Εάν μάλιστα εξετάσουμε το θέμα των ενεργειακών επενδύσεων σε παγκόσμια βάση θα δούμε ότι τα ποσά που εμπλέκονται είναι πραγματικά τεράστια. Όπως μας πληροφορεί ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) στην πρόσφατη Έκθεση του, το World Energy Investment 2022 Report, τα συνολικά ποσά που επενδύθηκαν παγκοσμίως στον ενεργειακό τομέα τη χρονιά που πέρασε ανήλθαν στα $ 2.4 τρισεκ. σημειώνοντας μια αύξηση 8% σε σύγκριση με τον περασμένο χρόνο. Από αυτά το 60% αντιστοιχούν σε επενδύσεις καθαρής ενέργειας, δηλαδή σε έργα ΑΠΕ, ηλεκτρικά δίκτυα, ενεργειακή αποδοτικότητα, ηλεκτροκίνηση και πυρηνική ενέργεια. Το υπόλοιπο ποσό, δηλ. περίπου $ 1.0 τρισεκ. κατευθύνθηκε σε θερμικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρισμού καθώς και στην έρευνα και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, άνθρακα και εξοικονόμηση ενέργειας στην βιομηχανία.
Μία ενδιαφέρουσα διαπίστωση είναι ότι η στροφή προς τις καθαρές μορφές ενέργειας περνάν μέσα από τον ηλεκτρισμό αφού το 90% της παραγωγής καθαρής ενέργειας αφορά στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Άρα τίθεται θέμα περαιτέρω εξηλεκτρισμού και επέκτασης των ηλεκτρικών δικτύων τόσο σε τοπική βάση (εθνικά δίκτυα) όσο και σε παγκόσμια (βλέπε διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις). Η στροφή προς καθαρές μορφές ενέργειας ευνοεί, η καλύτερα προϋποθέτει, την ανάπτυξη ηλεκτρικών δικτύων σε παγκόσμια βάση είτε αυτά αφορούν την διανομή στα αστικά και περί αστικά κέντρα ή την μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλες αποστάσεις, εντός μιας χώρας ή και μεταξύ χωρών ή και ηπείρων (πχ EuroAsia Interconnector, EuroAfrica Interconnector, Egypt – Greece Interconnector). Με τον περαιτέρω εξηλεκτρισμό τόσο στις ώριμες οικονομίες όσο και στις ανερχόμενες, να αποτελεί σταθερό στόχο που θα επιτρέψει την περαιτέρω εξάπλωση των ΑΠΕ και της καθαρής ενέργειας γενικότερα (βλέπε πυρηνική ενέργεια, γεωθερμία). Για αυτό και οι επενδύσεις σε ηλεκτρικά δίκτυα λογίζονται πλέον ως μέρος των καθαρών τεχνολογιών.
Τα ποσά που εκτιμάται ότι θα χρειασθούν εφεξής για την χρηματοδότηση έργων καθαρής ενέργειας είναι δυσθεώρητα με τον οργανισμό ΙRENA να εκτιμά ότι οι ετήσιες επενδύσεις θα πρέπει να διαμορφωθούν στο επίπεδο των $ 5 τρισεκ. (ή 150 τρισεκ. μέχρι το 2050) προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές σε ικανοποιητικό επίπεδο (βλέπε Netzero 50). Αυτός ο στόχος ακούγεται εξωπραγματικός εάν λάβουμε υπ’ όψη ότι το σημερινό επίπεδο κινείται στο $ 1.0 με 1.4 τρισεκ. τον χρόνο. Μπορεί ο ανωτέρω στόχος είναι γενικά αποδεκτός από τράπεζες και διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς όπως λ.χ. η World Bank, ΕΙΒ, EBRD όμως η εξασφάλιση της αναγκαίας χρηματοδότησης για επενδύσεις σε καθαρές μορφές ενέργειας αποτελεί σήμερα την μεγάλη πρόκληση.
Και ενώ σε διεθνές επίπεδο δεν υπάρχει ένδοια κεφαλαίων με τα λιμνάζοντα επενδυτικά κεφάλαια να υπολογίζονται σε περισσότερα από $ 150 τρισεκ., η πρόσβαση σε αυτά ( μέσω εξειδικευμένων funds και διεθνών διεθνών ιδρυμάτων) δεν είναι εύκολη υπόθεση παρά μόνο σε όσους διαθέτουν τα κατάλληλα διαπιστευτήρια. Στην περίπτωση επενδύσεων σε καθαρές τεχνολογίες, ΑΠΕ, διαχείρηση αποβλήτων,ενεργειακή αποδοτικότητα,ανακύκλωση και παρεμφερή έργα τα διαπιστευτήρια αυτά εξασφαλίζονται μέσα από την έκδοση Climate Bonds και κατά προτίμηση Green Bonds.
Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι προσπάθειες του ιδιωτικού τομέα αλλά και των τραπεζών για την συγκέντρωση «πράσινων» επενδυτικών κεφαλαίων μέσω της έκδοσης «πράσινων» ομολόγων (green bonds). Όπως μας πληροφορεί το ΙΕΝΕ σε ειδική ημερίδα που οργάνωσε πρόσφατα (στις 5/4) για αυτό το θέμα υπό την αιγίδα της Βρετανικής Πρεσβείας στην Αθήνα και σε συνεργασία με το Climate Bond Initiative (CBI) του Λονδίνου, πρόκειται για ομόλογα τα οποία εκδίδονται από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες ή και από κυβερνήσεις βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών, με τα χρήματα που συγκεντρώνονται να κατευθύνονται αποκλειστικά σε έργα καθαρής ενέργειας ή ανακύκλωσης. Μέχρι στιγμής έχουν εκδοθεί πράσινα ομόλογα συνολικής αξίας $ 2.0 τρισεκ. ενώ το 2022 εκδόθηκαν σε όλο τον κόσμο Green Bonds αξίας $ 450 δισεκ. Τα ποσά αυτά αντιστοιχούν μόλις στο 3.0% της συνολικής ετήσιας παγκόσμιας αγοράς έκδοσης ομολόγων (fixed income markets) και άρα τα περιθώρια για περαιτέρω έκδοση πράσινων ομολόγων είναι πραγματικά μεγάλα.
Με τα «πράσινα» ομόλογα να αποτελούν πλέον ένα βασικό εργαλείο συγκέντρωσης και μόχλευσης επενδυτικών κεφαλαίων που διασφαλίζουν γρήγορη και εγγυημένη χρηματοδότηση έργων ΑΠΕ και γενικότερα καθαρής ενέργειας. Η δε μεθοδολογία βάσει της οποίας εκδίδεται ένα «πράσινο» ομόλογο και παρακολουθείται η πορεία του μέχρι της αποπληρωμής των ομολογιούχων, εγγυάται την σωστή χρήση των συγκεντρωθέντων κεφαλαίων και την κατασκευή και λειτουργία των έργων.(βλέπε https://www.iene.eu/en/congress/33/green-bonds)
Στην ΝΑ Ευρώπη η αγορά πράσινων ομολόγων είναι εξαιρετικά περιορισμένη και από όλες τις χώρες της περιοχής η Ελλάδα έχει ένα σαφές προβάδισμα έχοντας εκδόσει πράσινα ομόλογα συνολικής αξίας € 2.4 δισεκ. κατά την διάρκεια των τελευταίων τριών ετών. Οι εταιρείες και οργανισμοί που έχουν εκδόσει τα εν λόγω ομόλογα περιλαμβάνουν την Τερνα Ενεργειακή, την Ελλάκτωρ, την Μυτιληναίος, την Εθνική Τράπεζα ( NBG), την Τράπεζα Πειραιώς και την Noval Properties. Παράλληλα υπάρχει ενδιαφέρον από πλευράς Ελληνικής κυβέρνησης για την έκδοση, το Β εξάμηνο του 2022 η αρχές του 2024 ,ενός πρασίνου κρατικού ομολόγου ( sovereign green bond) της τάξης του € 1.0 με € 1.5 δισεκ. ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων χωρών εντός της ΕΕ αλλά και ευρύτερα όπως λχ της Σερβίας που εξέδωσε πράσινο κρατικό ομόλογο € 1.0 δισεκ. προκειμένου να χρηματοδοτήσει έργα ΑΠΕ.
Ο Κωστής Ν. Σταμπολής είναι Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) και Διευθυντής του ενεργειακού portal Energia.gr