«Κάλλιο αργά, παρά ποτέ» μπορούμε να δηλώσουμε σχετικά με τη νέα ‘Στρατηγική Ετοιμότητας της Ένωσης’ που δημοσίευσε η ΕΕ. Παρά τις αντιδράσεις πολλών που κινήθηκαν από τον πανικό για τους πιο καχύποπτους μέχρι το χιούμορ για τους πιο κυνικούς, οι οδηγίες της ΕΕ περιλαμβάνουν ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες που— υπό κανονικές συνθήκες— θα έπρεπε να συνιστούν κοινή λογική για τους περισσότερους πολίτες. Μεταξύ άλλων, η ΕΕ προτείνει τη διασφάλιση ορισμένων κρίσιμων αγαθών με στόχο την επιβίωση για τουλάχιστον 72 ώρες, όπως πόσιμο νερό, τρόφιμα έκτακτης ανάγκης, μπαταρίες και φακούς, επίσημα έγγραφα κτλ. Πιο σημαντικά, η νέα στρατηγική θα ενισχύσει τα συστήματα έγκυρης προειδοποίησης, τα οποία καθίστανται όλο και πιο απαραίτητα όσο η ήπειρος αντιμετωπίζει φυσικές, και όχι μόνο, καταστροφές. Στην Ελλάδα έχουμε ήδη βιώσει παρόμοιες καταστάσεις, όπου για παράδειγμα η μαζική καταστροφή από την κακοκαιρία Ντάνιελ ανάγκασε χιλιάδες κατοίκους της Θεσσαλίας να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Πέρα, όμως, από τις φυσικές καταστροφές, αξίζει να ασχοληθούμε με μία απειλή που μπορεί να είναι εξίσου ξαφνική, αλλά πλέον πολύ πιο προβλέψιμη. Αυτή είναι οι υβριδικές απειλές, και ιδιαίτερα οι κυβερνοεπιθέσεις. Αν και στην Ελλάδα το θέμα παραμένει εν πολλοίς στο περιθώριο της ατζέντας, πολλές επιχειρήσεις και υποδομές επί ελληνικού εδάφους έχουν ήδη δεχθεί επιθέσεις. Και αν αυτά τα χτυπήματα μπορεί να είναι κοστοβόρα όταν αφορούν σε μεθόδους τύπου ransomware, τότε μπορούν να εξελιχθούν καταστροφικά αν ο σκοπός τους είναι να υπονομεύσουν τη λειτουργία κάποιας κρίσιμης υποδομής. Αδιαμφισβήτητα, οι ενεργειακές μονάδες και οι υδατικοί πόροι αποτελούν τους δύο πιο “δημοφιλείς” στόχους για τέτοιες επιθέσεις μιας και μπορούν να προκαλέσουν το μεγαλύτερο δυνατό χάος στον πληθυσμό. Ως εκ τούτου, οφείλουμε να αναρωτηθούμε πόσο προστατευμένες είναι αυτές οι υποδομές στην Ελλάδα.
Παραδόξως, η απάντηση δεν είναι τόσο αυτονόητη. Για παράδειγμα, αρκετές έρευνες έχουν αναδείξει το γεγονός ότι οι αντίστοιχες υποδομές στις ΗΠΑ είναι εξαιρετικά ευάλωτες σε κυβερνοεπιθέσεις, παρά το γεγονός ότι η χώρα ηγείται τόσο στον τεχνολογικό, όσο και στον αμυντικό τομέα. Η τρωτότητα των υποδομών μπορεί να συνδέεται με μία σειρά διαφορετικών παραγόντων, από την παλαιότητα των ψηφιακών συστημάτων μέχρι την απειρία των υπαλλήλων, και για αυτόν τον λόγο απαιτείται μία ολιστική προσέγγιση στο πρόβλημα. Η αγορά ενός ακριβού λογισμικού προστασίας δεν αρκεί.
Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, θα ήταν καλό αν η κυβέρνηση αναλάμβανε ουσιώδεις πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της νέας ευρωπαϊκής στρατηγικής. Η διασφάλιση των ενεργειακών υποδομών είναι ζωτικής σημασίας, όχι μόνο για την προστασία εκατομμυρίων πολιτών, αλλά και για την προσέλκυση των ξένων επενδύσεων στην οποία αποβλέπουμε. Αντίστοιχη είναι η σημασία της προστασίας των υποδομών για τη διαχείριση των υδατικών πόρων, πολλώ δε μάλλον όταν η Ελλάδα ταλανίζεται ήδη από περιόδους παρατεταμένης λειψυδρίας και αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιών. Παρότι καθυστερημένη, η ευρωπαϊκή πολιτική ετοιμότητας αποτελεί μία ιδανική ευκαιρία ώστε να θωρακίσουμε τις ελληνικές υποδομές.