Από τα πιο συγκλονιστικά εμφυλιοπολεμικά κεφάλαια της βυζαντινής
περιόδου, η Εικονομαχία θυμίζει κι αυτό στους σύγχρονους αναγνώστες:
πόσο απάνθρωποι μπορούν να γίνουν οι άνθρωποι, κι οι όμαιμοι,
ομόθρησκοι, εις το όνομα (και) της πίστης. Εν συντομία: τον όγδοο αιώνα,
δύο Ισαυροι αυτοκράτορες, ο Λέων Γ΄ και ο γιος του Κωνσταντίνος Ε΄
(Κοπρώνυμος για τους πικρόγλωσσους αντιπάλους), δρώντας κυρίως με
πολιτικά κίνητρα που στόχο είχαν τη μείωση ισχύος των μοναχών και της
επιρροής τους στον λαό, επιχείρησαν μια –κατ’ αυτούς– μεταρρύθμιση.
Πρωτόπλαστοι εικονοκλάστες, αρχικώς κρέμασαν τις εικόνες ψηλότερα,
κατόπιν οι εικόνες καταστρέφονταν και η πολυπληθέστατη μοναστική τάξη
υπέστη άγριο διωγμό αφού με ακολουθητέες πρακτικές άλλων, βάρβαρων λαών,
σχεδόν ξεριζώθηκε. (Charles Diehl, Ιστορία της Βυζαντινής
Αυτοκρατορίας).
Η συνέχεια συναρπαστική, αλλά και πολυαίμακτη. Η ευσεβής αυτοκράτειρα
Ειρήνη, αφού ανέτρεψε τον γιο της (προσθέτει κάτι ότι τον τύφλωσε
κιόλας;), αποκατέστησε τη λατρεία των εικόνων, αποθεούμενη. Περνώντας
στον ένατο αιώνα, πάλι τα ίδια. Οι εικονοκλάστες επανήλθαν δριμύτεροι
και ο αυτοκράτωρ Θεόφιλος έμεινε αξέχαστος για το τι έκανε στους
μοναχούς, οι οποίοι νωρίτερα ήταν έτοιμοι να «δώσουν γην και ύδωρ» στον
Πάπα. Τη μάλλον δυσμενή πορεία του Θεόφιλου προς το επέκεινα επιχείρησε
να διορθώσει η διορατική σύζυγός του Θεοδώρα. Με απόφασή της, την
επομένη του θανάτου του, οι εικόνες αναστηλώνονται, έκτοτε οριστικώς.
Την ημέρα εκείνη τιμά, ετησίως, η Εκκλησία μας ως Κυριακή της Ορθοδοξίας
(Α΄ Νηστειών), ως πνευματική αποδοχή, ακλόνητη σήμανση της
επικοινωνιακής διόδου του καθενός με την αγιογραφική εξεικόνιση.
Οσοι λοιπόν ασπαζόμαστε, «καλοπιάνουμε» με τάματα και αιτούμεθα ενώπιον
αποδεδειγμένα θαυματουργών εικόνων, στη Θεοδώρα το χρωστάμε. Αλλά και σε
λείψανα ξακουστά ως θαυματουργά προστρέχουμε. Παντού. Οι Εκκλησίες των
χωρών προχωρούν και σε «δανεισμούς» σκηνωμάτων σε αυτή τη θρησκευτική
διπλωματία διανομής ελπίδας – και όχι μόνον. Κρανία, άνω και κάτω άκρα
αγιασθέντων, απομεινάρια ενδυμάτων τους εκτίθενται σε λαϊκό προσκύνημα,
με ανθρώπινες ουρές όπου ο ευάλωτος ορθολογισμός ορθίων ποδοπατείται
χωρίς να ακουστεί άχνα. Αχαρη, αδιέξοδη η πολεμική, αυτό το παρεμπόριο
πολιτικών εντυπώσεων, που στήθηκε με την άφιξη των λειψάνων της Αγίας
Βαρβάρας (θύμα του πατέρα της πριν από 1.700 χρόνια), θύμισε λίγο ημέρες
2001, τότε που κυρίαρχο θέμα στον μακάριο τόπο έγινε η αναγραφή ή μη
του θρησκεύματος στις ταυτότητες και η συγκέντρωση υπογραφών για τη
διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Σχίσμα κοινωνικό –δόξα τω Θεώ– δεν επήλθε.
Διαπιστωμένο. Ενθεοι, άθεοι, αγνωστικιστές, ομονοούν. Οταν βρεθούν πάνω
από το προσκέφαλο αγαπημένου προσώπου που ψυχορραγεί, βογγάει, σε θαύμα
ελπίζουν. Κατά μυστηριακό τρόπο, δείχνουν όλοι ισότιμοι.
(του Κώστα Λεονταρίδη, από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 14/05/2015)