Η φύση απεχθάνεται τα κενά. Αντικαθιστά με σοφία ό,τι
λείπει, ό,τι ολοκλήρωσε τον κύκλο του, ό,τι δεν έχει λόγο ύπαρξης πλέον. Ας μας
επιτραπεί η αντίστοιχη μεταφορά, το ίδιο ακριβώς βλέπουμε να συμβαίνει στην
εγχώρια ενεργειακή αγορά. Οι καθυστερήσεις στις αναγκαίες ρυθμίσεις, η ατολμία
στη λήψη μέτρων και η απουσία βούλησης για την αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων
και στρεβλώσεων, οδηγούν σε μία βίαιη αλλαγή των συνθηκών της αγοράς,
συντείνοντας επί της ουσίας στην
de
facto
αναδιοργάνωση
της.
Εν αρχή, ήταν οι ΑΠΕ και η σταδιακή όλο και
μεγαλύτερη διείσδυση τους στο σύστημα. Το πώς σχεδιάσθηκαν δεν είναι
αντικείμενο αυτού του σχολίου. Θα μείνουμε στο αποτέλεσμα. Μετά ήρθε η
οικονομική κρίση και η συνακόλουθη ύφεση. Με πρώτη συνέπεια την καταρράκωση της
ζήτησης. Τα άδεια ταμεία επέβαλαν δυσβάστακτη φορολογία και στα ενεργειακά
προϊόντα, ειδικά το φυσικό αέριο. Το ντόμινο ήταν ζήτημα χρόνου. Η βιομηχανία
ασφυκτιά από το υψηλό ενεργειακό κόστος, τα νοικοκυριά αποφεύγουν την
κατανάλωση ενέργειας, οι λογαριασμοί παραμένουν απλήρωτοι, η ρευστότητα στην
αγορά συνεχίζει να είναι στο κόκκινο.
Τα τελευταία δύο χρόνια, υπό το φως αυτών των
εξελίξεων, συνεχίζουμε να συζητάμε το πώς και το γιατί χρειάζεται αναδιοργάνωση
η ενεργειακή αγορά. Εάν πρέπει να υπάρχουν μηχανισμοί αποζημίωσης ισχύος, αν
δικαιούνται οι ανεξάρτητοι παραγωγοί πρόσβαση στους φθηνούς ενεργειακούς
πόρους, πώς θα οδεύσουμε στο
target
model
και άλλα συναφή.
Και φέτος, από την Άνοιξη, όλα αυτά έχουν ανατραπεί
θεαματικά. Τι βλέπουμε; Τη ζήτηση για ενέργεια να συρρικνώνεται όλο και
περισσότερο, τις μονάδες των ανεξάρτητων παραγωγών να παραμένουν όλο και πιο
πολύ ανενεργές και τις εισαγωγές να έχουν «χτυπήσει ταβάνι». Για το 2015 η
μείωση στην κατανάλωση του φυσικού αερίου, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΔΕΠΑ,
θα φθάσει στο δυσθεώρητο 40%. Πράγμα που σημαίνει πρακτικά ότι η ΔΕΠΑ, μπορεί
να γλυτώσει τη ρήτρα
take
or
pay
για
το 2014, αλλά για το τρέχον έτος, δεν τη σώζει τίποτε. Τι φταίει γι αυτό; Κυρίως,
η φορολογία στο φυσικό αέριο, σε συνδυασμό με τη μειωμένη ζήτηση. Έτσι, οι
εισαγωγές ενέργειας, που δεν επιβαρύνονται με φορολόγηση, είναι και φθηνότερες,
παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερη αύξηση.
Την ίδια στιγμή, η κατευθυντήρια γραμμή από την Ε.Ε.
είναι η ενεργειακή ένωση. Πράγμα που σημαίνει, επίσης, περισσότερες
διασυνδέσεις, μεγαλύτερη αλληλόδραση των κρατών-μελών, περισσότερο διάχυση της
ενέργειας σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια.
Κι εμείς εδώ εξακολουθούμε να συζητάμε για το αν
πρέπει να αποζημιώνεται η ευελιξία. Για ποια ευελιξία μιλάμε πλέον, όταν η
ζήτηση έχει πάει στα τάρταρα; Ναι, θα πείτε, αλλά έτσι κινδυνεύουν να κλείσουν
μονάδες του φυσικού αερίου. Ήδη, έχουν κλείσει ή παραμένουν ανενεργές σε άλλα
κράτη, όπως είναι η αναπτυγμένη Γερμανία και η γειτονική μας Ιταλία, εξαιτίας
της διείσδυσης των ΑΠΕ. Ναι, είναι μια δυσάρεστη κατάσταση, χωρίς καμία
αμφισβήτηση. Συζητάμε, ακόμη, αν πρέπει να καταργηθεί ο ΕΦΚ στο φυσικό αέριο,
για να μπορέσουμε να αναχαιτίσουμε τις εισαγωγές. Υπό τις σημερινές οικονομικές
συνθήκες και το ενδεχόμενο νέων
εισπρακτικών μέτρων, πόσο πιθανό φαντάζει κάτι τέτοιο;
Tα
γεγονότα, ως συνήθως, μας ξεπερνούν. Γιατί πάσχουμε στο να μπορούμε να
προβλέψουμε. Ούτε και στη θεραπεία έχουμε να επιδείξουμε ικανότητες.
Καταλήγουμε απλοί θεατές των εξελίξεων που τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Αν κάτι δεν έχει γίνει κατανοητό στην εγχώρια
ενεργειακή σκηνή είναι ότι οδεύουμε στην εποχή των αγωγών. Η Ε.Ε. το λέει πλέον
ανεπιφύλακτα. «Εγκαταλείψτε τις επενδύσεις σε νέες μονάδες, οι διασυνδέσεις
είναι το μέλλον». Το πώς αυτό θα επηρεάσει τα του οίκου μας, ποιοι θα κερδίσουν
και ποιοι θα χάσουν, δεν είναι ακόμη ορατό καθαρά. Όμως, το μέλλον έρχεται με
γοργά βήματα. Αν θέλουμε να είμαστε μέρος του, με προοπτικές επιβίωσης, τώρα είναι
καιρός να επανασχεδιάσουμε την τακτική μας, με νηφαλιότητα, συναίνεση και
κυρίως, χωρίς παρωπίδες και προσωπικές επιδιώξεις.