καυσίμων στο μείγμα να διαμορφώνονται στο 41,6% για το αέριο, στο 24,6% για τις ΑΠΕ, στο 5,7% για τα υδροηλεκτρικά, στο 6,4% για τις εισαγωγές και στο 15,9% για τον λιγνίτη. Δεν το λες και ευχάριστη εικόνα για καταλόκαιρο!
Στο energia.gr αποφασίσαμε να γυρίσουμε μερικά χρόνια πίσω, για να ξετυλίξουμε το νήμα της απειλής που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα αλλά και για να θυμηθούμε ποιος έκρουε καμπανάκια κινδύνου όταν η περιρρέουσα κατάσταση παρέπεμπε σε αυτάρεσκο εφησυχασμό.
Στις 7 Ιουλίου 2019 η ΝΔ κέρδιζε τις εκλογές και έριχνε τον ΣΥΡΙΖΑ από την εξουσία. Στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έπνευσε νέος άνεμος –κυριολεκτικά - με τον ερχομό ως υφυπουργού Ενέργειας, του Γεράσιμου Θωμά, τεχνοκράτη ολκής από τα τρίσβαθα των Βρυξελλών. Ο κ. Θωμάς φρόντισε στον μόλις ένα χρόνο θητεία του στο υπουργείο να επαναχαράξει το τοπίο των προτεραιοτήτων στον ενεργειακό τομέα, να διαλύσει τις προσδοκίες για ανάμειξη της χώρας σε έρευνες υδρογονανθράκων στο έδαφός της και να θέσει τα θεμέλια για την πλήρη υπαγωγή της πολιτικής στα γερμανικής προελεύσεως ευρωπαϊκά κελεύσματα για πλήρη επικράτηση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα.
Όταν σιγουρεύτηκε ότι όλα έβαιναν σύμφωνα με το σχέδιο, αποχώρησε για να αναλάβει Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας και Τελωνείων!
Λίγους μήνες πριν από την εκλογική νίκη της ΝΔ στις εκλογές, στις 9 Απριλίου 2019 και ύστερα από μακρά καθυστέρηση λόγω των ιδεοληψιών της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχε προηγηθεί η υπογραφή των συμβάσεων για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο Ιόνιο. «Πρακτικά με αυτές τις δύο συμβάσεις που υπογράφουμε σήμερα και τις δύο συμβάσεις που είναι σε εκκρεμότητα και αφορούν τις δύο θαλάσσιες περιοχές νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, με την Κοινοπραξία ExxonMobil, Total και ΕΛ.ΠΕ., που θα υπογράψουμε στα Χανιά, κλείνει ουσιαστικά ένας μεγάλος κύκλος συμβάσεων παραχώρησης για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Σε 2 έως 4 χρόνια θα υπάρχει ασφαλής εικόνα για την έκταση και το μέγεθος των κοιτασμάτων» είχε δηλώσει ο τότε ΥΠΕΝ, Γιώργος Σταθάκης. «Όλα δείχνουν ότι η Ανατολική Μεσόγειος εισέρχεται δυναμικά στο χάρτη των υδρογονανθράκων, διαμορφώνοντας ένα πολύ διαφορετικό πλαίσιο στην ευρύτερη περιοχή. Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι όλων αυτών των αλλαγών, έχουν γίνει σημαντικές συζητήσεις και πρωτοβουλίες, στις οποίες η Ελλάδα αντιμετωπίζει πλέον ένα αναβαθμισμένο διεθνή ρόλο», τόνισε.
Λίγες ημέρες πριν από την πτώση του ΣΥΡΙΖΑ, υπογράφηκαν και οι συμβάσεις έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές Νότια και Δυτικά της Κρήτης μεταξύ του ΥΠΕΝ και της ΕΔΕΥ από ελληνικής πλευράς και των κοινοπραξιών που είχαν συσταθεί, με επικεφαλής τις Total και ExxonMobil. Η κυβέρνηση κομπορημονούσε και υπογράμμιζε την ταχύτητα με την οποία κινήθηκαν οι διαδικασίες, χαρακτηρίζοντας ως χρόνο-ρεκόρ τους μόλις 20 μήνες που απαιτήθηκαν από την εκδήλωση ενδιαφέροντος εκ μέρους των εταιρειών έως την υπογραφή συμβάσεων.
Όλα έμοιαζαν να παίρνουν το δρόμο τους, αλλά η νέα κυβέρνηση είχε μόλις αποφασίσει, στρατηγικά, να κατευθύνει το πηδάλιο του καραβιού με την γαλανόλευκη, στον παράδεισο της καθαρής ενέργειας από πράσινες πηγές.
Η επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα και όλων των μετέπειτα σχεδίων της Ε.Ε. (European Green Deal, Fitfor55 κλπ), αλλά και του ελληνικού ΕΣΕΚ, απετέλεσε κεντρική πολιτική επιδίωξη.
Ήταν ακόμη η περίοδος της νηνεμίας πριν από την καταιγίδα. Η περίοδος κατά την οποία η Γερμανία ζούσε την απόλυτη νιρβάνα χάρη στην αποκλειστική σχέση εξάρτησης με την Ρωσία στο θέμα του φυσικού αερίου, σχέση που είχε φροντίσει να επισημοποιήσει - δια παν ενδεχόμενο - εγκαθιστώντας τον πρώην καγκελάριο Σρέντερ στο Δ.Σ. της Gazprom.
Στις 29 Νοεμβρίου 2019, η Τουρκία προέβη στην πρώτη από μια σειρά προκλήσεων υψηλής επικινδυντότητας σε βάρος της χώρας μας όταν υπέγραψε το περιβόητο μνημόνιο κατανόησης (MoU) με την Λιβύη.
Με αυτή την κίνηση, η Άγκυρα έβαζε πόδι –στην ουσία- στα θαλάσσια τεμάχια που είχαν τεθεί σε διεθνή διαγωνιστική διαδικασία το 2015, δηλαδή τα 13,14,15, 18,19,20, που δεν είχαν κατοχυρωθεί, και για τα οποία αλληλοδιάδοχες ελληνικές κυβερνήσεις είχαν αδιαφορήσει να τα συμπεριλάβουν σε ένα πακέτο νέων παραχωρήσεων.
Όταν έγινε φανερό, ότι η Ελλάδα αδιαφορούσε για τα δικαιώματά της στις θαλάσσιες παραχωρήσεις υδρογονανθράκων νότια και ανατολικά της Κρήτης, προειδοποίησαμε ως energia.gr, για το τεράστιο παράθυρο ευκαιρίας που ανοίγεται στην Τουρκία να διεκδικήσει με κάθε τρόπο, δικαιώματα που δεν της ανήκουν στην περιοχή. Επισημάναμε κατ΄επανάληψη πως η μόνη ενδεδειγμένη απάντηση στις προκλήσεις της Άγκυρας, είναι η πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών και η κατάθεση των σχετικών συντεταγμένων στα Ηνωμένα Έθνη. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε η Ελλάδα να κατοχυρώσει νομικά και φυσικά όλες τις αμφισβητούμενες από την γείτονα θαλάσσιες περιοχές και να γνωρίζουν όλοι πότε και πού η Τουρκία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα (ΕΔΩ).
Αντ’ αυτού φθάσαμε σε σημείο ο υπουργός Εξωτερικών Ν.Δένδιας να δηλώνει στις 22 Απριλίου 2020 ότι η Ελλάδα δεν θα γίνει ποτέ χώρα παραγωγής υδρογονανθράκων επειδή είναι χρονοβόρα και ακριβή υπόθεση. Η δήλωσή του δεν ήταν δύσκολο να διαψευστεί.
Για παράδειγμα το Ισραήλ ανακάλυψε το 2009, το κοίτασμα «Ταμάρ» που εκτιμάται ότι περιέχει 240 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και ξεκίνησε να το εκμεταλλεύεται το 2013! Ακόμη, το Ισραήλ άντλησε αέριο και από το τερατώδες κοίτασμα «Λεβιάθαν», μέσα σε χρόνο ρεκόρ από την ανακάλυψή του. Τα ίδια ισχύουν και στην περίπτωση της Αιγύπτου, για να μιλήσουμε μόνο για τις χώρες της περιοχής μας.
Την ίδια ώρα στην καθ’ ημάς Ελλάδα, το ώριμο κοίτασμα πετρελαίου και φυσικού αερίου, στο Κατάκολο έχει πλέον ξεχαστεί, και oι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι που είχαν αναλάβει τις παραχωρήσεις για έρευνες υδρογονανθράκων στην Κρήτη έχουν μαζέψει προ πολλού τις βαλίτσες τους και αναχώρησαν από την Ελλάδα, καταγγέλοντας κυβερνητική αδιαφορία για το project.
Ενδιαμέσως η χώρα –όπως και η Ευρώπη αλλά και υπόλοιπος κόσμος- βίωσαν τραυματικές εμπειρίες εξαιτίας της δίδυμης κρίσης της πανδημίας του COVID-19, το 2020 και της κρίσης τιμών στο φυσικό αέριο, ένα χρόνο αργότερα.
Η πρώτη κρίση αντιμετωπίστηκε με εντυπωσιακή για τα δεδομένα της Ε.Ε ομοψυχία και γενναιοδωρία και παρά το γεγονός ότι εξακολουθούμε να ταλαιπωρούμαστε από τις συνέπειές της, την έχουμε, κατ’ ουσία, θέσει υπό έλεγχο.
Η δεύτερη κρίση όμως αποδείχτηκε πλέον περίπλοκη και κυρίως, δοκιμάζει τα στεγανά πολλών χωρών-κλειδιά για την οικονομική σταθερότητα της Ένωσης.
Η αρχική αντίδραση της κυβέρνησης στην κρίση των τιμών και τις πρώτες ενδείξεις για διαφαινόμενο έλλειμμα επάρκειας φυσικού αερίου ήταν πως πρόκειται για μια παροδική κατάσταση που το αργότερο έως τον Δεκέμβειο –πέρυσι- θα είχε εξομαλυνθεί. Καλού-κακού πήρε όμως τα πρώτα μέτρα άμβλυνσης των επιπτώσεων της ακρίβειας που επέπεσε στα τιμολόγια του ρεύματος των οικιακών καταναλωτών.
Στο energia.gr, δεν παρασυρθήκαμε από το κλίμα εφησυχασμού, αλλά αναδείξαμε σε καθημερινή σχεδόν βάση, τον κίνδυνο διάχυσης και επιμήκυνσης της κρίσης, καθώς τα θεμελιώδη δεδομένα της αγοράς αερίου δεν αλλάζουν με πολιτικές επιδοματικού χαρακτήρα, αλλά με ανάληψη δράσης στον τομέα των υποδομών και με διαφοροποίηση των προμηθειών.
Η κρίση που πυροδότησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τα όσα έχουν συμβεί έκτοτε και έχουν επιδεινώσει συντριπτικά την εικόνα των προοπτικών επιβίωσης των ευρωπαϊκών οικονομιών, αλλά και τη δυνατότητα αντιμετώπισης των συνεπειών του χειμώνα από τους πολίτες δικαίωσε, δυστυχώς, την αρθρογραφία του portal. Και τούτο, επειδή η στρατηγική σκέψη μας βρίσκεται σε αρμονία με τη δυναμική εικόνα της γεωπολιτικής αλλά και του τρόπου με τον οποίο αντιδρούν και συμπεριφέρονται οι αγορές που υπόκεινται σε έναν αένο κύκλο μεταβολών.
Δεν αντιπαρατεθήκαμε με την ακολουθούμενη πολιτική για λόγους εγωϊσμού και ιδεοληπτικών εμμονών. Από πολλών ετών παρουσιάσαμε την εικόνα της αγοράς ενέργειας και τη χρησιμότητα της συμμετοχής όλων των πηγών ενέργειας για το καλό της εθνικής οικονομίας και του συμφέροντος των καταναλωτών-πολιτών.
Ιδίως όμως τα τελευταία χρόνια, όταν διεφάνη ότι η ατζέντα των ενεργειακών προτεραιοτήτων έχει υποστρέψει και η χώρα συντάχθηκε άκριτα- κατά τη γνώμη μας- με τις επιταγές του Βερολίνου που επιβάλλονταν υπό το μανδύα των Βρυξελλών, χτυπήσαμε καμπανάκι κινδύνου για τα μελλούμενα και δώσαμε με σαφήνεια να αντιληφθεί η ηγεσία του τόπου και όλοι όσοι συμμετέχουν ως stakeholders στην αγορά, για το πόσο έωλη και χιμαιρική είναι η επιδίωξη για μονομερή συμμετοχή των ΑΠΕ και πλήρη εξοστρακισμό των ορυκτών καυσίμων από το μείγμα.
Προειδοποιήσαμε σε όλους τους τόνους και αναλύσαμε τους κινδύνους για τη χώρα από την πρωτοφανούς επίσπευση της απολιγνιτοποίησης, όταν ακόμη και οι πρωτεργάτες της καμπάνιας για ανανεώσιμη ενέργεια παντού, θα διατηρούν τις μονάδες τους καύσης άνθρακα για δεκαετίες από σήμερα.
Και όταν φάνηκε ότι η κρίση των τιμών στην ενέργεια από πέρυσι, στο τέλος του καλοκαιριού, δεν επρόκειτο να αποτελέσει ένα διάλειμμα στην υποτιθέμενη κανονικότητα των αγορών, αλλά ένα φαινόμενο με χαρακτηριστικά «πανδημίας», δεν σιωπήσαμε, αλλά εξηγήσαμε και αναλύσαμε τους κινδύνους που μας απειλούν.
Δεν υποκύψαμε στο γενικό ρεύμα και δεν τρέχαμε «πανικόβλητοι» από τη μια θεωρία στην άλλη και από τον μία ευρωσωτήρια πολιτική στην άλλη, επειδή θελήσαμε να φανούμε χρήσιμοι τόσο σε επίπεδο δημόσιου διαλόγου, όσο και να συμβάλουμε σε μια πιο εμπεριστατωμένη ενημέρωση της κοινής γνώμης και κυρίως, της ηγεσίας της χώρας.
Αποδείχτηκαμε, φευ, αληθινοί! Από το βρώμικο πετρέλαιο μέχρι την πεντακάθαρη πυρηνική ενέργεια, διατρέξαμε όλο το φάσμα των ενεργειακών εργαλείων που θα μπορούσαν να ξεκλειδώσουν ένα πιο καθαρό μέλλον για όλους.
Η κυβέρνηση είναι αλήθεια ότι επέδειξε ισχυρά αντακλαστικά, αν όχι…across the board, τουλάχιστον σε ένα ευρύ φάσμα της πολιτικής που επηρεάζει η κρίση. Διακήρυξε την επανέναρξη των ερευνών για υδρογονάνθρακες - έστω κατόπιν εορτής- υιοθέτησε ένα νέο μηχανισμό για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, εκτός από τα επιδοματικά μέτρα που έλαβε για όλο το φάσμα της κατανάλωσης, πρωτοστάτησε σε επίπεδο Ε.Ε. για την επιβολή πλαφόν στο φυσικό αέριο, και εξήγγειλε, αφενός, το διπλασιασμό της παραγωγής λιγνίτη και αφετέρου, την επιμήκυνση της χρήσης του καυσίμου από τις θερμικές μονάδες της ΔΕΗ έως τουλάχιστον για την επόμενη τριετία. Παράλληλα, αντιτάχθηκε στο ανήκουστο αίτημα περί οριζόντιας επιβολής πλαφόν 15% στη χρήση αερίου για να εξοικονομηθεί ενέργεια για το χειμώνα.
Η ιδέα παραγκωνίζει τα συμφέροντα των υποτιθέμενων εταίρων του Βερολίνου και δη εκείνων που είχαν προνοήσει να επενδύσουν σε υποδομές αερίου, σε αντίθεση με τους Γερμανούς που τρέχουν και δεν φτάνουν υπό την πίεση των γεγονότων να κατασκευάσουν σταθμούς επαναεριοποίησης LNG για να αντικαταστήσουν το άφθονο ρωσικό αέριο που προμηθεύονταν επί δεκαετίες στην πιο προνομιακή τιμή, όταν η χώρα μας το αγόραζε στις πιο εξωφρενικές τιμές.
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι η κυβέρνηση αντέδρασε στην αμετροέπεια του Βερολίνου-Βρυξελλών που αποφάσισαν, σαν άλλο τραπεζικό ίδρυμα, να «κοινωνικοποιήσουν» τις ζημίες τους και να βάλουν όλους στο ίδιο τσουβάλι.
Aλλά και σημαντικοί διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ΙΕΑ, ανέκρουσαν πρύμνα και σήμερα καλούν όλες τις χώρες του πλανήτη, να...εκπέμψουν ρύπους για να μη χρειαστεί να γονατίσουν οικονομικά από την έλλειψη ενέργειας. Ακόμη και η Κομισιόν εδέησε να αποχαρακτηρίσει την πυρηνική ενέργεια και να τη συμπεριλάβει στα εργαλεία που θα ξεκλειδώσουν την ενεργειακή δυσπραγία της Ένωσης.
Σήμερα όπως είδαμε και στην αρχή αυτού του άρθρου, το μερίδιο του λιγνίτη στο ελληνικό μείγμα ηλεκτροπαραγωγής καλπάζει στο εύρος ζώνης μεταξύ 15-20%, και στην Ευρώπη έχουν αρχίσει να αφήνουν πίσω τους τα φληναφήματα περί μονομερούς πράσινης προτεραιότητας και άρχισαν να βλέπουν κατάματα την πραγματικότητα που υπαγορεύει τη χρήση κάθε διαθέσιμου ενεργειακού πόρου, ώστε να διασφαλιστεί επάρκεια ισχύος και ασφάλεια εφοδιασμού.
Στο energia.gr, δεν αποκηρύσσουμε τη στρατηγική αναγκαιότητα για την τελική στροφή στις ΑΠΕ. Τη θεωρούμε νομοτέλεια. Αλλά δεν θα επιτρέψουμε σε αφιλόξενα προς τη λογική, κέντρα λήψης αποφάσεων να καθορίσουν για άλλη μια φορά τις τύχες του τόπου και των πολιτών τους.