Οι μεγάλες προσδοκίες είναι συνώνυμες, πολλές φορές, με
μεγάλες ψευδαισθήσεις. Τι σημαίνει, άλλωστε προσδοκία; Να περιμένεις να συμβεί
κάτι που θέλεις πάρα πολύ. Και όσο περιμένεις, συνήθως υπό καθεστώς
αβεβαιότητας, οδηγείσαι σε αδράνεια. Ή και ευφορία. Ειδικά αν πιστεύεις ότι
«αφού μου το υποσχέθηκαν» δεν υπάρχει περίπτωση να μη γίνει. ‘Όταν, μάλιστα, είναι
και αληθοφανείς οι υπεσχημένες προσδοκίες, τότε είναι που εξασφαλίζεται και η
απομάκρυνση των οποιονδήποτε αντιδράσεων εξαιτίας της απουσίας ουσιαστικής
δράσης.
Οι προσδοκίες συνήθως υποκαθιστούν την πραγματικότητα. Η
οποία είναι σκληρή και ουδείς θέλει να αναμετρηθεί μαζί της. Συνήθως, με
δραματικές αποφάσεις. Σε αυτήν την περίπτωση και για να συγκρατηθεί μια βίαιη
αντίδραση αναδύεται το «εργαλείο» των προσδοκιών. Άλλωστε, δεν κοστίζει τίποτε
το να δημιουργείς προσδοκίες. Αντίθετα. Σε γλυτώνει και από το οποιοδήποτε
κόστος. Λες. «Εγώ προσπάθησα με τον τρόπο μου. Να ποντάρω σε
ευχολόγια-προσδοκίες. Τώρα, αν δεν μου βγήκαν, δεν φταίω εγώ. Πάντως,
προσπάθησα».
Υπάρχουν, όμως, και κίνδυνοι με αυτό το εργαλείο. Κάποιοι να
ποντάρουν στις προσδοκίες, να εκτεθούν ποικιλοτρόπως και μετά να βρεθούν στον
άσο. Αλλά και πάλι, αυτοί που δημιούργησαν τις προσδοκίες, «τη βγάζουν καθαρή».
Σου λέει, «εμείς μιλήσαμε για προσδοκίες. Ας προσέχατε».
Η ενεργειακή αγορά τον τελευταίο καιρό βρίθει από
προσδοκίες, υπό καθεστώς σοβαρών προβλημάτων. Από πού να αρχίσουμε και πού να
σταματήσουμε. Από τις αλληλοσυγκρουόμενες αποκρατικοποιήσεις; Από τη διόρθωση χρόνιων στρεβλώσεων; Από την
άρση παθογενών μονοπωλιακών καταστάσεων; Από τη γεωστρατηγική πολιτική της
χώρας; Από τα πολύτιμα έσοδα που θα φέρει η ανακάλυψη υδρογονανθράκων;
Όλο περιμένουμε να συμβεί κάτι που θα επανεκκινήσει την
πολύπαθη ενεργειακή αγορά και όλο πάνω σε προσδοκίες σκοντάφτουμε. Και δεν
είμαστε οι μόνοι. Και η τρόικα μόνον προσδοκίες εισπράττει. Παρεμβάσεις και
αποφάσεις μηδέν. Αντίθετα, σχεδιασμοί επί χάρτου μας περισσεύουν. Να είχαμε να
λέγαμε. Τελικά, αποδεικνύεται ότι είμαστε καλοί σε κάτι. Στο να δημιουργούμε
προσδοκίες, να θέτουμε χρονοδιαγράμματα για σχεδιασμούς που δεν βγαίνουν με
τίποτε, να θολώνουμε, έτσι, τα νερά. Κερδίζοντας χαμένο χρόνο. Και μετά πάλι
από την αρχή, Μία από τα ίδια. Αυτό, βέβαια, είναι η πολιτική. Η τέχνη του να
παρουσιάζεις ως εφικτό το ανέφικτο.
Έως ότου η αγορά να αποφασίσει να ρυθμίσει τα του οίκου της
με βίαιο τρόπο. Τότε η προσδοκία των πολιτικών να σώσουν πάσει θυσία τις
καρέκλες τους, χωρίς να εκτεθούν σε δύσκολες αποφάσεις, αποδεικνύεται η
μεγαλύτερη ψευδαίσθηση. Με αυτήν την έννοια, η φράση του Άνταμ Σμιθ στον
«Πλούτο των Εθνών» αποκτά εκ νέου αξία. «Δεν περιμένουμε την ποιότητα του
δείπνου μας από τον κρεοπώλη μας, αλλά από το ζήλο που δείχνει για να
υπερασπίσει τα συμφέροντα του». Με απλά λόγια, η εμπιστοσύνη μετατίθεται στους
οικονομικούς νόμους που διαφυλάττουν τη σωστή λειτουργία του συστήματος. Η
αγορά, δηλαδή, θα δώσει τις λύσεις και όχι οι πολιτικοί.