Η κρίση διδάσκει ότι σεμνές μετριότητες της παγκόσμιας οικονομίας, σε
κρίσιμες στιγμές, θεωρούν ιερό καθήκον τους να ξαναγράψουν την
οικονομική ιστορία. Αν, όμως, οι μικροί αυτοί ακαδημαϊκοί λογιστές
αφομοίωναν την εκκωφαντική σιωπή των λαών -και ιδιαίτερα του ελληνικού
λαού- ως κραυγή διαμαρτυρίας για το κοινωνικό και δημοκρατικό έλλειμμα
της θεωρίας τους, το αποτέλεσμα θα ήταν καλύτερο. Είναι, πάντως
ελπιδοφόρο πως η εκκωφαντική αποτυχία της θεωρίας της λιτότητας και των
Μνημονίων για την αντιμετώπιση της κρίσης έβγαλε στην επιφάνεια τα λάθη
των θεωρητικών υπολογισμών των Ρογκόφ - Ράινχαρτ. Και ταπείνωσε το
δίδυμο στην mainstream ακαδημαϊκή οικονομική κοινότητα από την Οξφόρδη
έως το Χάρβαρντ και... σε ολόκληρο τον κόσμο.
Βέβαια, η θεωρία των Ρογκόφ - Ράινχαρτ αναδείχθηκε το «ευαγγέλιο» των
υμνητών των Μνημονίων. Οταν τριγύρω καίγονται ψυχές, ζωές και όνειρα,
ποιος γίνεται να εφησυχάζει και να εθελοτυφλεί; Μόνο οι συνιστώσες της
μνημονιακής πολιτικής. Δεν είναι τυχαίο πως η Ιταλία, η Ισπανία κ.λπ.
μάχονται με νύχια και με δόντια να διασωθούν αποφεύγοντας τα Μνημόνια
για να μην γκρεμιστούν οι κοινωνίες τους όπως στην Ελλάδα.
Το μοιραίο «λάθος»... Δηλαδή στις χώρες με λόγο χρέους προς ΑΕΠ που
υπερβαίνει το 90%, το ποσοστό ανάπτυξης είναι αρνητικό (-0,1%) ενώ εάν
γινόταν σωστά ο υπολογισμός, θα φαινόταν πως στην πραγματικότητα το μέσο
ποσοστό ανάπτυξης των χωρών αυτών ήταν 2,2%. (Το μείζον αυτό ζήτημα το
έχω ήδη αναλύσει την Κυριακή 21 Απριλίου 2013).
Τώρα, οι Ρογκόφ - Ράινχαρτ, προέβησαν σε επίσημη διόρθωση του περίφημου
«λάθους» στη μελέτη τους. Η διόρθωση αναγνωρίζει λάθη που έγιναν στα
νούμερα που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη, η οποία συνέδεσε την πορεία της
ανάπτυξης μιας χώρας με το ποσοστό του δημόσιου χρέους.
Ωστόσο, αφήνει αμετάβλητο το γενικό συμπέρασμα (ότι δηλ. μια χώρα με
χρέος άνω του 90% του ΑΕΠ, δεν μπορεί να σημειώσει ανάπτυξη). Στη
διόρθωση, οι Ρογκόφ - Ράινχαρτ ανασκευάζουν τους μέσους όρους για την
ανάπτυξη από το 1946 έως το 2009, στοιχεία που δέχτηκαν και τη βασική
κριτική από την ομάδα του ΜΙΤ. Διορθώνουν επίσης δεδομένα της περιόδου
1946-2009, καθώς και ένα σύνολο στοιχείων που ανατρέχουν πίσω στο 1800.
Οπως φάνηκε, αναγκαία είναι η «άσκηση αντιγραφής», ώστε να ελεγχθεί η
ορθότητα μιας ακαδημαϊκής εργασίας, (υπενθυμίζεται ότι το «λάθος»
ανακαλύφθηκε από έναν φοιτητή που αντέγραψε τα ευρήματα της εργασίας των
Ρογκόφ - Ράινχαρτ), ενώ έγινε αντιληπτό το πόσο δύσκολο είναι να εξάγει
κανείς ισχυρά συμπεράσματα από μικρά δείγματα οικονομικών στοιχείων.
Δυστυχώς, όμως, η διόρθωση δεν επηρεάζει τον πυρήνα της εργασίας των δύο
οικονομολόγων του Χάρβαρντ, η οποία δείχνει επιβράδυνση της ανάπτυξης
όταν το χρέος υπερβαίνει το 90% του ΑΕΠ.
Στην απάντησή τους που δημοσιεύτηκε από τους New York Times, οι Ρογκόφ -
Ράινχαρτ, όπως αναφέρονται εν συντομία οι συντάκτες της «μελέτης της
λιτότητας», βασίζονταν πάντα στους μέσους όρους. «Ποτέ δεν
χρησιμοποιήσαμε τίποτα άλλο πέρα από συντηρητικές μέσες προβλέψεις στις
δημόσιες συζητήσεις μας», γράφουν, «όπου υποστηρίζαμε ότι η διαφορά
μεταξύ ανάπτυξης που σχετίζεται με χρέος κάτω του 90% του ΑΕΠ και χρέος
πάνω από το 90% του ΑΕΠ βρίσκεται περίπου στο 1%». Προς απάντηση, η
ομάδα του ΜΙΤ έγραψε μια νέα κριτική, υποστηρίζοντας ότι οι μέσοι όροι
επηρεάζονται εξίσου από το ίδιο λάθος.
Πέραν του ότι διορθώνει όλους τους μέσους όρους, η διόρθωση των Ρογκόφ -
Ράινχαρτ δίνει δύο διαφορετικά αποτελέσματα, ανάλογα με το ποια
στοιχεία χρησιμοποιούνται στο παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας. Εάν
χρησιμοποιηθούν τα αρχικά στοιχεία για τη Νέα Ζηλανδία, η μέση ανάπτυξη
υποχωρεί από το 2,9 στο 1,9% όταν το χρέος φτάνει το 90% του ΑΕΠ. Με τα
νέα στοιχεία υποχωρεί από το 2,9%, στο 2,5% μόλις. Αυτό φαίνεται να
αποτελεί πλήγμα για την αρχική επιχειρηματολογία των Ρογκόφ - Ράινχαρτ,
ωστόσο επηρεάζει μόνο τη μελέτη του 2010. Τα νέα στοιχεία που
περιλαμβάνουν περισσότερες χώρες και αναφέρονται σε μεγαλύτερα χρονικά
διαστήματα, βλέπουν και πάλι μια πτώση της μέσης ανάπτυξης από το 2,8%
στο 1,8% όταν το χρέος «χτυπά» το όριο του 90%. «Με όποιον τρόπο κι αν
το δεις, έχεις μικρότερη ανάπτυξη κατά περίπου 1%», ανέφερε χθες ο
Ράινχαρτ.
Αυτό που έκανε τη διαφορά στην κριτική του Πανεπιστημίου της
Μασαχουσέτης ήταν η κατάρριψη της ιδέας ότι η ανάπτυξη επιβραδύνεται
ξαφνικά όταν το χρέος ξεπερνά το 90% του ΑΕΠ, καθώς τα διορθωμένα
νούμερα δείχνουν μια πολύ πιο ήπια πτώση. Η ίδια κριτική επικεντρώνεται
και σε ένα άλλο σημείο: ότι η μεθοδολογία των Ρογκόφ - Ράινχαρτ δίνει
πολύ βάρος σε μικρές περιόδους υψηλού χρέους σε μερικές χώρες, όπως η
Νορβηγία το 1946. Οι Ρογκόφ - Ράινχαρτ απαντούν ότι δεν πρόκειται περί
λάθους αλλά μιας διάστασης απόψεων μεταξύ των δύο πλευρών. Αυτά...
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 10/05/2013)