Μετά τη συρρίκνωση της δραστηριότητας που ξεπερνάει το 80%, την ανυπαρξία νέων μεγάλων έργων, τον αφελληνισμό των τραπεζών στα Βαλκάνια και τα πρόστιμα της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ο εγχώριος κατασκευαστικός κλάδος δέχεται ένα ακόμη χτύπημα.
Ο λόγος για την κρίση στην Μέση Ανατολή, το διπλωματικό αποκλεισμό από τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Υεμένη, τη Λιβύη και το Μπαχρέιν του Κατάρ που καθιστά περισσότερο δυσμενείς -τις ήδη αντίξοες- συνθήκες υπό τις οποίες καλούνται να λειτουργήσουν οι ελληνικές τεχνικές εταιρείες.
Το Κατάρ
Σήμερα υπολογίζεται ότι οι Έλληνες που εργάζονται στο Κατάρ ξεπερνούν τις 3.000 από τους οποίους πολλές εκατοντάδες είναι μηχανικοί. Ταυτόχρονα, οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι, αλλά και πολυάριθμες μεσαίες και μικρότερες εταιρείες του ευρύτερου τεχνικού κλάδου είχαν αναπτύξει σημαντική παρουσία στην αγορά της Μέσης Ανατολής, στο πλαίσιο της υλοποίησης μίας εξωστρεφούς στρατηγικής.
Ενδεικτικά, η Άκτωρ ελέγχει το 32% της κοινοπραξίας που κατασκευάζει τη γραμμή "Gold Line Underground” του μετρό στην Ντόχα.
Η J&P Άβαξ συμμετέχει με 25% στην κοινοπραξία που έχει αναλάβει την μελέτη και κατασκευή του μήκους 45 χιλ. New Orbital Highway and Truck Route, ενώ μαζί με την μητρική της (J&P Overseas) υλοποιεί τον West Corridor - P010 προϋπολογισμού της τάξης των 350 εκατ. ευρώ. Ακόμη, έχει συνάψει συμφωνία για την κατασκευή του νέου σταδίου Qatar Foundation για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022.
Η ΤΕΡΝΑ έχει ένα ακόμα χρόνο (από τα τρία που προβλέπει η αρχική σύμβαση), για να ολοκληρώσει έργο οδοποιίας και δικτύων που ανέλαβε το 2015, σε κοινοπραξία με τοπική εταιρεία.
Συσσωρευμένες ζημιές άνω του €1 δισ.
Ο ελληνικός κατασκευαστικός κλάδος κατά τα τελευταία χρόνια, όπου η οικονομική κρίση και η ύφεση κυριαρχούν, έχασε το 87% της δραστηριότητάς του, όπως σημείωσε, χαρακτηριστικά, πρόσφατα, στη Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ ο Ινδο -Καναδός μεγαλοεπενδυτής Prem Watsa.
Η συρρίκνωση αυτή, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, "μεταφράζεται” σε κλείσιμο χιλιάδων εταιρειών και σε συσσωρευμένες ζημίες που ξεπερνούν το 1 δισ. για τις μεγάλες εταιρείες του κλάδου. Παρόλα αυτά, ο κλάδος παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες, απασχολώντας περίπου 150 χιλιάδες εργαζόμενους. Αξίζει να σημειωθεί κάθε δική του θέση εργασίας δημιουργεί στην οικονομία άλλες τρεις, ενώ σε κάθε ευρώ κατασκευαστικής δραστηριότητας αντιστοιχεί, τουλάχιστον, μισό ευρώ στο Δημόσιο μέσω φόρων και εισφορών.
Το κενό των έργων
Οι συνθήκες επιδεινώνονται λόγω της ανυπαρξίας νέων μεγάλων έργων και κατ' επέκταση της άμεσης υλοποίησής τους, δεδομένου ότι οι μεγάλοι οδικοί άξονες έχουν σχεδόν αποπερατωθεί. Πρόσφατα, εξάλλου, οι επικεφαλής των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων εξέπεμψαν σήμα κινδύνου για την ανυπαρξία της επόμενης φάσης έργων και υποδομών, που θα διαδεχθεί τους μεγάλους αυτοκινητοδρόμους και θα υποκαταστήσει την απασχόληση και τον τζίρο που χάνεται για την οικονομία και τον κατασκευαστικό κλάδο. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ (2015), υπολογίζεται ότι χάνονται στην κατασκευή 13.000 θέσεις εργασίας και 39.000 θέσεις εργασίας συνολικά στην οικονομία, ενώ οι άμεσες επενδύσεις μειώνονται κατά 1 δισ. ευρώ, σε ετήσια βάση.
Ωστόσο, η "επόμενη γενιά” μεγάλων έργων δεν προχωρά και καθυστερεί χαρακτηριστικά η έναρξη υλοποίησης σημαντικών projects, όπως ο οδικός άξονας Πάτρα-Πύργος, η ανάπλαση του Ελληνικού, οι συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) στα απορρίμματα όπου προωθήθηκαν μόλις δύο σε διάστημα δυόμιση χρόνων.
Και με εξαίρεση τον αγωγό TAP, "μακέτα”, όπως αναφέρουν στην αγορά, παραμένουν η ηλεκτρική διασύνδεση της Αττικής με τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη, οι σταθμοί υγροποίησης φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη και την Καβάλα, η επέκταση του μετρό της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, τα σιδηροδρομικά έργα και το αεροδρόμιο στο Καστέλι.
Οι τεράστιες εκπτώσεις
Το τοπίο γίνεται ακόμη πιο δύσκολο, εάν ληφθεί υπόψη ότι οι μεγάλες εκπτώσεις που "δεν βγαίνουν” έχουν επιστρέψει, πρακτική που, όπως αναφέρει ο πρόεδρος του ΣΑΤΕ Ζαχαρίας Αθουσάκης, συνιστά φαύλο κύκλο που πλήττει την ποιότητα των υποδομών. Και, συνήθως, τα έργα δεν ολοκληρώνονται, το κόστος αυξάνεται, ενώ, σε αρκετές περιπτώσεις, οι ανάδοχοι χρεοκοπούν.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η τάση των μεγάλων εκπτώσεων έχει καταγραφεί σε σημαντικό αριθμό μεσαίων και μικρών έργων. Ενδεικτικά, στο σύνολο των διαγωνισμών για τις εργολαβίες του άξονα Πάτρα – Πύργος οι προσφερόμενες από τους προσωρινούς μειοδότες εκπτώσεις υπερβαίνουν το 50%, ενώ αντίστοιχα υψηλές εκπτώσεις καταγράφονται και σε άλλα μεγάλα έργα.
Στα μικρότερα έργα, η κατάσταση είναι χειρότερη, καθώς, φέτος, έχουν καταγραφεί εκπτώσεις που ξεπερνούν το 70% (κατασκευή αγωγών ομβρίων στο Χαλάνδρι με 70,1%, υδραυλικά έργα-οδοποιία στα Άνω Λιόσια με 72,89%, αποκατάσταση οδοστρωμάτων σε Π. Ράλλη - Γ. Λαμπράκη με 74,13%).
Ο αφελληνισμός των τραπεζών στα Βαλκάνια
Μία ακόμη νάρκη για τις κατασκευαστικές αποτελεί ο αφελληνισμός του τραπεζικού συστήματος στις χώρες των Βαλκανίων, καθώς και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν αναγκαστεί να πουλήσουν σημαντικό μέρος των διεθνών τους δραστηριοτήτων εκεί.
Μάλιστα, μέχρι και τα μέσα του 2018, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να περιορίσουν, ακόμα περισσότερο την παρουσία τους στο εξωτερικό. Και να εγκαταλείψουν (μετά από την Πολωνία-Eurobank), την Τουρκία -Εθνική & Eurobank), την Ουκρανία -Alpha & Eurobank), τη Βουλγαρία (Alpha, Εθνική), τη FYROM (Alpha) και την Αίγυπτο -Πειραιώς), οι τρεις από αυτές σχεδόν ολοσχερώς τις γειτονικές αγορές των Βαλκανίων, σύμφωνα με τα πλάνα αναδιάρθρωσης, που υπέγραψαν το 2015.
Ως αποτέλεσμα, οι εγχώριες τεχνικές εταιρείες, που έχουν μακροχρόνια παρουσία στα Βαλκάνια και καταφέρνουν να παραμένουν ανταγωνιστικές, χάρη στη στήριξη των ελληνικών τραπεζών, χάνουν ένα σημαντικό υποστήριγμα, σε μία συγκυρία που οι ξένες τράπεζες θεωρούν ιδιαίτερα μεγάλο τον "κίνδυνο Ελλάδα” και δεν δανείζουν τις ελληνικές εταιρείες.
Η μαζική ανεργία
Απότοκο του ασφυκτικού περιβάλλοντος στο οποίο καλείται να δραστηριοποιηθεί ο κατασκευαστικός κλάδος είναι η μαζική ανεργία των μηχανικών, η οποία τοποθετείται σε 60-70%, σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΤΕΕ Γ. Στασινό.
Ποσοστό άνω του 95% χρωστά περίπου 880 εκατ. ευρώ. Περίπου 55 χιλιάδες (αρρύθμιστες οφειλές) μηχανικοί, δεν μπορούν να ασκήσουν το επάγγελμά τους, αφού λόγω έλλειψης ασφαλιστικής ενημερότητας δεν μπορούν καν να εκδώσουν ούτε μία οικοδομική άδεια. Εάν, όπως αναφέρουν στελέχη του κλάδου, προστεθεί η μαζική έξοδος των μηχανικών εκτός Ελλάδος και η ασφυκτική (φορολογική και ασφαλιστική) πολιορκία των εισοδημάτων τους, η εξαθλίωση του τεχνικού κόσμου είναι πρωτοφανής. Τελευταία μόνον αναχώματα προσφοράς εργασίας και προοπτικής, όπως τονίζουν εκπρόσωποι των κατασκευών, αποτελούν οι μεγάλες και μεσαίες τεχνικές εταιρείες που εξακολουθούν, παρά τις δυσκολίες, να δίνουν την μάχη εντός και εκτός Ελλάδας.
Τα πρόστιμα
Το πεδίο για τις κατασκευαστικές γίνεται περισσότερο κακοτράχαλο, μετά την επιβολή υπέρογκων προστίμων, άνω των 80 εκατ. ευρώ, στις ελληνικές κατασκευαστικές από την Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Όπως εξηγούν παράγοντες των κατασκευών, οι τεχνικές εταιρείες υποχρεώθηκαν να ενταχθούν στη διαδικασία της διευθέτησης στο πλαίσιο της έρευνας που διεξάγει η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Ειδάλλως, θα απειλούνταν με πολλαπλάσια πρόστιμα που θα ισοδυναμούσαν με το άμεσο κλείσιμό τους. Αυτό όταν στη διαδικασία της διευθέτησης δεν εντάχθηκαν οι μεγάλες ξένες εταιρείες που διερευνώνται στο πλαίσιο της ίδιας υπόθεσης.
(ΠηγήQ capital.gr)