Περιβαλλοντικές Οργανώσεις: Θετικά Στοιχεία Αλλά και Έντονη Ανησυχία για τις Προστατευόμενες Περιοχές

Θετικές χαρακτηρίζουν τις εξελίξεις για τις προστατευόμενες περιοχές οι περιβαλλοντικές οργανώσεις μετά την κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου στη Βουλή, εντοπίζοντας παράλληλα σημαντικά προβλήματα και ελλείψεις, καθώς και ρυθμίσεις που αλλάζουν «από το παράθυρο» τη δασική νομοθεσία, με νομιμοποίηση παράνομων εγκαταστάσεων σε δασικές εκτάσεις.

Στο νομοσχέδιο «για τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών και άλλες διατάξεις» που κατατέθηκε χθες στη Βουλή, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Αρκτούρος, Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, MEDASSET, MΟm, ΑΝΙΜΑ, και WWF Ελλάς αναγνωρίζουν, όπως είχαν κάνει ήδη από την πρώτη εκδοχή του κειμένου που είχε δοθεί σε δημόσια διαβούλευση τον περασμένο Νοέμβριο, τα ακόλουθα θετικά στοιχεία:

1. Οι φορείς διαχείρισης αναγνωρίζονται και θεμελιώνονται ως το σχήμα που θα διοικεί τις προστατευόμενες περιοχές.
2. Όλες οι περιοχές Natura 2000 – τόσο οι προϋπάρχουσες όσο και αυτές που προτάθηκαν πρόσφατα από το ΥΠΕΝ – καλύπτονται από κάποιον φορέα διαχείρισης.
3. Προβλέπεται σταθερή κρατική χρηματοδότηση για την κάλυψη των αναγκών του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών μέσω του τακτικού κρατικού προϋπολογισμού.

Την ίδια στιγμή οι περιβαλλοντικές οργανώσεις εκφράζουν την ανησυχία τους, καθώς το νομοσχέδιο δεν φαίνεται να εξασφαλίζει την αποτελεσματική λειτουργία των φορέων διαχείρισης και, τελικά, την ολοκληρωμένη προστασία των προστατευόμενων περιοχών της χώρας. Πιο συγκεκριμένα:

1. Απουσιάζει η εξειδίκευση του ρόλου του ΥΠΕΝ ως κεντρικού συντονιστή του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις καλούν το ΥΠΕΝ να αποσαφηνίσει τον ρόλο του, ώστε να παρέχει καθοδήγηση τόσο στους νέους όσο και στους παλιούς φορείς διαχείρισης και να διασφαλίσει μια ενιαία προσέγγιση στην προστασία της φύσης της χώρας. Στο ν/σ που κατατέθηκε χθες στη Βουλή, η μόνη προσθήκη σε σχέση με το προηγούμενο σχέδιο νόμου είναι ένας ρόλος στην αξιολόγηση των φορέων διαχείρισης για την Επιτροπή Φύση 2000. Ωστόσο για να μπορέσει η Επιτροπή να ανταποκριθεί στον διαφοροποιημένο της ρόλο απαιτείται πρόβλεψη για διοικητική και τεχνική υποστήριξης της λειτουργίας της.
2. Δεν προβλέπεται επαρκής ρόλος για τους φορείς διαχείρισης στον σχεδιασμό και την εποπτεία των περιοχών τους. Συγκεκριμένα, απαιτείται η διασφάλιση της συμμετοχής των φορέων στην κατάρτιση των σχεδίων διαχείρισης των περιοχών τους και η περαιτέρω ενίσχυση του κρίσιμου ρόλου τους στην παρακολούθηση της κατάστασης διατήρησης των περιοχών ευθύνης τους, καθώς και στη φύλαξή τους.
3. Παρά την αύξηση της γεωγραφικής έκτασης των περιοχών αρμοδιότητας των φορέων διαχείρισης απουσιάζει η εξασφάλιση της οργανωτικής και επιτελικής επάρκειάς τους. Οι οργανώσεις καλούν το ΥΠΕΝ να προχωρήσει άμεσα με την ολοκλήρωση των οργανογραμμάτων των φορέων διαχείρισης και να διασφαλίσει τη στελέχωσή τους με επαρκές, κατάλληλο και τακτικό προσωπικό, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις αυξημένες υποχρεώσεις τους, με δεδομένη την πολύ μεγάλη έκταση των περιοχών αρμοδιότητάς τους.
4. Επιπρόσθετα, η επέκταση της χωρικής αρμοδιότητας των φορέων αυξάνει και το πλήθος των τοπικών και άλλων φορέων που εμπλέκονται ή επηρεάζονται από την προστασία της φύσης. Αυτό όμως δεν φαίνεται να λαμβάνεται υπόψη στο νομοσχέδιο, μιας και δεν προβλέπεται η συμμετοχή των φορέων αυτών στη διαχείριση των περιοχών και αυτή επαφίεται αποκλειστικά στη βούληση του εκάστοτε Υπουργού Περιβάλλοντος. Το νομοσχέδιο προβλέπει την ίδρυση συμβουλευτικής επιτροπής με τη συμμετοχή φορέων που δεν εκπροσωπούνται σε διοικητικό συμβούλιο οικείου φορέα διαχείρισης, μόνο στον Θερμαϊκό Κόλπο. Η ανάγκη συνδιαμόρφωσης των προτεραιοτήτων και των δράσεων με τις τοπικές κοινωνίες και το σύνολο των ενδιαφερόμενων φορέων και πολιτών, είναι καίριο στοιχείο για την αποτελεσματική προστασία και τη συμμετοχική διαχείριση των εξαιρετικά σημαντικών αυτών περιοχών. Επομένως πρέπει οι φορείς διαχείρισης να έχουν την πρωτοβουλία σύστασης συμβουλευτικών επιτροπών.
5. Καταργείται η δυνατότητα που παρέχει η υφιστάμενη νομοθεσία για άλλα σχήματα διαχείρισης, και συγκεκριμένα η ανάθεση της διαχείρισης μίας περιοχής σε αρμόδιες υπηρεσίες και η σύμβαση διαχείρισης με άλλους φορείς. Η δυνατότητα αυτή πρέπει να διατηρηθεί καθώς η διοίκηση της φύσης απαιτεί ευελιξία ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί σε νέες προκλήσεις και άλλες κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών που μπορεί να προκύψουν στο μέλλον.

Τέλος, όπως αναφέρουν σε κοινή τους δήλωση, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις «δεν μπορούν παρά να επισημάνουν το οξύμωρο να περιλαμβάνονται ρυθμίσεις, που για πολλοστή φορά αλλάζουν «από το παράθυρο» την πολύπαθη δασική νομοθεσία, σε ένα νομοσχέδιο που στόχο έχει την προστασία της φύσης. Συγκεκριμένα, στις «άλλες διατάξεις», το νομοσχέδιο επικυρώνει την παράνομη εγκατάσταση διάφορων έργων και επεμβάσεων σε προστατευόμενες δασικές εκτάσεις, γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για νέες επεμβάσεις σε αυτές, τις οποίες μέχρι σήμερα το εθνικό μας δίκαιο δεν επέτρεπε».