Ο φίλος μου, ο Αντώνης Καρκαγιάννης, έγραψε στο φύλλο της περασμένης Πέμπτης για τον πληθωρισμό και την ακρίβεια. Συμφωνώ απολύτως με τις παρατηρήσεις του και θα ήθελα να προσθέσω και λίγες ακόμη, ξεκινώντας από το ότι τα δύο αυτά εφαπτόμενα μεγέθη έχουν διαφορετικές κοινωνικές διαστάσεις. Γενικά, πάντως, πρέπει να ξεκινήσουμε την ανάλυση των δύο μεγεθών, υπογραμμίζοντας ότι οι νομοτέλειες στον χώρο της οικονομίας, όπως και της κοινωνίας δεν έχουν την άκαμπτη επιβολή που έχουν οι νόμοι της φύσης. Επειδή η οικονομία είναι το άθροισμα δραστηριοτήτων των ανθρώπων, οι οικονομικοί νόμοι αντανακλούν τη συμπεριφορά και την ισχύ των κοινωνικών ομάδων.
Ο πληθωρισμός, π.χ. ορίζεται σαν το μέγεθος που καταγράφει την ετήσια αύξηση του μέσου επιπέδου των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, π.χ. θεωρεί ότι μια οικονομία τελεί υπό πληθωριστική πίεση αν το μέσο επίπεδο τιμών αυξάνεται ταχύτερα του 2-2,5% και όταν το όριο αυτό ξεπεραστεί, για να το φρενάρει αυξάνει τα επιτόκια, ώστε να μειώσει τη ζήτηση. Αλλοι οργανισμοί όμως και κυρίως εργοδοτικοί θεωρούν ότι ένας μέτριος πληθωρισμός της τάξεως του 4-5% όχι μόνο δεν είναι κακός, αλλά αντίθετα είναι διεργετικός και προωθητικός για την ανάπτυξη, αφού οι επιχειρηματίες σπεύδουν να αυξήσουν την παραγωγή τους για να επωφεληθούν από τις υψηλότερες τιμές και να διευρύνουν τα κέρδη τους.
Το θανάσιμο αμάρτημα όμως του πληθωρισμού είναι ότι η αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών δεν συνεπάγεται την ταυτόχρονη και ισοϋψή αύξηση όλων των εισοδημάτων. Εάν π.χ. ο πληθωρισμός αυξανόταν 5% και στο ίδιο ποσοστό αναπροσαρμόζονταν εργατικές αμοιβές και κέρδη, τότε δεν θα άλλαζε τίποτε στη διανομή του ΑΕΠ και θα ήταν σαν να μην είχε αλλάξει τίποτε. Στην πράξη, όμως, συμβαίνουν τα αντίθετα και εδώ παρεμβαίνουν τα συμφέροντα και οι αντίρροπες κοινωνικές δυνάμεις. Ο πληθωρισμός ανεβαίνει είτε γιατί τα συνδικάτα αύξησαν τους μισθούς και τα ημερομίσθια είτε γιατί οι εργοδότες διεύρυναν τα περιθώρια κερδών τους. Βέβαια, ο πληθωρισμός είναι πολλές φορές, όπως συμβαίνει και τώρα, εισαγόμενος μέσω του πετρελαίου και των πρώτων υλών. Αλλά και ο πληθωρισμός σε αυτά τα είδη έχει, όσον αφορά τη γένεσή του, τις ίδιες δυνάμεις που τον ωθούν προς τα πάνω στις χώρες της καταγωγής του. Πράγματι, η παγκοσμιοποίηση έχει βάλει πολλούς νέους παράγοντες στο παιχνίδι του πληθωρισμού, όπως π.χ. τη ζήτηση από ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, αλλά και αυτές οι χώρες υποφέρουν στο εσωτερικό τους από υψηλό πληθωρισμό που εκφράζει τελικά ανακατανομή εισοδημάτων μεταξύ εργαζομένων και επιχειρηματιών.
Αν όμως, ο πληθωρισμός είναι ένα σύνθετο οικονομικο-κοινωνικό πρόβλημα, η έννοια της ακρίβειας έχει καθαρά κοινωνική διάσταση, γιατί εκφράζει την αδυναμία των ασθενέστερων οικονομικά ομάδων του πληθυσμού να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο σε συνθήκες πληθωρισμού, αγοράζοντας τις ίδιες ποσότητες αγαθών και υπηρεσιών. Για τα υψηλά εισοδήματα και γενικά γι’ αυτά που αναπροσαρμόζονται σε ποσοστά υψηλότερα του πληθωρισμού, η ακρίβεια είναι άγνωστη έννοια. Οταν πηγαίνεις π.χ. στο σούπερ μάρκετ και γεμίζεις το καρότσι με τις ίδιες ποσότητες αγαθών που αγόραζες και τον προηγούμενο μήνα ή έτος αδιαφορώντας για τις τιμές τους, τότε αυτό σημαίνει ότι αδιαφορείς γι’ αυτό που αποκαλείται ακρίβεια.
Αν, λοιπόν, σήμερα υπάρχει στη χώρα μας μια έντονη λαϊκή δυσφορία για την ακρίβεια, μια απαισιοδοξία και αβεβαιότητα για το οικονομικό μέλλον των νοικοκυριών, όπως τουλάχιστον καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις, αυτό δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά την αγωνία και την απελπισία κάποιων που βλέπουν το βιοτικό τους επίπεδο να κατρακυλά!
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 18/06/2008)