Tο κλείσιμο του επιταχυντή Tevatron στο εργαστήριο Fermilab σηματοδότησε και επίσημα το τέλος της αμερικανικής κυριαρχίας στη φυσική υψηλών ενεργειών.
Μέσα στην υπόγεια κυκλική σήραγγα των 6 χιλιομέτρων, οι τελευταίες δέσμες πρωτονίων και αντιπρωτονίων συγκρούστηκαν σε μια μεταλλική πλάκα λίγο μετά το μεσημέρι της Παρασκευής 30 Σεπτεμβρίου.
O Tevatron, κάποτε ο ισχυρότερος επιταχυντής του κόσμου, είχε πια ξεπεραστεί από τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN, κάτω από τα σύνορα Γαλλίας και Ελβετίας.
Μετά την άρνηση του Κογκρέσου να διαθέσει τα 35 εκατ. δολάρια που απαιτούνταν για την παράταση της λειτουργίας του Tevatron έως το 2014, οι ερευνητές του Fermilab (Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντή «Ενρίκο Φέρμι») θα στραφούν τώρα σε μικρότερα πειράματα.
«Τίποτα δεν παραμένει για πάντα στην αιχμή της επιστήμης» σχολίασε ο
Πιέρ Οντόν, διευθυντής του Fermilab στο Μπατάβια του Iλινόι.«Πρέπει τώρα να προχωρήσουμε σε τομείς της επιστήμης όπου μπορούμε να συμβάλλουμε»,
είπε.
Ο Tevatron αφήνει πίσω του μια πολύτιμη επιστημονική κληρονομιά, με σημαντικότερο ορόσημο την ανακάλυψη του top κουαρκ το 1995: είναι το βαρύτερο στοιχειώδες σωματίδιο που γνωρίζουμε ως σήμερα, το οποίο έχει μάζα όσο ένας πυρήνας χρυσού, συγκεντρωμένη όμως στον όγκο ενός πρωτονίου.
Στα δεδομένα που έχουν ήδη συλλέξει από τον επιταχυντή οι ερευνητές αναζητούν τώρα ενδείξεις για το μποζόνιο του Χιγκς, του οποίου η ανακάλυψη θα προσέθετε την τελευταία πινελιά στο Καθιερωμένο Μοντέλο της Σωματιδιακής Φυσικής.
Ακόμα όμως κι αν ανιχνευτούν ενδείξεις, η επιβεβαίωση της ανακάλυψης θα ήταν δουλειά του LHC.
Τα επόμενα πειράματα του Fermilab θα έχουν μικρότερο κόστος, όχι όμως και μικρότερη σημασία. Ενα από αυτά, με την ονομασία Minos, θα προσπαθήσει να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τις πρόσφατες ενδείξεις για νετρίνα που ταξιδεύουν ταχύτερα από το φως.
Για να γίνει αυτό, μια δέσμη νετρίνων υψηλής έντασης θα ταξιδέψει από το Fermilab σε ένα ορυχείο της Μινεσότα 730 χιλιόμετρα μακριά.
Σε γενικές γραμμές, τα επόμενα προγράμματα του Fermilab θα εστιαστούν όχι στην αύξηση της ισχύος αλλά στην αύξηση της έντασης, δηλαδή στην αύξηση των σωματιδίων που παράγονται κάθε δευτερόλεπτο.
Παρόλα αυτά, αρκετοί από τους φυσικούς υψηλών ενεργειών που εργάζονταν στο Tevatron ετοιμάζουν τώρα βαλίτσες για το CERN.
(από "Το Βήμα")