Η οικονομική και γεωπολιτική ανάκαμψη της Ρωσίας στην μετά-Γέλτσιν εποχή ήταν κυρίως αποτέλεσμα της επεκτατικής ενεργειακής πολιτικής που επιχειρήθηκε από την ρωσική ηγεσία, χρησιμοποιώντας ως κύριο μέσο τους πλούσιους ενεργειακούς πόρους σε πετρέλαιο και κυρίως σε φυσικό αέριο. Ο πρωταγωνιστής βέβαια σ’ αυτήν την δυναμική διείσδυση της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και το κύριο όργανο της ρωσικής ενεργειακής διπλωματίας δεν είναι άλλος από την Gazprom, ο κρατικός ενεργειακός κολοσσός που μονοπωλεί τον τομέα του φυσικού αερίου στην Ρωσία και δικαίως θεωρείται ως μια από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία οχτώ χρόνια η ρωσική εταιρεία ανέβασε την αξία της περίπου στο δεκαπλάσιο, φτάνοντας το εκπληκτικό ποσό των 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η επιτυχία αυτή βέβαια συνίσταται σε αρκετούς παράγοντες που επέτρεψαν στην Gazprom να γίνει ένας από τους κυριότερους ενεργειακούς προμηθευτές της Ευρώπης καλύπτοντας το 25% περίπου των αναγκών της σε φυσικό αέριο. Η ρωσική ηγεσία φαίνεται ότι παρέδωσε αξιοπρόσεκτα μαθήματα γεωστρατηγικής καθώς χρησιμοποιώντας την Gazprom ως πολύτιμο ενδιάμεσο έκλεισε αφενός σημαντικές συμφωνίες για την εκμετάλλευση των πλούσιων πεδίων φυσικού αερίου στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας αφετέρου δε, όπως δείχνουν οι μέχρι τώρα εξελίξεις, ξανακέρδισε την χαμένη επιρροή της στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Εντούτοις πολλοί είναι εκείνοι που αμφισβητούν το κατά πόσο ο ρωσικός κολοσσός μπορεί να ανταποκριθεί μελλοντικά στις αυξημένες ανάγκες τόσο της Ε.Ε. για φυσικό αέριο όσο και της εγχώριας ζήτησης στη Ρωσία. Οι αμφιβολίες αυτές δεν είναι καθόλου αβάσιμες καθώς ενώ αυξάνεται με σταθερό ρυθμό η ζήτηση σε φυσικό αέριο στην Ευρώπη, η παραγωγή από την άλλη στα τεράστια πεδία φυσικού αερίου στην Ρωσία συνεχώς μειώνεται κυρίως λόγω της έλλειψης το τελευταίο διάστημα σοβαρών επενδύσεων στον τομέα upstream. Το μελλοντικό έλλειμμα της Gazprom στην επάρκεια φυσικού αερίου υπολογίζεται ότι μπορεί να φτάσει τα 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα κι αυτό εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα αυξηθεί η ζήτηση αερίου στην Ευρώπη και στην Ρωσία, από το τι ποσότητες αερίου μπορεί η Ρωσία να εξασφαλίσει από τους ανεξάρτητους παραγωγούς και τέλος από το πόσο γρήγορα θα ολοκληρώσει τα σχεδιαζόμενα προγράμματα κατασκευής αγωγών.
Η ρωσική εταιρεία επικεντρώνει τις ελπίδες της σε δύο περιοχές, στα τεράστια πεδία φυσικού αερίου Yamal και Shtokman, που όπως πιστεύεται θα λύσουν σημαντικά το πρόβλημα στην επάρκεια του πολύτιμου ενεργειακού αγαθού. Ενώ όμως από πολλούς τα δύο αυτά πεδία θεωρούνται ως η μοναδική λύση στα σχέδια της Gazprom για περαιτέρω αύξηση της παραγωγής της ωστόσο παρουσιάζουν επίσης αξιοσημείωτα τεχνικά προβλήματα αναφορικά με την εκμετάλλευσή τους. Οι Ρώσοι δεν δίστασαν να ζητήσουν την βοήθεια Γάλλων και Νορβηγών για να επιλύσουν αυτές τις τεχνικές δυσκολίες. Το πεδίοYamal είναι γνωστό για τις εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν όπως ισχυρότατοι άνεμοι, σαθρό έδαφος και πάγος ενώ το πεδίο Shtokman βρίσκεται υποθαλάσσια, 500 χιλιόμετρα από την ακτή σε μια θαλάσσια περιοχή γεμάτη παγόβουνα.
Ακόμα όμως κι αν υποθέσει κανείς ότι η παραγωγή στα συγκεκριμένα πεδία ξεκινήσει στις προγραμματισμένες ημερομηνίες τίποτα δεν εγγυάται τελικά ότι η ζήτηση θα μπορέσει να καλυφθεί αφού σύμφωνα με τον προγραμματισμό της ρωσικής εταιρείας μέχρι το 2020 θα έχουν προστεθεί στην ετήσια παραγωγή φυσικού αερίου μόνο 30 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ενώ το ενδεχόμενο έλλειμμα μπορεί να φτάσει τα 70 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα κατ’ έτος. Ιδίως μάλιστα αν ολοκληρωθούν οι αγωγοί North και South stream καθώς κι ένας ακόμα αγωγός προς την Κίνα, τότε η Gazprom θα έχει να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο ενεργειακό έλλειμμα.
Σύμφωνα με αναλυτές, αυτό που θα έδινε πραγματική ανάσα στην Gazprom είναι οι στρατηγικές συμμαχίες με ιδιωτικές εταιρείες όπως η Lukoil, η TNK-BP, η Novatec οι οποίες σύμφωνα με ειδικούς έχουν την δυνατότητα να παράγουν τις ποσότητες εκείνες που χρειάζονται έτσι ώστε να καλυφθεί με επάρκεια η ζήτηση στην Ευρώπη και στην Ασία. Το μέλλον λοιπόν της ρωσικής εταιρείας εξαρτάται από το κατά πόσο αυτή θα είναι ευέλικτη και ανοιχτή σε νέες συμμαχίες διευκολύνοντας την δράση των ανεξάρτητων παραγωγών χωρίς να θέτει εμπόδια και περιορισμούς όπως συνηθίζει να κάνει μέχρι σήμερα. Αν όμως η Gazprom συνεχίσει να εξυπηρετεί κρατικούς μηχανισμούς και εθνικούς στόχους παρά να σχεδιάζει λύσεις που μακροχρόνια θα εξασφαλίσουν την επάρκεια σε φυσικό αέριο τότε είναι πολύ πιθανό να μην μπορέσει ν’ αντεπεξέλθει στις αυξανόμενες ενεργειακές απαιτήσεις και να απειληθεί έτσι και η ίδια η βιωσιμότητα αυτής της τεράστιας εταιρείας.
