καθιστώντας τη συνεχή και ταχεία οικονομική ανάκαμψη αδύνατη μέχρι την άφιξη αποτελεσματικών, ευρέως διαθέσιμων εμβολίων.
Όταν ο κορονοϊός άρχισε να εξαπλώνεται για πρώτη φορά πέρα από την Κίνα, προκαλώντας μια άμεση, απότομη μείωση του επιπέδου της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης όπου επιβλήθηκαν τα lockdowns, οι επιδημιολόγοι προσπάθησαν να εκπαιδεύσουν το κοινό (και τις αρχές, σε πολλές περιπτώσεις) για το τι θα ακολουθήσει στη συνέχεια.
Προειδοποίησαν ότι ο ιός δεν θα περιοριζόταν επαρκώς έως ότου ο αριθμός R -ο μέσος αριθμός των ατόμων που μολύνονται από ένα άρρωστο άτομο- είναι μικρότερος από το 1. Στο 1 ακριβώς, κάθε άρρωστο άτομο μολύνει άλλο 1 και ο αριθμός των κρουσμάτων παραμένει σταθερός με την πάροδο του χρόνου. Μια τιμή R κάτω από το 1, όπως εξήγησαν οι επιστήμονες, θα μπορούσε να επιτευχθεί πολύ πιο γρήγορα με αυστηρότερους περιορισμούς, αποτελεσματικές δοκιμές και ανίχνευση επαφών για την απομόνωση των θετικών περιπτώσεων.
Σε περιοχές όπου οι εντολές για απομόνωση και άλλα μέτρα εφαρμόσθηκαν παντού, τα κρούσματα έχουν σταθεροποιηθεί και ο αριθμός R έχει μειωθεί σε μόλις 2 ή 3 εβδομάδες. Σε ορισμένα μέρη, οι περιπτώσεις Covid-19 αυξήθηκαν εκθετικά νωρίς, με αποτέλεσμα η αυτο-καραντίνα να εφαρμόζεται πιο συχνά. Και επειδή ένα υψηλό ποσοστό ατόμων στα hotspots συμμορφώθηκε με τις συστάσεις, την ανίχνευση και τις δοκιμές (πιθανώς από φόβο), η καμπύλη της επιδημίας μειώθηκε γρήγορα.
Αντίθετα, σε περιοχές όπου οι περιορισμοί ήταν αρχικά ήπιοι ή ανύπαρκτοι, λιγότερα άτομα πήραν μέτρα για να αποφύγουν τις επαφές και να αποτρέψουν τη μετάδοση του ιού ή πολλοί υιοθέτησαν μια πιο χαλαρή στάση σχετικά με αυτές τις προφυλάξεις, οι περιπτώσεις αυξήθηκαν ραγδαίως. Σίγουρα, πρόσθετοι παράγοντες σε συγκεκριμένες περιοχές έχουν επηρεάσει την εξάπλωση του Covid19. Όμως η σαφής απομάκρυνση από τον κόσμο, το πεδίο εφαρμογής των περιορισμών και ο βαθμός στον οποίο ακολουθούνται είναι ο μοναδικός πιο σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση και στη συνέχεια την ανάκαμψη από την πανδημία.
Δυστυχώς, στις ΗΠΑ ειδικότερα, η δημόσια αντίσταση στα lockdowns εκφραζόταν όταν ήταν απαραίτητη η συνεχής δημόσια συμμόρφωση. Ορισμένοι πολιτικοί και σχολιαστές επέμειναν ότι το οικονομικό κόστος της σωτηρίας μιας ζωής ήταν πολύ υψηλό σε σχέση με το κόστος που επιβάλλεται για εκείνους που υποφέρουν από την απώλεια εισοδήματος ή την ιατρική περίθαλψη για άλλες καταστάσεις. Αυτή η δημόσια πίεση επικράτησε. Παρά τις προειδοποιήσεις των επιδημιολόγων, οι αρχικοί περιορισμοί χαλάρωσαν πολύ σύντομα σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ.
Ακόμη χειρότερα, μόλις άρχισαν τα νέα ανοίγματα, πολλοί άνθρωποι επέστρεψαν αμέσως στις παλιές τους συνήθειες, αγνοώντας τις συστάσεις για τις κοινωνικές αποστάσεις, να αποφεύγουν τα πλήθη (ειδικά σε εσωτερικούς χώρους), να φορούν μάσκα, να πλένουν τα χέρια και άλλα προληπτικά μέτρα. Τα εργοστάσια άνοιξαν ξανά και πολλά καταστήματα λιανικής πώλησης και άλλες υπηρεσίες επανήλθαν σε λειτουργία, αν και με μειωμένη δυναμικότητα.
Για μικρό χρονικό διάστημα, η παραγωγή και οι καταναλωτικές δαπάνες αυξήθηκαν σημαντικά και το ποσοστό ανεργίας άρχισε να πέφτει (αν και παρέμενε υψηλό). Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά τα νέα ανοίγματα ξεκίνησαν με έναν αριθμό R κοντά ή πάνω από το 1, ο οποίος… εξασφάλισε ότι μόλις οι άνθρωποι θα χαλαρώνουν από τα προληπτικά μέτρα, ο αριθμός των λοιμώξεων θα αρχίσει να αυξάνεται ξανά.
Το αποτέλεσμα είναι ένα σενάριο ήττας. Οι τρέχουσες συνθήκες δεν συμβάλλουν ούτε στη συνεχή βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας ούτε στη συνεχή μείωση των κρουσμάτων του Covid-19.
Εάν οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας, ο ιατρικός εξοπλισμός και η ικανότητα των δοκιμών ήταν διαθέσιμα και κατανεμημένα σωστά, οι αρχές της δημόσιας υγείας ενδέχεται να ήταν σε θέση να αναλάβουν τον εντοπισμό και την απομόνωση των επαφών σε ικανοποιητικό επίπεδο για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού. Αυτό συνέβη σε χώρες όπως η Γερμανία, η Νέα Ζηλανδία και η Νότια Κορέα, καθώς και σε πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, η οποία είναι εκείνη που έχει πληγεί περισσότερο στις ΗΠΑ και επιτυγχάνει αριθμό R μεταξύ 0,4-0,5.
Για να είναι αποτελεσματικές οι δοκιμές, τα αποτελέσματα πρέπει να παρέχονται γρήγορα, για να προειδοποιούν τους φορείς του ιού που διαφορετικά θα έρθουν σε επαφή με άλλους. Το πρόβλημα είναι ότι για τα υλικά και τον εξοπλισμό των τεστ η τροφοδοσία είναι περιορισμένη, ειδικά στα σημεία πρόσβασης. Τώρα που ο αριθμός R αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό, ορισμένα νοσοκομεία των ΗΠΑ έχουν ήδη κατακλυστεί και με τους εργαζομένους τους να αρρωσταίνουν, ορισμένα εργοστάσια που άνοιξαν ξανά έπρεπε να κλείσουν ξανά. Οι αρχές στις νότιες και νοτιοδυτικές πολιτείες που έχουν πληγεί σφόδρα αντιστρέφουν την προηγούμενη χαλάρωση των περιορισμών και επιβάλλουν πρόσθετους.
Αλλά ακόμη και σε μέρη όπου οι άνθρωποι έχουν ακολουθήσει τα προληπτικά μέτρα και ο αριθμός R δεν έχει αυξηθεί σημαντικά, ο ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης έχει αρχίσει να μειώνεται. Οι καταναλωτές απλώς δεν είναι πεπεισμένοι ότι οποιοδήποτε άνοιγμα θα παραμείνει και τις επιχειρήσεις τις διακρίνει μεγάλη αβεβαιότητα για να δεσμευτούν για μακροπρόθεσμες επενδύσεις.
Η τραγωδία είναι ότι εάν τα lockdowns ήταν αποτελεσματικά και επιβάλλονταν παντού, θα ήταν σαφώς δυνατή μια γρήγορη ανάκαμψη σχήματος V. Εντούτοις αυτό δεν συνέβη, και τώρα η πρόσφατη άνοδος φαίνεται να ξεθυμαίνει.
Η καλύτερη ελπίδα για την παγκόσμια οικονομία είναι ότι όλοι θα αναγνωρίσουν ότι οι επιδημιολόγοι ήταν σωστοί.
Η πρόωρη χαλάρωση έχει επιφέρει περιττές πρόσθετες δαπάνες, τόσο από άποψη υγείας όσο και από οικονομικής άποψης. Η συμμόρφωση του κοινού με περιορισμούς σε κλίμακα επαρκή για να φέρει τον αριθμό R κάτω από το 1, θα ήταν η καλύτερη μορφή οικονομικού κινήτρου που μπορεί να φαντασθεί κανείς.
Ένας αριθμός R πολύ κάτω από το 1 θα σήμαινε ότι όταν αρθούν οι περιορισμοί, οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να πιστέψουν ότι η προκύπτουσα οικονομική ανάκαμψη (και υγεία) θα συνεχισθεί. Η επιστροφή στην κανονική οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα θα συνέβαινε αρκετά γρήγορα.
Οι δίδυμοι στόχοι της καταπολέμησης του ιού και της αναζωογόνησης της οικονομίας δεν είναι αντιφατικοί, αλλά μάλλον ένα και το αυτό.
Ο ιός θα υπαγορεύσει τον ρυθμό με τον οποίο μπορούμε να συνεχίσουμε με ασφάλεια την οικονομική δραστηριότητα. Και είναι η προσήλωση του κοινού στα προληπτικά μέτρα που θα καθορίσει τον ρυθμό με τον οποίο θα νικηθεί ο ιός.
* Πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας και πρώην αναπληρώτρια διευθύνουσα σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, είναι ανώτερη καθηγήτρια Διεθνών Οικονομικών στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins και συνεργάτιδα στο Κέντρο Διεθνούς Ανάπτυξης στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ
(Από τη Ναυτεμπορική)