Με την Ουκρανία να κλείνει τα λιμάνια της στην εμπορική ναυτιλία, εξαιτίας της ρωσικής εισβολής, ενισχύονται οι φόβοι για διακοπή των εξαγωγών σιτηρών, ελαιούχων σπόρων και άλλων γεωργικών προϊόντων, με αποτέλεσμα οι τιμές των τροφίμων να εκτιναχθούν ακόμη πιο ψηλά.
Οι τιμές των τροφίμων ενισχύθηκαν ραγδαία το 2021, εξαιτίας της ανόδου των τιμών της ενέργειας, αλλά και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε βασικές καλλιέργειες. H τιμή του σταριού στην προθεσμιακή αγορά του Σικάγο έφθασε στο υψηλότερο επίπεδο σχεδόν 14 ετών την Πέμπτη, πρώτη ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ενώ η τιμή του καλαμποκιού έφθασε στο υψηλό οκτώ ετών.
Το πιο δραστήριο συμβόλαιο του Μαΐου για το σιτάρι έφθασε την Πέμπτη στην αγορά του Σικάγο στα 9,60 δολάρια το μπούσελ, υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2008. Παρά την υποχώρηση της Παρασκευής, έκλεισε την εβδομάδα με άνοδο 6,9%.
Το καλαμπόκι ενισχύθηκε 1,6% και έφθασε στα 7,01 δολάρια το μπούσελ, ενώ η τιμή της σόγιας κατέγραψε άνοδο 0,9% στα 16,68 δολάρια το μπούσελ, έχοντας νωρίτερα φθάσει στο υψηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 2012.
Η Ουκρανία και η Ρωσία αντιπροσωπεύουν το 29% περίπου των εξαγωγών σίτου παγκοσμίως, το 19% της τροφοδοσίας σε καλαμπόκι και το 80% των εξαγωγών ηλιέλαιου. Η Κίνα και η Ε.Ε. είναι από τους κυριότερους αγοραστές καλαμποκιού από την Ουκρανία, ενώ η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη σε εξαγωγές σιτηρών χώρα στον κόσμο, αποστέλλοντας τα φορτία κυρίως μέσω των λιμένων στη Μαύρη Θάλασσα.
Εναλλακτικές πηγές
Παράγοντες της αγοράς εκφράζουν ανησυχία πως η στρατιωτική εμπλοκή και οι κυρώσεις μπορεί να επηρεάσουν τη μετακίνηση βασικών καλλιεργειών και να προκαλέσει μία μαζική αναμέτρηση των εισαγωγέων να αντικαταστήσουν την τροφοδοσία από τη Μαύρη Θάλασσα.
«Οι διακοπές στην τροφοδοσία από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας θα επηρεάσουν συνολικά την παγκόσμια διαθεσιμότητα», επισημαίνει, μιλώντας στο πρακτορείο Reuters, ο Phin Ziebel, οικονομολόγος στην αγροτοβιομηχανία στην Εθνική Τράπεζα της Αυστραλίας. «Οι αγοραστές στη Μέση Ανατολή και την Αφρική θα επιζητήσουν εναλλακτικές πηγές».
Περί το 70% των ρωσικών εξαγωγών σίτου κατευθύνθηκε πέρυσι στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας Refinitiv. Ορισμένες χώρες είναι ιδιαιτέρως εξαρτημένες από τα σιτηρά που προέρχονται από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Για παράδειγμα, η Τουρκία και η Αίγυπτος εξαρτώνται από αυτά σχεδόν κατά 70%.
Μια πιθανή έλλειψη προμηθειών από τη Μαύρη Θάλασσα θα αυξήσει επίσης τη ζήτηση για το απαραίτητο αυτό στην παραγωγή ψωμιού συστατικό από τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Οι κλάδοι της ενέργειας και των σιτηρών δεν είναι ωστόσο οι μόνοι που απειλούνται από τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία.
Τα μέταλλα
Η Ρωσία και η Ουκρανία πρωτοστατούν στην παγκόσμια παραγωγή μετάλλων όπως το νικέλιο, ο χαλκός και ο σίδηρος. Συμμετέχουν επίσης σε μεγάλο βαθμό στην εξαγωγή και την κατασκευή άλλων βασικών πρώτων υλών όπως το νέον, το παλλάδιο και η πλατίνα. Οι φόβοι για κυρώσεις στη Ρωσία έχουν αυξήσει την τιμή αυτών των μετάλλων. Το παλλάδιο, για παράδειγμα, έχει φθάσει στα 2.700 δολ./ουγκιά, έχοντας ενισχυθεί πάνω από 80% από τα μέσα Δεκεμβρίου. Το παλλάδιο χρησιμοποιείται για μια πλειάδα παραγωγής προϊόντων, από το σύστημα εξάτμισης αυτοκινήτων και τα κινητά τηλέφωνα μέχρι τα οδοντιατρικά σφραγίσματα. Οι τιμές του νικελίου και του χαλκού, τα οποία χρησιμοποιούνται στη μεταποίηση και τις κατασκευές, έχουν επίσης εκτιναχθεί στα ύψη.
Οι αεροδιαστημιικές βιομηχανίες των ΗΠΑ, της Ε.Ε. και της Βρετανίας εξαρτώνται επίσης από την προσφορά τιτανίου από τη Ρωσία. Η Boeing και η Aerospace φέρονται να έχουν ήδη προσεγγίσει εναλλακτικούς προμηθευτές. Ωστόσο, το μερίδιο αγοράς και η παραγωγική βάση της μεγαλύτερης ρωσικής εταιρείας προσφοράς, της VSMPO-AVISMA, καθιστούν αδύνατη την πλήρη διαφοροποίηση από αυτήν.
Στρίβουν... οι εμπορευματικές μεταφορές
Με τις παγκόσμιες μεταφορές να έχουν ήδη υποστεί επιπτώσεις μετά την πανδημία, ο πόλεμος μπορεί να δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα. Οι τρόποι μεταφοράς που πιθανότατα θα επηρεαστούν είναι η ναυτιλία και οι σιδηροδρομικές μεταφορές εμπορευμάτων.
Από το 2011 έχουν δημιουργηθεί τακτικές σιδηροδρομικές εμπορευματικές συνδέσεις μεταξύ Κίνας και Ευρώπης. Αν και οι σιδηρόδρομοι μεταφέρουν μόνο ένα μικρό ποσοστό των συνολικών εμπορευματικών μεταφορών μεταξύ Ασίας και Ευρώπης, έχουν διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στη διάρκεια των πρόσφατων διακοπών στην τροφοδοσία και έχουν σταδιακά αναπτυχθεί.
Τα τρένα αλλάζουν τώρα πορεία από την Ουκρανία και οι ειδικοί των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών είναι επί του παρόντος αισιόδοξοι ότι οι διακοπές θα περιοριστούν στο ελάχιστο. Ωστόσο, χώρες όπως η Λιθουανία αναμένουν να δουν τη σιδηροδρομική τους κυκλοφορία να επηρεάζεται σοβαρά από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Ακόμη και πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, οι πλοιοκτήτες είχαν αρχίσει να αποφεύγουν τις ναυτιλιακές διαδρομές της Μαύρης Θάλασσας και οι ασφαλιστικοί πάροχοι ζήτησαν να ειδοποιούνται για οποιαδήποτε τέτοια ταξίδια.
Αν και η ναυτιλία εμπορευματοκιβωτίων στη Μαύρη Θάλασσα είναι μια σχετικά εξειδικευμένη αγορά σε παγκόσμια κλίμακα, ένας από τους μεγαλύτερους τερματικούς σταθμούς βρίσκεται στην Οδησσό. Εάν αποκοπεί από τις ρωσικές δυνάμεις, οι επιπτώσεις στις ουκρανικές εισαγωγές και εξαγωγές θα μπορούσαν να είναι σημαντικές, με δυνητικά πολύ μεγάλες ανθρωπιστικές επιπτώσεις.
Τέλος, η εισβολή στην Ουκρανία έχει προκαλέσει ανησυχίες και για την προσφορά λιπάσματος από τη Ρωσία, με τους αναλυτές να εκτιμούν πως οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων της Βραζιλίας ενδεχομένως να απολέσουν το συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω της σπανιότητας βασικών υλικών.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")