Ανησυχητικές διαστάσεις αναμένεται να λάβει την προσεχή χειμερινή
περίοδο η λαθραία υλοτομία, καθώς σύμφωνα με εμπειρογνώμονες, μεγάλη
μερίδα ανθρώπων που αδυνατεί να διαθέσει χρήματα για πετρέλαιο θέρμανσης
λόγω της οικονομικής κρίσης, θα μετατρέψει πολύτιμα δέντρα σε ... καυσόξυλα!
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι τα δάση χάνουν το 30%
της έκτασής τους ετησίως εξαιτίας της παράνομης υλοτομίας, ενώ στο
«κόκκινο» βρίσκονται και οι υπόλοιπες χώρες της Νοτιανατολικής Ευρώπης,
με την παράνομη ξυλεία να αποτελεί μοναδικό τρόπο επιβίωσης στη διάρκεια
του χειμώνα για τους άπορους ανθρώπους των Βαλκανίων. Σύμφωνα με
παράγοντες της αγοράς, μέχρι να δρομολογήσουν οι κυβερνήσεις το σχέδιο
αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας, που αγγίζει μεγάλα τμήματα του
πληθυσμού, η περιοχή θα αντιμετωπίσει την απειλή της μαζικής αποψίλωσης
των δασών.
Η διαδικασία παράνομης αποψίλωσης των δασών,
βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δεκαετίες σε χώρες της περιοχής όπως η
Ελλάδα και η Τουρκία. Ενδεικτικό της παράνομης υλοτομίας στη χώρα μας
αποτελεί η περίπτωση του Οροπεδίου της Φολόης στην Ηλεία, όπου και
βρίσκεται ένα από τα δύο δάση ήμερης βελανιδιάς της χώρας. Βάσει των
υπολογισμών, κάθε χρόνο χάνει δεκάδες δέντρα, με αποτέλεσμα το δάσος,
που ανήκει στο δίκτυο Natura, να έχει απολέσει τουλάχιστον το 10% της
έκτασής του τα τελευταία χρόνια. Επίσης, από το δάσος του Ξηρόμερου
Αιτωλοακαρνανίας εκτιμάται ότι χάνονται το λιγότερο 100 δέντρα κάθε
χρόνο, ενώ και το σημαντικό δάσος της Σαμοθράκης ακολουθεί την ίδια
μοίρα. Την ίδια στιγμή, στοιχεία του Δασαρχείου Βόλου επιβεβαιώνουν πως
τα κρούσματα παράνομης υλοτομίας στην περιοχή του Πηλίου έχουν
τριπλασιαστεί.
Τι δείχνουν οι στατιστικές
Με τις τιμές της
ενέργειας να έχουν εκτιναχθεί στα ύψη και τους μισθούς να παραμένουν
στάσιμοι τα τελευταία χρόνια, η χρήση του ξύλου για θέρμανση έχει γίνει η
εναλλακτική λύση της ηλεκτρικής ενέργειας, όχι μόνο στις αγροτικές
περιοχές, αλλά και στις πόλεις. Μολονότι οι στατιστικές του ΟΗΕ δείχνουν
αύξηση στη δασική έκταση της Βουλγαρίας από το 1990, ορισμένες έρευνες
εμφανίζουν πολύ υψηλότερη κατανάλωση σε σύγκριση με τις επίσημες
στατιστικές. Μάλιστα η παράνομη αποψίλωση έχει πάρει το προσωνύμιο η
«μαφία της ξυλείας». «Οι πολιτικοί στη Βουλγαρία και τις χώρες των
Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να αναλογιστούν την τεράστια ευθύνη τους για
τη διατήρηση των δασών», επισημαίνει ο Georgi Stefanov, υπεύθυνος
κλίματος και ενέργειας στη WWF Βουλγαρίας.
Στη Σερβία, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η τυπική κατανάλωση καυσόξυλων τα
τελευταία χρόνια έχει φτάσει τα 12 εκατ. κυβικά μέτρα το χειμώνα, ενώ
επίσημα στατιστικά στοιχεία κάνουν αναφορά μόνο για 2 εκατ. κυβικά. Η
κατανάλωση καυσόξυλων στο Κοσσυφοπέδιο εκτιμάται σε περισσότερα από 2
εκατ. κυβικά μέτρα ? τουλάχιστον 5 φορές υψηλότερα από τα επίσημα
στατιστικά στοιχεία. Παρόμοια είναι η κατάσταση σε Αλβανία, Βοσνία και
Ερζεγοβίνη, ΠΓΔΜ και Μαυροβούνιο. Η διαφορά μεταξύ εκτιμήσεων και
επίσημων στατιστικών στοιχείων είναι λιγότερο δραματική στην Κροατία.
Σε ορισμένες φτωχές περιοχές, όπως τα βουνά της Ανατολικής Ροδόπης,
κοντά στην πόλη Momchilgrad, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού
συμβάλλει στην αποψίλωση των δασών, μόνο και μόνο επειδή δεν έχουν
εισόδημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ενεργειακή πενία σημαίνει
οικολογική καταστροφή, δήλωσε ο Stefanov, υπογραμμίζοντας πως «Ολόκληροι
λόφοι έχουν αποψιλωθεί μόλις σε μία ή δύο σεζόν». Το πρόβλημα οξύνεται
από την έλλειψη ενδιαφέροντος των τοπικών αρχών και των πολιτικών για
την αντιμετώπιση του προβλήματος. Επίσης η καύση ξύλου, συμβάλλει στην
κακή ποιότητα του αέρα της χώρας.
Η Βουλγαρία και η Ρουμανία ακολουθούν το «παράδειγμα» της Αρμενίας
που έρχεται δεύτερη παγκοσμίως για τα υψηλοτέρα ποσοστά θνησιμότητας από
την αστική ατμοσφαιρική ρύπανση, σύμφωνα με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα
των Ηνωμένων Εθνών (UNDP). Η περυσινή έκθεση του UNDP για την Ανθρώπινη
Ανάπτυξη δείχνει ότι ενώ το ετήσιο ποσοστό θανάτων εξαιτίας της κακής
ποιότητας του αέρα είναι ελαφρώς υψηλότερο στη Ρουμανία (439 θάνατοι ανά
εκατ. κατοίκους σε σύγκριση με 437 στη Βουλγαρία), η Βουλγαρία κατέχει
τα πρωτεία της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ευρώπη, καταλαμβάνοντας την
κορυφή για ένα τρίμηνο μεταξύ των 187 πιο μολυσμένων χωρών που
περιλαμβάνονται στην έκθεση. Μόνο η Αρμενία έχει ένα υψηλότερο ετήσιο
ποσοστό θνησιμότητας από δύο χώρες της Ε.Ε. - 882 ανά εκατ. σε μια χώρα
μόλις 3 εκατ. ανθρώπων.
Η αντιμετώπιση της αποδάσωσης
είναι θέμα θεσμών και όχι χρημάτων
Το ζήτημα της αποδάσωσης λαμβάνει διεθνείς διαστάσεις, καθώς πέρα από
την παράνομη υλοτομία η... σόγια και το φοινικέλαιο αποτελούν βασικούς
παράγοντες αποψίλωσης των δασών. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το
χρηματοδοτικό μηχανικό REDD+, στο οποίο επικεντρώθηκε η πρόσφατη
συζήτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας
αποδάσωσης. Η χρηματοδότησή του θα αποτελέσει κύριο σημείο συζήτησης
στις επόμενες διεθνείς διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή
το Δεκέμβριο στην Ντόχα.
Στην ημερίδα, που οργάνωσε ο ευρωβουλευτής
Κρίτων Αρσένης, συμμετείχαν η επίτροπος της Ε.Ε. για την Κλιματική
Αλλαγή Connie Hedegaard, ο συντονιστής της Παγκόσμιας Τράπεζας για την
ανάσχεση της παγκόσμιας αποδάσωσης Benoit Bosquet και ο Αμερικανός
χρηματιστής Lou Munden, ειδικός σε θέματα χρηματοδότησης προσπαθειών για
την αποφυγή της αποδάσωσης. Στο πλαίσιο των προκλήσεων για τη
χρηματοδότηση προσπαθειών και την ανάσχεση της παγκόσμιας αποδάσωσης στο
πλαίσιο των κλιματικών διαπραγματεύσεων, συζητήθηκαν οι βασικές
προϋποθέσεις για την αποδοτική και σωστή χρήση του προγράμματος REDD+,
όπως είναι η ανάγκη προστασίας των συλλογικών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας
των ιθαγενών, η ρύθμιση της αγοράς προϊόντων όπως η σόγια και το
φοινικέλαιο, που συνδέονται άμεσα με την αποδάσωση, αλλά και η αποφυγή
χρηματοδότησης έργων όπως φράγματα και δρόμοι.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 14-15/07/2012)