για τα οποία η γερμανική πολιτική ηγεσία έχει διαχρονικές, πολύ σοβαρές ευθύνες. Και δεν συμπεριλαμβάνουμε, στο παρόν άρθρο, το μεταναστευτικό, ούτε την εξωτερική πολιτική της χώρας.
Τα πανηγύρια για την επιστροφή των Χριστιανοδημοκρατών στην εξουσία δεν μπορούν, εκ των πραγμάτων, να κρατήσουν πολύ, καθώς έως το Πάσχα θα πρέπει να έχει σχηματιστεί κυβέρνηση.
Το να επιθυμείς κάτι δεν σημαίνει όμως ότι μπορείς να το αποκτήσεις και ο νέος καγκελάριος είναι βέβαιο ότι θα χρειαστεί να επιστρατεύσει όλη την πειθώ του ώστε να φθάσει στο σχηματισμό σταθερής κυβέρνησης συνασπισμού που να του επιτρέπει να εφαρμόσει τα βασικά σημεία του προγράμματος που του έδωσαν τη νίκη στις κάλπες.
Η Γερμανία φιλοδοξεί, αιώνες τώρα, να ηγηθεί της ηπείρου. Αναλώνει όλες τις δυνάμεις της για να εξασφαλίσει ρόλο πρωταγωνιστή στα ευρωπαϊκά πράγματα. Το πώς θα το πετύχει στην παρούσα συγκυρία, με έναν καγκελάριο ο οποίος χαρακτηρίζει τον εαυτό του «κοινωνικά συντηρητικό και οικονομικά φιλελεύθερο», ουδείς δύναται να γνωρίζει.
Αυτό που αξίζει να γνωρίζει κανείς σε αυτή τη φάση, είναι ότι επιχειρεί στα φανερά, να αποτινάξει την πολιτική κληρονομιά της Άνγκελα Μέρκελ, με την οποία δεν είχε και τις καλύτερες των σχέσεων…
Για αυτό το λόγο επέλεξε μια πιο δεξιόστροφη γραμμή για το CDU, προκειμένου να αναχαιτίσει τη ραγδαία στροφή των ψηφοφόρων προς την άκρα δεξιά του AfD αλλά και να ευθυγραμμίσει την οικονομία με τις επιταγές της αγοράς, σε αντίθεση με την πιο άκαμπτη, προτεσταντική προσέγγιση των πραγμάτων της οικονομίας, που διατηρούσε η Μέρκελ.
Ενέργεια και Κλίμα
Ορισμένοι στην Γερμανία, ιδίως μέρος του εκλογικού σώματος, διαισθάνονται ότι Φρίντριχ Μερτς είναι πιθανό να ακολουθήσει μια πολιτική που θα κρατά αποστάσεις τόσο από τις δεσμεύσεις της χώρας για το Κλίμα, όσο, κυρίως, από την γραμμή της απανθρακοποίησης της οικονομίας, τουλάχιστον, στο βαθμό που την ακολουθούσε η απερχόμενη κυβέρνηση των σοσιαλδημοκρατών και των εταίρων τους.
Στην πραγματικότητα, κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα στο ερώτημα, τί θα επιλέξει να κάνει ο νέος καγκελάριος στα συγκεκριμένα θέματα της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της Γερμανίας.
Αλλά, εάν υποδηλώνει κάτι το ότι κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, ο Mερτς δήλωνε ότι «δεν του αρέσει η εμφάνιση των ανεμογεννητριών και ελπίζει ότι θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από κάτι άλλο μια μέρα», μόνο προς μια πιθανή ανακατεύθυνση της ενεργειακής πολιτικής μπορεί να παραπέμπει.
Ο ίδιος δηλώνει συχνά ότι «λυπάται για την έξοδο της Γερμανίας από την πυρηνική ενέργεια» και ομολογεί ότι είναι στους άμεσους στόχους του η επιστροφή σε αυτή.
Βέβαια, το προεκλογικό μανιφέστο του CDU αναφέρεται στην επίτευξη του στόχου της ενεργειακής μετάβασης, αν και με πιο διπλωματική προσέγγιση, αφού τονίζει ότι θα συνεχίσει να ευνοεί όλες τις μορφές της ανανεώσιμης ενέργειας.
Ο δε Φρίντριχ Μερτς, έγραφε, στις αρχές του 2025, ότι υποστηρίζει την συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα και τους φιλόδοξους στόχους μας προς αυτή την κατεύθυνση, πρόσθετε όμως ότι αυτό θα πρέπει να επιτευχθεί «με έξυπνες λύσεις, και όχι ιδεολογικές».
Ποιες θα μπορούσε να είναι όμως αυτές οι «έξυπνες» λύσεις στις οποίες αναφέρεται ο νέος καγκελάριος;
«Η πολιτική για το κλίμα μάλλον δεν είναι κάτι που αποτελεί προτεραιότητα του κ. Mερτς», δήλωσε στο Clean Energy Wire, η Ursula Heinen-Esser, πρώην βουλευτής του CDU!
Η ίδια υποστηρίζει ότι ο ηγέτης του κόμματος τάσσεται υπέρ της δημιουργίας κινήτρων και της χρήσης εργαλείων βασισμένων στην αγορά αντί της ρύθμισης και της προγραμματισμένης σταδιακής κατάργησης τεχνολογιών για την επίτευξη των στόχων απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα.
Ως προς αυτό, η εκλογή του κ. Μερτς στην γερμανική καγκελαρία, θα μπορούσε να εκληφθεί και ως μια ιδιότυπη εύνοια της τύχης, αφού η νίκη του στις εκλογές σημειώνεται σε μια περίοδο κατά την οποία η οικονομία της χώρας έχει αποδυναμωθεί, εξαιτίας των αναιμικών ρυθμών επέκτασής της, αλλά και των διαρθρωτικών προβλημάτων σε βασικούς βιομηχανικούς κλάδους που επιδεινώνονται από το ακριβότερο κόστος της ενέργειας.
Είναι ενδεικτικό ότι χρειαζόταν η απώλεια σημαντικών θέσεων εργασίας και μια άνοδος της ανεργίας που πλήττουν την ευημερία των πολιτών για να υποβαθμιστεί το ενδιαφέρον για περαιτέρω –σ.σ. δαπανηρή - δράση για το κλίμα, ιδίως στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Δεν προκαλεί, επομένως, έκπληξη ότι ενώ δεν έχουν σιγήσει οι φωνές που καλούν για επιτάχυνση της πορείας προς το net zero, εν τούτοις, όλα, ανεξαιρέτως, τα πολιτικά κόμματα της χώρας δεν μιλούν με την ίδια ένταση για την ουδετερότητα άνθρακα όπως συνέβαινε το 2021!
Αντιθέτως, όπως φαίνεται και από το πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής «Ατζέντα 2030», που δημοσιεύθηκε στις αρχές του 2025, το CDU ζητά την «ρεαλιστική ανάπτυξη» των κανονιστικών ρυθμίσεων της Ε.Ε. με τρόπο που να δίνει έμφαση στην ανταγωνιστικότητα. Το κόμμα στοχεύει ρητά στη ρύθμιση για τα χημικά προϊόντα και τον μηχανισμό προσαρμογής των συνόρων άνθρακα (CBAM).
Ωστόσο, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι ο νέος καγκελάριος αναγνωρίζει τις ευκαιρίες που προσφέρει η πράσινη τεχνολογία για τη γερμανική οικονομία.
Είναι άλλωστε, γνωστό ότι είναι η πράσινη τεχνολογία το καλύτερο και πιο αποδοτικό στοίχημα της χώρας προκειμένου να διατηρήσει τη θέση της ως βιομηχανικός ηγέτης, χάρη και στη στοχευμένη και αποφασιστική ομοσπονδιακή υποστήριξη που απαιτείται ώστε να καταφέρει η Γερμανία να πετύχει τους στόχους για την απεξάρτηση από τον άνθρακα.
Ωστόσο, οι απόψεις του κ. Μερτς για το πώς θα υλοποιηθεί η πολιτική για την ενεργειακή μετάβαση, προκαλούν ανησυχία στην επιχειρηματική κοινότητα.
Σημειώνουμε, ότι ο νέος καγκελάριος ήταν εκείνος ο οποίος πίεσε το CDU να συμφωνήσει στην κατάργηση του ενεργειακού νόμου για τα κτίρια, με τη βιομηχανία θέρμανσης να αρκείται στο τέλος, στην παρουσίαση ενός πλαισίου που επιτρέπει την προετοιμασία για την προσαρμογή στις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών CO2.
Στις αρχές του 2025, ο νικητής των εκλογών είχε δυσαρεστήσει και την ηγεσία της εγχώριας χαλυβουργίας, καθώς αμφισβήτησε τη βιωσιμότητα της μετατόπισης των διαδικασιών παραγωγής από το ορυκτό αέριο προς το πράσινο υδρογόνο, που παράγεται με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σημειώνουμε ότι ο «πράσινος χάλυβας» ήταν ένα από τα βασικά επιτεύγματα του υπουργού Πράσινης Οικονομίας, Robert Habeck.
Ο Merz δήλωσε ότι η δέσμευση των εκπομπών θα προσέφερε ίσως μια πιο εύκολα διαθέσιμη εναλλακτική λύση, γεγονός που ώθησε τους εκπροσώπους των εταιρειών να προειδοποιήσουν τον ηγέτη του CDU ότι διακυβεύονται επενδύσεις εκατομμυρίων αν υπάρξει νέα αλλαγή στη στρατηγική για τη διατήρηση του τομέα.
Μετά την επιτυχή σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας από τη χώρα το 2023, την οποία το ίδιο το CDU αποφάσισε περισσότερο από μια δεκαετία νωρίτερα, το κόμμα του Merz υιοθέτησε μια αισιόδοξη στάση, υποδηλώνοντας ότι μια γρήγορη επανένταξη στην τεχνολογία ήταν δυνατή.
Ωστόσο, μετά την απόρριψη από τους πρώην φορείς εκμετάλλευσης των μονάδων και τα αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τη νομική, οικονομική και τεχνική βιωσιμότητα των μέτρων, το CDU υπαναχώρησε και υποσχέθηκε να προβεί σε μια «επανεξέταση από εμπειρογνώμονες» των πυρηνικών φιλοδοξιών του.
Μάλιστα ο κ. Mερτς προχώρησε ένα βήμα παραπέρα όταν δήλωσε ότι μια επανέναρξη των μονάδων πυρηνικής ενέργειας γίνεται κάθε μέρα και πιο απίθανη.
Στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, τώρα, μια πιο συνεκτική ευρωπαϊκή προσέγγιση για το κλίμα και την ενέργεια είναι πιθανό να καταστεί πιο αναγκαία από ποτέ, δεδομένων των συνεχιζόμενων προκλήσεων που ορθώνει η επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ.
Ακόμη και αν το CDU μέχρι στιγμής είχε αντισταθεί στις εκκλήσεις που προέρχονταν από άλλες κυβερνήσεις να καθυστερήσει τη μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της Ε.Ε. (ETS), του κεντρικού μηχανισμού μείωσης των εκπομπών της Ένωσης, ο δηλωμένος στόχος του Μερτς να θέσει την οικονομική ανάκαμψη και την ανταγωνιστικότητα στο επίκεντρο, αποτελεί σοβαρή απειλή για την πραγμάτωση αυτού του φιλόδοξου εγχειρήματος.
Επίσης, η θέση του για ανάκληση της απόφασης για απαγόρευση των νέων οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης, το 2035, ή η χαλάρωση των ορίων εκπομπών του στόλου οχημάτων, δεν αντικατοπτρίζουν τα συμφέροντα όλων των χωρών-μελών της Ε.Ε., όμως μια Γερμανία υπό τον Μερτς, να δελεαζόταν από την ιδέα να προχωρήσει μονομερώς σε αυτή την κίνηση.
Σοβαρός σύμμαχος του CDU σε αυτό το drive αποτελεί και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), του οποίου η αποφασιστικότητα για την ανάληψη περαιτέρω δράσης για το Κλίμα έχει ατονήσει, όπως δείχνει πρόσφατο έγγραφο που δημοσιεύθηκε από το ΕΛΚ ύστερα από μια συνάντηση με εκπροσώπους των Γερμανών συντηρητικών, στο Βερολίνο…
Επιπροσθέτως, το ΕΛΚ ζήτησε την κατάργηση των υποχρεωτικών στόχων για τις ΑΠΕ, την αναβολή του μηχανισμού CBAM και την περικοπή της «γραφειοκρατίας και της υπερ-ρύθμισης».
Πίσω από όλη αυτή την αναβλητικότητα και την αναποφασιστικότητα κρύβονται, κυρίως, οι απόψεις της «αγοράς» που θεωρεί ότι η εμπορία εκπομπών, τείνει να έχει “μειονεκτήματα.”
Επί του παρόντος, μένει να αποδειχτεί πέραν πάσης αμφιβολίας το πού σκοπεύουν να οδηγήσουν την πολιτική για το Κλίμα τα συντηρητικά κόμματα, όπως το CDU, και κυρίως, να αποσαφηνίσουν πώς σκοπεύουν ακριβώς να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις.
Για να πάρουμε ένα δείγμα της σύγχυσης που επικρατεί και του πώς αντιμετωπίζει αυτά τα ζητήματα ο νέος καγκελάριος, αν και δεν έχει μιλήσει ανοιχτά για την ανάγκη αντιμετώπισης του κοινωνικού κόστους της ενεργειακής μετάβασης, εν τούτοις, κληθείς να σχολιάσει το θέμα στο debate με τον Όλαφ Σολτς, στην αρχή του μήνα, δήλωσε ότι το κόμμα του μελετά ένα «κλιματικό μπόνους» ύψους 200 ευρώ μηνιαίων πληρωμών, ανά νοικοκυριό που θα χρηματοδοτηθεί με τα έσοδα από την τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Με τη διαφορά ότι μια ημέρα αργότερα, το CDU ανακάλεσε, καθώς ο Φρίντριχ Μερτς είχε κάνει λάθος στους αριθμούς…