«Αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς» υπόσχεται νέο άρθρο των
New
York
Times, εννοώντας ότι υπάρχει ήδη
η τεχνολογία για να κινείται ένα όχημα υπό την διεύθυνση ενός ηλεκτρονικού
υπολογιστή, με ασφάλεια, επιτρέποντας στον οδηγό να ξεκουράζεται. Παρόμοιοι
τίτλοι υποτίθεται ότι πρέπει να μας κάνουν αισιόδοξους, αλλά στην
πραγματικότητα πίσω τους υπάρχει μια μεγάλη απειλή για τη μεσαία τάξη.
Πρόκειται για την αυτοματοποίηση της εργασίας, η οποία
προβάλλεται όλο και περισσότερο στα ΜΜΕ και αναφέρεται στην αντικατάσταση των
ανθρώπων στην παραγωγική διαδικασία με ρομπότ και ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Προφανώς, αυτή δεν είναι μια νέα υπόθεση, αλλά αξίζει να δει κανείς πόσο έχει
προχωρήσει και με τι συνέπειες για την αγορά εργασίας. Ένα
αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι η γραμμή παραγωγής στις αυτοκινητοβιομηχανίες
που πλέον είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου ρομποτική, αλλά μπορεί να βρει κανείς
αντίστοιχα παραδείγματα και στον χώρο της ενέργειας: Χαρακτηριστικό είναι
άλλωστε ότι στη χώρα μας υπάρχουν υπερσύγχρονες μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού
που αποδίδουν εκατοντάδες μεγαβάτ και λειτουργούν με προσωπικό βάρδιας μόλις
τρία άτομα. Όσον αφορά το αρχικό παράδειγμα, με τα «αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς»,
οι
New
York
Times
δεν φαίνεται να ασχολούνται ιδιαίτερα με τις πιθανές συνέπειες
αυτής της τεχνολογίας στο μέλλον για τους επαγγελματίες οδηγούς φορτηγών, ταξί
κτλ, οι οποίοι προφανώς θα μείνουν χωρίς δουλειά.
Ο πιο εμφανής τρόπος με τον οποίο επιδρά η αυτοματοποίηση
είναι ότι επιτρέπει στους κεφαλαιούχους να αντικαθιστούν έναν η (συνήθως)
περισσότερους εργαζόμενους με ένα ρομπότ, το οποίο πραγματοποιεί την ίδια εργασία
σε μικρότερο χρόνο, με λιγότερα λάθη και έναντι χαμηλότερου κόστους, ιδίως αν
μιλάμε για την παραγωγή βιομηχανικών αγαθών. Υπάρχει όμως και άλλος ένας τρόπος
που επιδρά: Η αυτοματοποίηση επιτρέπει στον κάθε εργαζόμενο να είναι πολλές
φορές πιο αποτελεσματικός στην εργασία του από ότι προηγουμένως, μειώνοντας
έτσι τις ανάγκες για απασχόληση περισσότερων ανθρώπων.
Το αποτέλεσμα είναι βεβαίως ότι ολοένα και περισσότεροι
εργαζόμενοι που ανήκουν στη μεσαία τάξη μένουν χωρίς δουλειά. Το επιχείρημα των
εταιρειών είναι ότι η αυτοματοποίηση οδηγεί παράλληλα και σε μείωση της τιμής
των προϊόντων και υπηρεσιών, άρα εξισορροπείται η απώλεια θέσεων εργασίας. Όμως
τι νόημα έχει αυτό για κάποιον που καταλήγει να έχει μηδενικό εισόδημα; Εν
ολίγοις, η αυτοματοποίηση που ακολουθείται με θρησκευτική προσήλωση στη Δύση
έχει ως αποτέλεσμα την διάβρωση της μεσαίας τάξης. Ιδιαίτερα στην εποχή μας,
προβάλλεται και ως λύση για να παραμένουν οι επιχειρήσεις στο αμερικανικό ή
ευρωπαϊκό έδαφος και να μην χρειάζεται να μετακομίσουν στην Ασία.
Το ειρωνικό σε όλα αυτά είναι ότι οι επιχειρήσεις αναζητούν
την περιστολή του κόστους μέσω της μικρότερης δυνατής απασχόλησης εργαζομένων,
αλλά εν τέλει όσο μεγαλώνει ο αριθμός των ανέργων, μοιραία θα περιορίζονται και
οι πωλήσεις προϊόντων και υπηρεσιών στην ευρύτερη οικονομία. Εν ολίγοις, οι
κεφαλαιούχοι έχουν την τάση να σκάβουν οι ίδιοι τον λάκκο τους, διότι τους ενδιαφέρουν
τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα και όχι η μακροχρόνια ανάπτυξη.