Πριν από τρεις εβδομάδες το Ινστιτούτο Ενέργειας Ν.Α Ευρώπης, το ΙΕΝΕ, διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη τον 2ο Ενεργειακό Διάλογο Ν.Α Ευρώπης. Η σημαντική αυτή περιφερειακή συνάντηση συγκέντρωσε τους σημαντικότερους από τους ενεργειακούς παίκτες της ευρύτερης περιοχής και τους προσέφερε ένα ιδιαίτερα χρήσιμο βήμα για την παρουσίαση των υπό ανάπτυξη έργων υποδομής αλλά και των σχεδίων τους στον ενεργειακό κλάδο γενικότερα.
Ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, πετρέλαιο, στερεά καύσιμα, πυρηνική ενέργεια και ΑΠΕ με Εξοικονόμηση Ενέργειας ήσαν οι επιμέρους τομείς όπου έγιναν ομιλίες και παρουσιάσεις που κάλυψαν τόσο συγκεκριμένα projects όσο και το διασυνοριακό ενεργειακό εμπόριο, την περιφερειακή συνεργασία (βλέπε Energy Community και Athens Process) όσο και την ενεργειακή στρατηγική και τον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό. Η γενική εικόνα που προέκυψε από την διήμερη αυτή υψηλού επιπέδου συνάντηση είναι ότι παρατηρείται έντονη επενδυτική δραστηριότητα στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, σχεδόν σε όλους τους τομείς με έμφαση στα μεγάλα έργα υποδομής (σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, διυλιστήρια, παραγωγή υδρογονανθράκων, αγωγοί μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου κλπ) αλλά και στην δημιουργία ή και επέκταση δικτύων διανομής.
Με τα Ανατολικά Βαλκάνια να υπερτερούν κατά πολύ σε ενεργειακές υποδομές και ανάπτυξη αγορών σε σύγκριση με το Δυτικό τμήμα της χερσονήσου του Αίμου, το πεδίο για επενδυτική δραστηριότητα παραμένει ακόμα ανοικτό. Σε αντίθεση με χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Ουγγαρία όπου έχουν προσελκύσει σοβαρές ξένες ενεργειακές επενδύσεις από μεγάλες ή και μικρότερες Δυτικές εταιρείες (βλέπε OMV, GDF, Lukoil κλπ) η Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι έχει επενδυτική αποχή στον ενεργειακό τομέα στις χώρες αυτές, κυρίως λόγω της εσωστρέφειας που έχει αποκτήσει ο ελληνικός ενεργειακός κλάδος βοηθούντος και του ανύπαρκτου κυβερνητικού ενδιαφέροντος, θεωρείται παρ’ όλα αυτά ως ένας αξιόπιστος και οικονομικά δυνατός εταίρος. Αποτέλεσμα κυρίως της εκπληκτικής επέκτασης και επικράτησης του Ελληνικού τραπεζικού και τηλεπικοινωνιακού τομέα τα τελευταία χρόνια.
Με εξαίρεση την ΔΕΗ η οποία από μόνη της προσπαθεί παντί τρόπο να εισέλθει στην Βαλκανική αγορά, πότε με την προσπάθεια εξαγοράς του ηλεκτρικού σταθμού Bobov Dol στην Βουλγαρία, του Negotino στην FYROM, ή λιγνιτικών κοιτασμάτων στο Κόσοβο, (ανεπιτυχείς προσπάθειες που έχουν συναντήσει ισχυρά εξωγενή εμπόδια και δυνατό ανταγωνισμό από ξένες εταιρείες) η επέκταση του Ελληνικού ενεργειακού τομέα στα Βαλκάνια με απευθείας επενδύσεις και κατάκτηση μεριδίων αγοράς παραμένει όνειρο θερινής νυκτός. Και αυτό διότι δεν υπάρχει διαμορφωμένη μία επεξεργασμένη στρατηγική προσέγγισης και διείσδυσης στον χώρο αυτό. Μία στρατηγική η οποία πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και συνεργασίας μεταξύ εταιρειών και κυβέρνησης με στόχο την διαμόρφωση ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού. Μόνο έτσι θα έχουμε κάποιες ελπίδες για είσοδο στις ενεργειακές αγορές της Ν.Α Ευρώπης.
Σήμερα η ΔΕΗ έχει μία καλή προοπτική στην Αλβανία, με την μονάδα λιθάνθρακα που προωθεί εκεί σε συνεργασία με την ΤΙΤΑΝ και την RWE. Για να μπορέσει όμως να προχωρήσει αυτή η σημαντική επένδυση θα χρειασθεί συνεχής και σοβαρή υποστήριξη από την κυβέρνηση. Διαφορετικά και αυτή η ευκαιρία θα χαθεί αφού ως γνωστόν η κυβέρνηση των Τιράνων ομιλεί και με άλλους επενδυτές οι οποίοι όμως τυγχάνουν αμέριστης υποστήριξης από τις κυβερνήσεις τους.
Χωρίς αμφιβολία οι διεθνείς ενεργειακές διασυνδέσεις που προωθεί με ενθουσιασμό η κυβέρνηση (βλέπε πετρελαιαγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, South Stream και ITGΙ) αποτελούν βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και η επίδειξη μιας εξωστρέφειας που μέχρι πρότινος απουσίαζε. Όμως όπως έχουμε ήδη επισημάνει μέσα από αυτήν την στήλη, τα ανωτέρω δεν συντελούν από μόνα τους πολιτική για την προσέγγιση των ενεργειακών αγορών της περιοχής.
Και όταν με το καλό θα έχουν κατασκευασθεί οι αγωγοί αυτό που θα μείνει είναι οι αγορές (φυσικού αερίου, πετρελαίου και ηλεκτρισμού) οι οποίες όμως θα παραμένουν κλειστές για τις ελληνικές εταιρείες. Εκτός και εάν την ύστατη στιγμή, που είναι τώρα, αποφασίσουμε ότι πρέπει να δράσουμε και να λάβουμε θέση. Αυτό που λένε στην αγορά market positioning. Με εξαίρεση την αγορά πετρελαίου στα Σκόπια (βλέπε ΕΛΠΕ, Mamidoil)κάτι τέτοιο δεν υπάρχει. Για να λάβουμε όμως θέση στην πολλά υποσχόμενη αγορά ενέργειας της Ν.Α Ευρώπης θα απαιτηθεί πολιτική βούληση, συντονισμένη δραστηριοποίηση των εταιρειών και στρατηγικό σχέδιο.
