σύμφωνα με τον οποίον ο ΧΚ ήταν εκείνος που εξεπόνησε τις «Πρωτοβουλίες Αρχών» που συνέχισαν την Αμερικανική πολιτική της Κύπρου και μετά την αποχώρηση του ΧΚ απ’ την εξουσία , στα τέλη του 1976. Η «Πρωτοβουλία αρχών» απετέλεσε , κατά τον συγγραφέα του νέου βιβλίου, «προπομπό του ακάρπου Σχεδίου Ανάν» που έσπευσαν να υιοθετήσουν εγχώριοι υπηρέτες ξένων συμφερόντων της Ελληνικής «ελίτ».
Η «Πρωτοβουλία αρχών» συνέχισε την Τουρκική εισβολή και κατοχή του 1/3 του Κυπριακού εδάφους και τις καταστρεπτικές συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου του 1960, οι οποίες στέρησαν τον Κυπριακό λαό του δικαιώματος της Αυτοδιαθέσεως που διαθέτουν οι περισσότεροι λαοί με δημοκρατικό πολίτευμα σήμερα.
Οι «Αρχές» αυτές που χάραξε ο ΧΚ, άμα τη αποχωρήσει του από το Στέητ Ντιπάρτμαν , απέτρεψαν την απομάκρυνση των Βρεταννικών βάσεων απ’ την Κύπρο, που ήταν έτοιμη η Βρεταννική κυβέρνηση να αποδεχθή και επέτρεψαν την ανάμειξη της Αμερικανικής κυβερνήσεως στην «διαδικασία επιλύσεως» του Κυπριακού προβλήματος, χωρίς καμία νομιμοποίηση. Η Γαλλική κυβέρνηση ήταν η μόνη που τότε αντέδρασε τουλάχιστον μέχρι της συζητήσεως του Κυπριακού στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ενώ ο νόμιμος Κύπριος πρόεδρος, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, κατήγγειλε την «Πρωτοβουλία Αρχών» ως απόκρυφον κείμενον που διέρρευσε στον Τύπο απ’ την κυβέρνηση της Τουρκίας, αφού οι «Αρχές» του ΧΚ ηχούσαν παραπάνω από ευχάριστα στα αυτιά της»!
Παρά τις φημολογούμενες «χαμένες ευκαιρίες» μέχρι σήμερα, δύο Βρεταννικές διπλωματικές αποφάνσεις αποδίδουν την Τουρκική στάση έναντι των διακοινοτικών διαπραγματεύσεων. Η πρώτη του Michael Perceval, επικεφαλής του Πολιτικού Τμήματος της Υπάτης Αρμοστείας της Βρεταννίας στη Λευκωσία, που παρετήρησε ότι η «Πρωτοβουλία» του ΧΚ δεν έκανε αναφορά στην παράνομη Τουρκική κατοχή, προσέφερε de facto την διχοτόμηση της Μεγαλονήσου και απετέλει «μετεγχειρητική θεραπεία» της εισβολής.
Η δεύτερη είναι του τότε Βρεταννού πρωθυπουργού Τζέημς Κάλαχαν, που είπε ότι «η εμπειρία έχει δείξει ότι οι Τούρκοι τσέπωναν ό, τι τους προσέφεραν και μετά ζητούσαν περισσότερα».
Η «Πρωτοβουλία Αρχών» οδήγησε σε παραπάνω από 40 χρόνια μέχρι τώρα άκαρπες διαπραγματεύσεις - διάστημα κατά το οποίο η Τουρκία άλλαξε τη δημογραφική σύνθεση του νησιού και απετέλεσε επίσης προπομπό του ακάρπου «Σχεδίου Ανάν».
Το Σχέδιο αυτό ωργανώθη «σε σαθρή βάση με την έννοια ότι σχεδιάστηκε στη βάση των Συνθηκών Λονδίνου- Ζυρίχης του 1960 , οι οποίες είχαν θεωρηθή αποτυχημένες ακόμα κι από τον Κίσιντζερ κι ήσαν ασύμβατες (οι «Αρχές») με την διεθνή νομιμότητα».
«Αν είχε τεθή σε εφαρμογή το σχέδιο Ανάν θα είχε οδηγήσει την Κύπρο σε ένα αδύναμο κράτος που θα έμοιαζε με προτεκτοράτο. Θα είχε μειώσει ακόμη περισσότερο την κυριαρχία , υποχρεώνοντας την Κύπρο να υποστηρίξει την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση. Θα δημιουργούσε πολιτικό αδιέξοδο, ορίζοντας ότι οι επικεφαλής των υπουργείων Εξωτερικών και των Θερμάτων Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης να προέρχονταν από άλλα κράτη κι όχι από την Κύπρο και θα νομιμοποιούσε την παρουσία δεκάδων χιλιάδων παρανόμων εποίκων .Θα στερούσε τους Κυπρίους από διατάξεις που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα δικαιώματα και αγνοούσε όλα τα προηγούμενα ψηφίσματα του ΟΗΕ για το Κυπριακό».
«Εν συντομία, το σχέδιο Ανάν θα είχε ως αποτέλεσμα ένα αδύναμο και αποτυχημένο Κυπριακό κράτος. Είναι πιθανό ότι με αυτό, η ρήξη θα είχε εδραιωθή όπως το 1960, χωρίς τις εγγυήσεις ότι τα Τουρκικά στρατεύματα θα αποχωρούσαν» , γράφει ο Ουϊλιαμ Μάλλινσον.
(*) «Ο ΚΙΣΙΝΤΖΕΡ ΚΑΙ Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ» υπό Ουίλλιαμ Μάλλινσον ,εκδόσεις ΕΣΤΙΑΣ Ι.Δ.Κολλάρου και Σιας ΑΕ, Αθήνα 2021. Μετάφραση του πρωτοτύπου της Cambridge Scholars Publishing 2016 από τον Χαράλαμπο Τσιτσόπουλο.