Το βιβλίο «Γεωθερμία» του Μιχάλη Φυτίκα και του Νίκου Ανδρίτσου, γνωστών και αναγνωρισμένων επιστημόνων σε Ελλάδα και εξωτερικό για το επιστημονικό τους έργο στον τομέα της Γεωθερμίας, είναι το απόλυτο σύγγραμμα, ένα κλασικό reference book στα Ελληνικά για την τόσο σημαντική αλλά ελάχιστα γνωστή και μάλλον αδικημένη Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας που είναι η Γεωθερμία.
Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς στον πρόλογο τους η γεωθερμική ενέργεια άρχισε να αξιοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια κυρίως για λουτροθεραπευτικούς σκοπούς, αλλά και για πλύσιμο και μαγείρεμα. Η αξιοποίηση της γεωθερμίας στην εποχή μας όμως ξεκίνησε ουσιαστικά στις αρχές του περασμένου αιώνα στην Ιταλία, με την παραγωγή ηλεκτρικής ισχύος στο Larderello, εκεί όπου από το Μεσαίωνα ήδη γινόταν ανάκτηση θείου, στυπτηρίας και θειικού σιδήρου. Η συστηματική θέρμανση χώρων με την γεωθερμία άρχισε να υλοποιείται μερικές δεκαετίες αργότερα στην Ισλανδία. Στις αρχές του 1970, η πρώτη ενεργειακή κρίση αναζωογόνησε το ενδιαφέρον για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, μεταξύ των οποίων και της γεωθερμικής ενέργειας.
Στην εποχή μας, η τεχνολογία αξιοποίησης της γεωθερμικής ενέργειας είναι αρκούντως ώριμη, τόσο για την παραγωγή ηλεκτρισμού όσο και άμεσες χρήσεις της θερμότητας. Η γεωθερμική ενέργεια καλύπτει σήμερα περίπου το 0,5% των αναγκών της ανθρωπότητας σε ενέργεια.
Ο όρος Γεωθερμία (Geothermics) αναφέρεται στην διεθνή βιβλιογραφία στον εφαρμοσμένο επιστημονικό κλάδο που περιλαμβάνει όλο το φάσμα της έρευνας, από την μελέτη της γήινης ροής θερμότητας, τις συνθήκες κατανομής των θερμοκρασιών στο υπέδαφος, το μηχανισμό της κυκλοφορίας των υπόγειων θερμών ρευστών σε συνδυασμό με τις γεωλογικές συνθήκες , καθώς και τα φυσικο – χημικά χαρακτηριστικά τους, μέχρι τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των γεωθερμικών πεδίων με κατάλληλες παραγωγικές γεωτρήσεις.
Η γεωθερμική ενέργεια είναι μια φυσική, ήπια σε σημαντικό βαθμό ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, η οποία προέρχεται από το εσωτερικό της γης και εμπεριέχεται σε φυσικούς επιφανειακούς ή υπόγειους ατμούς, με ή χωρίς αέρια σε θερμά νερά ή σε μίγματα των παραπάνω, καθώς και σε θερμά – ξηρά πετρώματα. Η εκμετάλλευση της ενέργειας αυτής είναι εφικτή μόνο υπό την προϋπόθεση ότι οι γεωλογικές συνθήκες σε συνδυασμό με το θερμικό φορτίο, εξασφαλίζουν ένα συγκριτικό οικονομικό αποτέλεσμα. Γεωθερμική ενέργεια περιέχεται και σε ξηρά – θερμά πετρώματα σε μεγάλα βάθη, σε γεωπεπιεσμένους σχηματισμούς και σε λιωμένα πετρώματα (μάγματα), αλλά είναι δύσκολη η αξιοποίηση αυτής της ενέργειας με τα σημερινά τεχνικά και οικονομικά δεδομένα. Αντίθετα, αναπτύσσεται συνεχώς η αξιοποίηση της αβαθούς γεωθερμίας, από ρηχά ρευστά ή πετρώματα, έστω και αν έχουν μικρή θερμοκρασία.
Ο στόχος του εξόχου και λίαν διδακτικού βιβλίου των Μιχάλη Φυτίκα και Νίκου Ανδρίτσου είναι διττός: επιδιώκει να αναλύσει τη σχέση της γεωθερμικής έρευνας με τα γεωλογικά φαινόμενα και να παρουσιάσει, άλλοτε λεπτομερειακά και άλλοτε συνοπτικά, τις ποικίλες εφαρμογές της ήπιας αυτής ενεργειακής πηγής. Ως εκ τούτου, το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Στα πρώτα πέντε κεφάλαια περιγράφονται οι φυσικές εκδηλώσεις της γεωθερμικής ενέργειας, παρουσιάζεται το γεωλογικό υπόβαθρο της δημιουργίας των γεωθερμικών συστημάτων, αναλύονται τα χαρακτηριστικά των γεωθερμικών ρευστών και παρουσιάζεται η μεθοδολογία έρευνας και τα στάδια παραγωγής των ρευστών και ανάπτυξης των πεδίων. Στα Κεφάλαια 6 με 10 παρουσιάζονται διεξοδικά οι χρήσεις της γεωθερμίας με έμφαση στις άμεσες χρήσεις, καθώς και τα τεχνικά προβλήματα από την αξιοποίηση των γεωθερμικών ρευστών (δημιουργία επικαθίσεων, διάβρωση μεταλλικών επιφανειών, περιβαλλοντικές επιπτώσεις), και οι τρόποι αντιμετώπισής τους. Επίσης, δίνεται μια συνοπτική εισαγωγή στην τεχνικό – οικονομική αξιολόγηση των γεωθερμικών επενδύσεων και καταγράφεται η κατάσταση της ανάπτυξης και των προοπτικών της γεωθερμικής ενέργειας στην χώρα μας. Τα περισσότερα κεφάλαια συνοδεύονται από ερωτήσεις και προβλήματα, με στόχο να βοηθήσουν οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο στην πληρέστερη κατανόηση των θεμάτων που πραγματεύθηκαν.
«Γεωθερμία» των Μ. Φυτίκα και Ν. Ανδρίτσου
Εκδόσεις Τζιόλα, Θεσσαλονίκη, 2004