Ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα στην κυβέρνηση Ομπάμα και την ηγεσία της Τεχεράνης διεκδικεί ο Ερντογάν σύμφωνα με όσα δήλωσε την Τετάρτη στους New York Times.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι ΗΠΑ αλλά και το Ιράν αν ωριμάσουν οι συνθήκες για συνολική διαπραγμάτευση χρειάζονται ενδιάμεσο, σε κάθε περίπτωση όμως η προσφορά καλών υπηρεσιών από την Αγκυρα είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική ως προς τις στοχεύσεις και τις ανησυχίες της τουρκικής διπλωματίας:
- Πρώτον, για δεύτερη φορά μετά τη σύγκρουση του Αυγούστου στον Καύκασο η Αγκυρα διαφοροποιείται από τη Δύση, τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και την ιδιότητα υποψήφιας προς ένταξη στην Ε.Ε. χώρα, και προβάλλει ως Περιφερειακή Δύναμη με ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική.
- Δεύτερον, υποδηλώνεται η ανησυχία για μια ενδεχόμενη θερμή κλιμάκωση των σχέσεων ΗΠΑ-Ιράν με κύριο λόγο ανησυχίας την υποκίνηση ευρείας κλίμακας κουρδικής εξέγερσης εντός της ιρανικής επικράτειας με βάση στήριξης το Βόρειο Ιράκ.
-Τρίτον, ένας συνολικός συμβιβασμός ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν θα αναβάθμιζε την Τουρκία ως δίοδο διοχέτευσης του Φυσικού Αερίου και του Πετρελαίου της Τεχεράνης και θα πολλαπλασίαζε τον ρόλο της χώρας ως εναλλακτικής πηγής προμήθειας για την Ε.Ε. που θα περιόριζε την παντοδυναμία της Ρωσίας. Μόνον με τη συμμετοχή του Ιράν ο ανταγωνιστικός του ρωσικού Southstream Αγωγός Φυσικού Αερίου Nabucco θα μπορεί να έχει οικονομική βιωσιμότητα.
-Τέταρτον, η Αγκυρα καταγράφει ως στρατηγική απειλή μεγάλης κλίμακας μια ενδεχόμενη ανάδειξη του Ιράν σε πυρηνική στρατιωτική δύναμη, καθώς θα την υποχρέωνε δίπλα στην Αίγυπτο και την Σαουδική Αραβία να ακολουθήσει την ίδια επιλογή.
-Πέμπτον, εξίσου με μια ενδεχόμενη αμερικανική επίθεση η Αγκυρα φοβάται έναν εφ' όλης της ύλης συμβιβασμό Ουάσιγκτον-Τεχεράνης που θα αναγνωρίζει στο Ιράν περιφερειακό ρόλο, ο οποίος θα συρρικνώνει τη δυνατότητά της για περιφερειακή επιρροή. Αυτό που θα ήθελε η Αγκυρα είναι μια συμφωνία κατανομής ζωών επιρροής στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή με την ίδια να ενδιαφέρεται να διαδραματίσει στον Σουνιτικό Κόσμο τον ηγετικό ρόλο που διεκδικούν, αλλά δεν έχουν τις προϋποθέσεις να εξασκήσουν τόσο η Αίγυπτος όσο και η Σαουδική Αραβία.
Με δύο λόγια, η Τουρκία φαίνεται να φοβάται εξίσου τις δύο ακραίες εναλλακτικές επιλογές, τόσο μια θερμή σύγκρουση ΗΠΑ-Ιράν όσο και μια πλήρη εξομάλυνση που θα αναγνώριζε στην Τεχεράνη βαρύνοντα περιφερειακό ρόλο.
Με τα σημερινά δεδομένα πρόκειται μάλλον για μια ρητορική αναντίστοιχη με τις πραγματικές δυνατότητες της Αγκυρας: Πώς είναι δυνατόν να διεκδικεί ο Ερντογάν την παρουσία της χώρας του σε έναν ενδεχόμενο διμερή διάλογο και να διαφοροποιείται από τις ΗΠΑ και τη Δύση ως ενδιάμεσος, την ίδια στιγμή που κύριο μέλημά του στη διάρκεια της παραμονής του στην αμερικανική πρωτεύουσα δεν θα άλλο παρά η ελάφρυνση του υψηλού πολιτικού κόστους της στήριξης που παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις θα ζητήσει σύντομα από το ΔΝΤ;
Mε άλλα λόγια, οι ανάγκες χρηματοδότησης της Τουρκίας θα αποτελέσουν, δίχως αμφιβολία, τροχοπέδη σε έναν διπλωματικό μικρομεγαλισμό που ξεκινά από την ανάμειξη στην Αραβοϊσραηλινή Διένεξη, περνά από την απαίτηση ισότιμης θέσης της Αγκυρας με τη Μόσχα για τη σταθεροποίηση στον Καύκασο για να διεκδικήσει τέλος τον ρόλο μεσολάβησης ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 14/11/2008)