Του Μιχάλη Καϊταντζίδη
Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου δεν προκαλεί προβλήματα μόνο στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και στις επενδύσεις εκείνες που θεωρητικά εμφανίζονται να ευνοούνται από τις υψηλές τιμές. Αναφερόμαστε στον πετρελαιαγωγό Μπακού - Τσεϊχάν, ο οποίος άρχισε να λειτουργεί σταδιακά, χωρίς όμως να φτάσει ακόμη στο μάξιμουμ της απόδοσής του, κάτι που αναμένεται να συμβεί στο τέλος του καλοκαιριού.
Η προώθηση της κατασκευής του αποτέλεσε αντικείμενο έντονων διπλωματικών διεργασιών στην περιοχή, με πρωτοβουλίες τής τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μαντλίν Ολμπράιτ, η οποία προέβαλε την ενεργειακή διπλωματία, ενώ αντίστοιχο ρόλο -ως γνωστόν- έχει αναλάβει και η σημερινή ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Κοντολίζα Ράις, που σήμερα βρίσκεται στην Ελλάδα.
Οι επιπλοκές που αντιμετωπίζουν οι μέτοχοι του - μήκους 1.768 χιλιομέτρων - αγωγού, έχουν σχέση με το τεράστιο κόστος πλήρωσης του αγωγού με πετρέλαιο, το οποίο ανέρχεται σε περίπου 600 εκατομμύρια δολάρια, έναντι πολύ μικρότερου αρχικού προϋπολογισμού, αλλά και με την υπέρβαση του κατασκευαστικού κόστους κατά 30%.
Σύμφωνα με δηλώσεις τού επικεφαλής της κοινοπραξίας που κατασκεύασε και εκμεταλλεύεται τον αγωγό, Ντέιβιντ Γούντγουορντ, το κόστος κατασκευής έφτασε τα 3,9 δισ. δολάρια, έναντι προϋπολογισμού 2,9 δισ. δολ., χωρίς να υπολογίζεται το κόστος πλήρωσης του αγωγού και το κόστος δανεισμού.
10 εκατ. βαρέλια «δεσμευμένα»
Ειδικότερα, σημειώνεται ότι ο αγωγός, προκειμένου να φτάσει στο μάξιμουμ της απόδοσης (1 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα), πρέπει να γεμίσει με περίπου 10 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, το οποίο με τις σημερινές τιμές κοστίζει πάνω από 600 εκατομμύρια δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι το κεφάλαιο αυτό, παραμένοντας μονίμως μέσα στον αγωγό, επιβαρύνει με το κόστος του το λειτουργικό κόστος και άρα τα τέλη διέλευσης ανά τόνο πετρελαίου.
Όπως είναι φυσικό, η εξέλιξη αυτή δίνει σαφές προβάδισμα σε αγωγούς μικρού μήκους, λόγω της πολύ χαμηλότερης επιβάρυνσης που προκαλεί το εγκλωβισμένο κεφάλαιο το οποίο παραμένει μέσα στον αγωγό. Για παράδειγμα, ο σχεδιαζόμενος πετρελαιαγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης, με μήκος μόνο 300 χιλιόμετρα και δυναμικότητα περίπου 30 εκατομμύρια τόνους τον χρόνο, έναντι 50 εκατομμυρίων του αγωγού Μπακού - Τσεϊχάν, θα δεσμεύει περίπου 1 εκατομμύριο βαρέλια, καθιστώντας το κόμιστρο πολύ πιο ανταγωνιστικό από αγωγούς μεγάλου μήκους, όπως αυτός του ΑΜΒΟ (Μπουργκάς - Βλόρε), μήκους περίπου 900 χιλιομέτρων, ή οι βορειότεροι που σχεδιάζονται (Κονστάντζα -Τεργέστη κ.λπ.).
Σε ό,τι αφορά τα οικονομικά προβλήματα του πετρελαιαγωγού Μπακού - Τσεϊχάν, σύμφωνα με τον επικεφαλής της κοινοπραξίας, τα μέλη της, δηλαδή οι εταιρείες ΒΡ (επικεφαλής με 30%), Socar (Αζερμπαϊτζάν-25%), Unocal (ΗΠΑ-8,90%), Statoil (Νορβηγία-8,71%), ΤΡΑΟ (Τουρκία-6,53%), Itochu (Ιαπωνία-3,4%), Amerada Hess (2,36%), ΕΝΙ (Ιταλία-5%), Conoco Philips (ΗΠΑ-2,5%), Inpex (Ιαπωνία-2,50%), Total (Γαλλία-5%), θα επιβαρυνθούν αναλογικά με ετήσιο κόστος λειτουργίας που υπολογίζεται σε 832 εκατομμύρια δολάρια, έναντι προϋπολογισμένων 641 εκατομμυρίων δολαρίων, με το 30%-40% του ποσού αυτού να αντιστοιχεί στο κόστος πλήρωσης του αγωγού. Επιπλέον, προέκυψαν διαφορές με την κατασκευάστρια εταιρεία, που δεν είναι άλλη από την τουρκική BOTAS, η οποία έχει εγείρει απαιτήσεις ύψους 400 εκατομμυρίων δολαρίων. Σύμφωνα με την τουρκική εταιρεία, για το επιπλέον κόστος δεν ευθύνεται η ίδια, αλλά οι αλλαγές στην όδευση του αγωγού και η άνοδος των τιμών των υλικών. Για την επίλυση της διαφοράς, ήδη έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις μεταξύ της κοινοπραξίας και της BOTAS.
Τέλος, να σημειωθεί ότι με βάση τις δηλώσεις τού επικεφαλής της κοινοπραξίας, το πρώτο δεξαμενόπλοιο με πετρέλαιο προέλευσης Αζερμπαϊτζάν θα φορτώσει στο τουρκικό λιμάνι του Τσεϊχάν στο τέλος της άνοιξης, ενώ τα επίσημα εγκαίνια του πετρελαιαγωγού θα γίνουν γύρω στον Αύγουστο. Για φέτος, προγραμματίζεται ο αγωγός να μεταφέρει 300.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα και στο τέλος του 2008 θα φτάσει στη μάξιμουμ απόδοση του 1 εκατομμυρίου βαρελιών την ημέρα.
(Ελευθεροτυπία, 25/4/06)