και προωθούνται προς την πρωτεύουσα Δαμασκό.
Οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν επικεντρωθεί στη Χομς. Η κρατική τηλεόραση και πηγές του στρατού ανέφεραν ότι εξαπέλυσαν αεροπορικά πλήγματα εναντίον θέσεων των ανταρτών και, παράλληλα, φτάνουν ενισχύσεις για να υπερασπιστούν την πόλη.
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο, επτά άμαχοι σκοτώθηκαν από τα συριακά και ρωσικά πλήγματα στη Χομς.
Στο μεταξύ, οι αντάρτες επεκτείνουν τον έλεγχό τους σχεδόν σε όλη τη νοτιοδυτική Συρία και λένε ότι κατέλαβαν τη Σαναμαΐν, πάνω στον κεντρικό οδικό άξονα που οδηγεί από τη Δαμασκό στην Ιορδανία. Ο συριακός στρατός λέει ότι αναδιατάσσεται, χωρίς να παραδέχεται ότι απώλεσε εδάφη.
Η ταχύτητα με την οποία εξελίσσονται τα γεγονότα κατέπληξε τις περισσότερες αραβικές χώρες και προκαλεί ένα νέο κύμα ανησυχίας για τη σταθερότητα της περιοχής. Το Κατάρ είπε σήμερα ότι απειλείται η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας.
Ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας, που ξέσπασε το 2011, ως εξέγερση εναντίον του καθεστώτος του Άσαντ, δημιούργησε χώρο για τζιχαντιστές που κατέλαβαν μεγάλες εκτάσεις και εξαπέλυαν τρομοκρατικές επιθέσεις σε όλον τον κόσμο, ενώ ταυτόχρονα επτά εκατομμύρια πρόσφυγες έφυγαν σε γειτονικές χώρες και ξένες μεγάλες δυνάμεις εγκαθίδρυαν βάσεις στη χώρα.
Δυτικοί αξιωματούχοι λένε ότι ο συριακός στρατός βρίσκεται σε δύσκολη θέση, είναι ανήμπορος να σταματήσει τους αντάρτες και αναγκάζεται να υποχωρεί.
Ο Άσαντ βασιζόταν εδώ και χρόνια στους συμμάχους του για να καταστέλλει τους αντάρτες: τα ρωσικά μαχητικά βομβάρδιζαν από αέρος ενώ το Ιράν έστελνε τους δικούς του συμμάχους, μαχητές της Χεζμπολάχ και παραστρατιωτικών ιρακινών οργανώσεων, για να ενισχύσει τις χερσαίες δυνάμεις. Όμως η Ρωσία από το 2022 έχει επικεντρωθεί στον πόλεμο στην Ουκρανία και η Χεζμπολάχ υπέστη βαριές απώλειες στον δικό της πόλεμο με το Ισραήλ, με αποτέλεσμα να περιοριστούν σημαντικά οι δυνατότητές της.
Την Παρασκευή η Ρωσία προέτρεψε τους πολίτες της να φύγουν από τη Συρία. Το Ιράν απομάκρυνε τις οικογένειες των διπλωματών του, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο.
Η Χεζμπολάχ έστειλε μερικές «δυνάμεις επιτήρησης» στη Χομς, όμως μια μεγαλύτερη δύναμη θα ήταν εκτεθειμένη σε ισραηλινά πλήγματα. Το Ισραήλ βομβάρδισε την Παρασκευή δύο μεθοριακές διαβάσεις στα σύνορα Λιβάνου-Συρίας.
Ιρακινοί παραστρατιωτικοί, υποστηριζόμενοι από το Ιράν, έχουν τεθεί σε συναγερμό και χιλιάδες από αυτούς είναι έτοιμοι να αναπτυχθούν στη Συρία και έχουν συγκεντρωθεί κοντά στα σύνορα. Όμως ακόμη δεν έχουν λάβει εντολή να τα περάσουν, είπαν δύο διοικητές τους. Το Ιράκ δεν επιδιώκει μια στρατιωτική παρέμβαση στη Συρία, είπε ένας κυβερνητικός εκπρόσωπος.
Στην Ντόχα του Κατάρ ξεκίνησαν οι συνομιλίες των υπουργών Εξωτερικών του Ιράν, της Ρωσίας και της Τουρκίας, που θα συζητήσουν την κατάσταση στη Συρία. Ο Ιρανός υπουργός Αμπάς Αραγσί είπε στην ιρανική τηλεόραση ότι «δεν έχουν ληφθεί συγκεκριμένες αποφάσεις» για το μέλλον της Συρίας και ότι η συνάντηση της Ντόχα έχει ως στόχο να διασφαλιστεί η εδαφική ακεραιότητα της χώρας.