όλων όσοι μίλησαν στο συνέδριο και συμμετέχουν στην ενεργειακή αγορά της μεγαλονήσου η πραγματικότητα περικλείεται στο τρίγωνο «καθυστερήσεις», «έλλειψη ανταγωνισμού» και «ολιγοπωλιακές πρακτικές».
Οι καθυστερήσεις αναφέρονται στην χρονοτριβή για την εξόρυξη του φυσικού αερίου που υποκρύπτει η κυπριακή ΑΟΖ, ιδίως σε ό,τι αφορά στο κοίτασμα «Αφροδίτη», καθώς επίσης, στην ανάπτυξη και λειτουργία του FSRU στο Βασιλικό και στην ηλεκτρική διασύνδεση του νησιού με την Ευρώπη, μέσω Ελλάδας που θα ήρε την απομόνωσή του και θα απέφερε χαμηλότερο κόστος ρεύματος για τους καταναλωτές.
Οι καθυστερήσεις στην εξόρυξη και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων που έχουν εντοπιστεί στην νότια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου οφείλονται, σύμφωνα με τον Ντίνο Νικολάου, Γεωλόγο Πετρελαίων - Ενεργειακό Οικονομολόγο και πρώην αντιπρόεδρο της Energean στην Ελλάδα, στα μικρά μέχρι μέτρια κοιτάσματα που είναι διασκορπισμένα και σε μεγάλες αποστάσεις από την στεριά, στην νοοτροπία των μεγάλων εταιρειών, και στις συγκρούσεις επιχειρηματικών συμφερόντων στην περιοχή, στην πολύ μικρή εσωτερική αγορά, όπως και στις “δυναμικές” παρεμβάσεις της Τουρκίας με τις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ από ερευνητικά σκάφη της γείτονος που συνοδεύονταν από μονάδες του πολεμικού ναυτικού...
Για να αναφερθούμε μόνο στο ύψος των κοιτασμάτων που κρύβει η κυπριακή ΑΟΖ, να σημειώσουμε ότι οι υπέρμετρες προσδοκίες ύπαρξη μέχρι και 8 τρισεκατομμύριων κυβικών ποδών (tcf) φυσικού αερίου στο κοίτασμα «Αφροδίτη», όπως και οι έωλες εκτιμήσεις για το ύψος των πιθανών κοιτασμάτων στα τεμάχια Ζεύ, Γλαύκος, Καλυψώ και Κρόνος δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ. Μια πιο πραγματική εκτίμηση για τα δυνητικά κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ τα υπολογίζει σε συνολικά, 13-14 tcf!
Ακόμη, σήμερα, η Κύπρος εξαρτάται σε ποσοστό εγγύς του 90% από μαζούτ και ντίζελ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αν και μειωμένο την τελευταία δεκαετία –ιδίως μετά την καταστροφική έκρηξη στο Μαρί, το 2011 – είναι το τρίτο υψηλότερο μερίδιο χρήσης ορυκτών καυσίμων για ηλεκτροπαραγωγή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αποτελεί δε και την βασική αιτία για την οποία οι καταναλωτές στην Κύπρο πληρώνουν 30 σεντς την κιλοβατώρα του ρεύματος, πέραν του ότι η οικονομία επιβαρύνεται από τα πρόστιμα που επιβάλουν οι Βρυξέλες στην χώρα για τις υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Η δεύτερη καθυστέρηση αφορά στην λειτουργία του πλωτού σταθμού αποθήκευσης και επαναεριοποίησης LNG στο Βασιλικό, που βρίσκεται στην τελική φάση της υλοποίησης, όπως ανέφερε ο Γιώργος Παπαναστασίου, Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Κύπρου, αλλά και ο Νίκος Χριστοδουλίδης, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας οι οποίοι μίλησαν εκτενώς στο Συμπόσιο. Τα προβλήματα εντοπίζονται στην ολοκλήρωση του προβλήτα και στην παράδοση του FSRU «Προμηθέας» -δεν έχει καν πιστοποιηθεί ακόμη ως πλοίο ειδικού σκοπού για υγροποιημένο φυσικό αέριο- και συνδέονται με τις υψηλότερες οικονομικές απαιτήσεις των Κινέζων κατασκευαστών.
Τέλος, η τρίτη καθυστέρηση βαστά από την εποχή του πάλαι ποτέ Euroasia Interconnector που μεταβαπτίστηκε σε Great Sea Interconnector, μόνο και μόνο για να «σέρνεται», ως project, λόγω των διαφωνιών μεταξύ Λευκωσίας και Αθήνας, για τον επιμερισμό του κόστους κατασκευής αλλά και του άλλοθι που πρόβαλε η κυπριακή πλευρά για τυχόν γεωπολιτικούς κινδύνους από την τουρκική πλευρά.
Όμως, οι πραγματικοί λόγοι, όπως υποστηρίζουν τουλάχιστον οι ειδικοί, είναι μεταξύ άλλων, η ανεπαρκής γνώση του θέματος από πλευράς αρμοδίων στην Κύπρο, η μη επαρκής αξιολόγηση των προσφορών, η ανάθεση του έργου σε κοινοπραξία με λιγοστή εμπειρία υλοποίησης καθώς και η ανεπαρκής παρακολούθηση της υλοποίησής του.
Την κατάσταση εκμεταλλεύτηκαν τα εγχώρια λόμπι που πέτυχαν να δυσφημήσουν το έργο και να σπείρουν αμφιβολίες για την βιωσιμότητα και ωφελιμότητά του του μεταξύ των πολιτών του νησιού, ενώ στο παιχνίδι συμμετείχε και μια μερίδα του Τύπου.
Η ευθύνη για αυτό βαραίνει κυρίως τους παραγωγούς ΑΠΕ οι οποίοι προσφέρουν την τιμή του ρεύματος σχεδόν τρεις φορές περισσότερο από την αντίστοιχη στην ελληνική αγορά, καθώς τους ευνοεί η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου. Υπ’ αυτή την έννοια, η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα θα μειώσει τα έσοδα που αποκομίζουν…
Την ίδια αρνητική στάση στο έργο έχουν διατηρούν και οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας με συμβατικά καύσιμα –όρα, ορυκτά- καθώς το φθηνότερο ρεύμα από την Ελλάδα θα πλήξει την κερδοφορίας τους.
Μια ακόμη παράμετρος του ιδίου θέματος είναι η γεωπολιτική διάσταση της διασύνδεσης που εάν υλοποιηθεί, όπως ισχυρίζονται οι διακινητές αυτής της «άποψης», θα δημιουργήσει συνθήκες δήθεν “φινλανδοποίησης” της Κύπρου καθώς θα αποτρέψει μια μελλοντική συνεννόηση με την Άγκυρα πάνω στη βάση της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων και επομένως, θα πρέπει να εγκαταλειφθεί κάθε σκέψη για την προσχώρηση του νησιού στο ενιαίο ηλεκτρικό σύστημα της ΕΕ, τουλάχιστον έως ότου «επιλυθεί» το Κυπριακό!
Φυσικά, η Κύπρος "υποφέρει" όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές απο τις αποκοπές πράσινης ενέργειας.
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν τη βάση πάνω στην οποία εδράζεται και η τρίτη πλευρά του τριγώνου που προαναφέραμε στην αρχή του κειμένου, ήτοι, ο φόβος του ανταγωνισμού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν όλοι οι άνθρωποι της αγοράς και οι ανεξάρτητοι αναλυτές που μίλησαν στο 12ο Ενεργειακό Συμπόσιο Κύπρου, αναφέρθηκαν σε αυτό το θέμα.
Μάλιστα, όταν το energia.gr ερώτησε τον Θάνο Πατρίκη, Διευθύνοντα Σύμβουλο της VTT Βασιλικού, και τον Ντίνο Νικολάου, για ποιο λόγο ο δημόσιος τομέας της Κυπριακής Δημοκρατίας φοβάται τον ανταγωνισμό, απάντησαν ότι τόσο το κυπριακό Δημόσιο, όσο και οι κυβερνήσεις του νησιού εμφορούνται από μονοπωλιακές νοοτροπίες και πρακτικές και φοβούνται τον πραγματικό ανταγωνισμό!