Για γεωπολιτικές αντιπαλότητες που επισκιάζουν τις
προοπτικές πλήρους αξιοποίησης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Aνατολική
Μεσόγειο κάνει λόγο δημοσίευμα των Financial Times.
Αναλυτικά το δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας αναφέρει:
«Όταν άρχισε η ροή αερίου από το πεδίο Zohr τον περασμένο
μήνα, ήταν ένα σημαντικό βήμα στην προσπάθεια της Αιγύπτου για ενεργειακή απεξάρτηση
και σήμανε ότι η ανατολική Μεσόγειος τελικά καθιερώθηκε ως δύναμη στην παραγωγή
αερίου.
Ο Claudio Descalzi, διευθύνων σύμβουλος της Eni, του ιταλικού
ομίλου που ξεκίνησε το έργο των $ 12 δισ., δήλωσε ότι το Zohr θα «μεταμορφώσει
πλήρως το ενεργειακό τοπίο της Αιγύπτου, επιτρέποντάς της να καταστεί αυτάρκης
και να μετατραπεί από εισαγωγέα φυσικού αερίου σε μελλοντικό εξαγωγέα».
Το Zohr είναι η μεγαλύτερη ανακάλυψη υδρογονανθράκων στη
Μεσόγειο και πλέον η επιδίωξη είναι να ανακαλυφθούν περισσότερα κοιτάσματα. Το
Ισραήλ και η Κύπρος βλέπουν παρόμοια δυνατότητα να σταματήσουν την εξάρτησή τους
από τις εισαγωγές ενέργειας και να επιτύχουν μια οικονομική ανατροπή με την
εξαγωγή των πλεονασμάτων αερίου. Ο Λίβανος ανοίγει επίσης τα χωρικά του ύδατα για
έρευνες υδρογονανθράκων.
Η προοπτική μιας μεγάλης νέας πηγής φυσικού αερίου στην
πόρτα της Ευρώπης φαντάζει στρατηγικά ελκυστική, όταν τα αποθέματα της Βόρειας
Θάλασσας μειώνονται και η περιοχή ανησυχεί για την εξάρτησή της από τις ρωσικές
προμήθειες.
Ωστόσο, η ανάπτυξη των πόρων της ανατολικής Μεσογείου είναι κάθε
άλλο παρά απλή, λόγω του κοκτέιλ των πολιτικών κινδύνων και των αντιπαλοτήτων που
εμπλέκουν τις ενδιαφερόμενες χώρες.
«Η εκμετάλλευση των αποθεμάτων φυσικού αερίου θα μπορούσε να
αλλάξει δραματικά το πολιτικό και οικονομικό κλίμα στην ανατολική Μεσόγειο», δηλώνει
ο Εμμανουήλ Καραγιάννης, ειδικός για την ενεργειακή ασφάλεια στο King's College
του Λονδίνου. «Την ίδια στιγμή, (σ.σ. η εκμετάλλευση των αποθεμάτων) ενδέχεται
να επιδεινώσει τις συνοριακές διαμάχες των προηγούμενων δεκαετιών και να
δημιουργήσει νέες εντάσεις».
Ακόμη και αν τα πολιτικά ζητήματα είναι δυνατό να επιλυθούν,
τα οικονομικά προβλήματα είναι εξίσου δύσκολα. Οι παγκόσμιες αγορές ενέργειας
είναι γεμάτες με φθηνό αέριο από τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και αλλού. Το πεδίο Zohr
είχε ιδιαίτερη σημασία λόγω της εγχώριας ζήτησης, αλλά το Ισραήλ και η Κύπρος
απαιτούν εξαγωγές για να εξασφαλίσουν ότι τα έργα τους αποδίδουν. «Τα εμπόδια
είναι τόσο εμπορικά, όσο πολιτικά», λέει ο Gareth Winrow, ανεξάρτητος αναλυτής
της ενέργειας και της εξωτερικής πολιτικής. «Θα είναι δύσκολο για την ανατολική
Μεσόγειο να ανταποκριθεί στον ανταγωνισμό».
Παρά τις αμφιβολίες αυτές, σημειώνεται πρόοδος. Ένα πλοίο
γεώτρησης που εκμισθώθηκε από την
Eni
και τη γαλλική
Total
έφθασε τον
περασμένο μήνα στα ανοικτά της Κύπρου για να πραγματοποιήσει έρευνες δυτικά του
πεδίου Αφροδίτη, το οποίο ανακαλύφθηκε το 2011. Πέρυσι ξεκίνησαν οι εργασίες για
την πολυαναμενόμενη ανάπτυξη του πεδίου φυσικού αερίου Leviathan του Ισραήλ, ένα
έργο $ 3,75 δισ. από τη Noble Energy των ΗΠΑ, ενώ αναμένεται να προχωρήσουν
φέτος τα γειτονικά πεδία Karish και Tanin που ελέγχονται από την ελληνική Energean.
Η εύρεση και ανάπτυξη των πεδίων αερίου αποτελεί μόνο το ήμισυ
της πρόκλησης, ωστόσο. Είναι τουλάχιστον εξίσου δύσκολη η καθιέρωση των
εξαγωγικών οδών για το άνοιγμα στις διεθνείς αγορές.
Ήδη έχει δοθεί πολιτική στήριξη σε έναν προτεινόμενο αγωγό αξίας
€ 6 δισ. από το Ισραήλ στην Ιταλία μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας. Οι τέσσερις
χώρες υπέγραψαν προκαταρκτική συμφωνία τον προηγούμενο μήνα για την από κοινού
ανάπτυξη του έργου με στόχο την ολοκλήρωσή του μέχρι το 2025. Ωστόσο, σε μήκος
2.000 χλμ και βάθος έως 3 χλμ, θα είναι η μακρύτερη και πιο δύσκολη ανάπτυξη υποθαλάσσιου
έργου αυτού είδους. Πολλοί ειδικοί αμφισβητούν τη βιωσιμότητά του.
Μια φθηνότερη επιλογή θα ήταν ένας αγωγός μέσω της Τουρκίας,
αλλά οι αραβο-ισραηλινές εχθροπραξίες αποκλείουν ένα μονοπάτι μέσα από τα
λιβανέζικα και συριακά ύδατα, ακόμη και αν το Ισραήλ και η Τουρκία κατάφερναν
να ξεπεράσουν τις μεταξύ τους διαφορές. Μια εναλλακτική διαδρομή κοντά στην
Κύπρο δεν είναι ευκολότερη, δεδομένης της φορτισμένης σχέσης της Λευκωσίας με
την Άγκυρα.
Ο κ. Καραγιάννης ανέφερε ότι ένας αγωγός θα μπορούσε να
αποτελέσει μέρος μιας τελικής διευθέτησης του Κυπριακού, αλλά αυτή είναι μια
αβέβαιη προοπτική μετά τη διακοπή των ειρηνευτικών συνομιλιών πέρυσι».