Το ζήτημα της σταθερής προμήθειας ενέργειας, πάντοτε αποτελεί ένα από τα καίρια ζητήματα της ευρωπαϊκής ενεργειακής ατζέντας. Ως αξιόπιστος συνεργάτης της Ευρώπης στον τομέα της ενέργειας για πάνω από τέσσερις δεκαετίες, η Gazprom έχει πλήρη επίγνωση της στρατηγικής σημασίας του θέματος. Μάλιστα, το πιο πρόσφατο έργο αγωγού φυσικού αερίου της εταιρείας, έχει σχεδιαστεί με σκοπό να συμβάλλει σημαντικά στην εξασφάλιση της προμήθειας της Ευρωπαϊκής αγοράς με φυσικό αέριο.
Η Ελλάδα είναι η τελευταία μέχρι στιγμής χώρα που εντάχθηκε στο έργο του South Stream. Στις 29 Απριλίου, η Ρωσία και η Ελλάδα υπέγραψαν συμφωνία συνεργασίας για την κατασκευή και την ολοκλήρωση του ελληνικού τμήματος του αγωγού φυσικού αερίου South Stream – μια κίνηση που ο απερχόμενος πρόεδρος της Ρωσίας, Βλάντιμιρ Πούτιν, υποδέχτηκε ως ενδεικτική της «διεύρυνσης του ορίζοντα της Ελληνορωσικής συνεργασίας». Η συνεργασία με τη Gazprom για το φυσικό αέριο δεν είναι νέα. Οι πρώτες διανομές αερίου στην Ελλάδα ξεκίνησαν το 1996, ενώ η Gazprom και η δημόσια επιχείρηση φυσικού αερίου ΔΕΠΑ πρόσφατα υπέγραψαν μακροχρόνιο συμβόλαιο για διανομή φυσικού αερίου μέχρι το 2016. Επίσης, η Gazprom έχει παρουσία στην ελληνική αγορά μέσω της κοινοπραξίας με τη Prometheus Gas A.E., η οποία συστάθηκε το 1991.
Παλαιά συνεργασία
Από το 1996 μέχρι και την 1η Ιουνίου του 2008, η Gazprom εξήγαγε στην Ελλάδα πάνω από 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, ενώ η ζήτηση για φυσικό αέριο αυξάνεται ραγδαία. Αυτή η αυξανόμενη ζήτηση απαιτεί μια επιπλέον αξιόπιστη γραμμή εφοδιασμού, γεγονός άλλωστε που αποτελεί τον λόγο για τον οποίο η Ελλάδα αποφάσισε να συμμετέχει στο έργο South Stream.
Ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream είναι ένα φιλόδοξο νέο τεχνολογικό έργο που θα συνδέσει το ρωσικό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου με το δίκτυο φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Βασιζόμενες στην εμπειρία που απέκτησαν από την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Blue Stream, ο οποίος διέρχεται μέσω της Μαύρης Θάλασσας, συνδέοντας τη Ρωσία με την Τουρκία, η Gazprom και ο συνεργάτης της στην κατασκευή του Blue Stream, Eni, σχεδιάζουν να κατασκευάσουν έναν αγωγό 900 χιλιομέτρων, που θα ξεκινάει από τις ρωσικές ακτές στη Μαύρη Θάλασσα και θα καταλήγει στη Βάρνα της Βουλγαρίας.
Με δυνατότητα μεταφοράς περίπου 31 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm) ανά έτος, ο South Stream θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και της Ελλάδας, αυξάνοντας την αξιοπιστία και την ευελιξία των ρωσικών προμηθειών φυσικού αερίου. Η απόφαση της Ελλάδας να συμμετέχει στον South Stream είναι μείζονος σημασίας για τη διασφάλιση της επέκτασης του έργου προς νότο. Ο South Stream, αφού φτάσει στις ακτές της Βουλγαρίας, θα χωριστεί σε δύο διακλαδώσεις, με το νότιο τμήμα, χωρητικότητας 10 bcm, να εισέρχεται στην Ελλάδα και ακολούθως να φτάνει στις ακτές της Ιταλίας χωρίς να επηρεάζει τον Ελληνοϊταλικό αγωγό.
Ο κίνδυνος της εξάρτησης
Πολύς θόρυβος έχει δημιουργηθεί γύρω από τους κινδύνους που ενέχει η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ρωσικές ενεργειακές πηγές. Η Gazprom πάντοτε υπήρξε ένας αξιόπιστος συνεργάτης, που όχι μόνο συμμορφώνεται με τις συμβατικές της υποχρεώσεις, αλλά επίσης συνδράμει τις συνεργαζόμενες χώρες σε περιόδους κρίσης.
Η Gazprom διένειμε στην Τουρκία σχεδόν 450 επιπλέον εκατομμύρια κυβικά μέτρα μεταξύ του περασμένου Δεκεμβρίου και των αρχών του 2008. Τον περασμένο Φεβρουάριο, η Ελλάδα ζήτησε πρόσθετη προμήθεια φυσικού αερίου, πέρα από αυτή που προβλέπει η σύμβαση. Το αίτημα ικανοποιήθηκε και προχωρήσαμε σε διανομή 30 επιπλέον εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου.
Χρειάζεται να γίνει κατανοητό ότι η Gazprom και η Ευρώπη είναι συνδεδεμένες σε μια αμοιβαίως επωφελή συνεργασία και ότι η ευρωπαϊκή αγορά, με τα 500 εκατομμύρια καταναλωτών και την ολοένα αυξανόμενη ανάγκη για ενέργεια, είναι ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική ανάπτυξη και ευημερία της εταιρείας. Ως συνεργάτες, είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών να αυξήσουν την ασφάλεια των ενεργειακών προμηθειών με τη δημιουργία εναλλακτικών γραμμών μεταφοράς, ενώ η δισεκατομμυρίων δολαρίων επένδυση της Gazprom στην κατασκευή αγωγών, συμπεριλαμβανομένου του αγωγού South Stream, αποτελεί μια ακόμη ένδειξη του βαθμού δέσμευσης της εταιρείας σε αυτή τη διαδικασία.
Ο αγωγός South Stream θα συμπληρώσει το υπάρχον εκτεταμένο δίκτυο φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με άλλα προγραμματισμένα έργα, όπως είναι οι αγωγοί φυσικού αερίου Nord Stream και Nabucco.
Παρέχοντας μια νέα γραμμή μεταφοράς υψηλής χωρητικότητας που καταλήγει απευθείας στην νοτιοανατολική Ευρώπη, ο South Stream θα παρέχει επαρκείς προμήθειες φυσικού αερίου, έτσι ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των ραγδαία αναπτυσσόμενων οικονομιών της περιοχής. Σε συνδυασμό με τη βελτιωμένη ενεργειακή ασφάλεια, ο South Stream θα επιφέρει, σημαντικά οικονομικά οφέλη στην Ελλάδα με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, την αύξηση των επενδύσεων στις υποδομές φυσικού αερίου, καθώς και τη δημιουργία διαμετακομιστικού εισοδήματος.
Οι κυβερνήσεις
Σε αναγνώριση των αναμενόμενων οικονομικών προνομίων που θα προκύψουν από το έργο, οι κυβερνήσεις της περιοχής έσπευσαν να ενταχθούν στο έργο του South Stream. Η Βουλγαρία, η οποία προσδοκά τον διπλασιασμό της κατανάλωσης φυσικού αερίου μέχρι το 2020, υπέγραψε συμφωνία με τη Ρωσία για την κατασκευή ενός διαμετακομιστικού αγωγού στις 18 Ιανουαρίου του 2008. Η Σερβία και η Ουγγαρία προχώρησαν σε συμφωνία για το έργο τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, σε μια κίνηση που όχι μόνο θα βελτιώσει την ενεργειακή τους ασφάλεια, αλλά και θα επιφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη και για τις δύο χώρες. Αλλες χώρες έχουν, επίσης, εκδηλώσει ενδιαφέρον για το έργο, σε εξέλιξη βρίσκονται για παράδειγμα οι διαπραγματεύσεις με την Αυστρία και τη Σλοβενία.
Η ταχύτητα με την οποία οι χώρες κατά μήκος του αγωγού υπέγραψαν συμφωνίες για τη συμμετοχή τους στο έργο αποτελεί από μόνη της επιβεβαίωση της εμπιστοσύνης τους στην αξιοπιστία των ρωσικών προμηθειών ενέργειας και της αντίληψης ότι θα προκύψουν αμοιβαία οφέλη από τη συνεργασία. Η Eni και η Gazprom, υπέγραψαν το αρχικό μνημόνιο για το έργο South Stream στις 23 Ιουνίου του 2007. Η τελική διαδρομή θα καθοριστεί προς το τέλος αυτού του έτους, όταν θα ολοκληρωθεί η μελέτη σκοπιμότητας.
Ο πρώτος αγωγός προγραμματίζεται να τοποθετηθεί το 2009, ενώ το έργο είναι προγραμματισμένο να ολοκληρωθεί το αργότερο μέχρι το 2013, με τη διανομή φυσικού αερίου να ξεκινά την ίδια χρονιά. Το έργο αναμένεται όχι μόνο να αυξήσει την ασφάλεια στην παροχή φυσικού αερίου στην αγορά της Ε.Ε., αλλά και να δημιουργήσει μια πολύ αναγκαία πρόσθετη σύνδεση μεταξύ των δικτύων μεταφοράς φυσικού αερίου της Ανατολικής και της Δυτικής Ευρώπης, η οποία θα αυξήσει την ευελιξία και θα συμβάλει στην ενοποίηση της εσωτερικής ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου.
Διαθέτοντας τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου και λόγω εγγύτητας στην ευρωπαϊκή αγορά, είναι λογικό η Ρωσία να αποτελεί τον κύριο προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρώπης. Η Ρωσία και η Ευρώπη συνεργάζονται στην αγορά φυσικού αερίου για πάνω από 40 χρόνια, ενώ με έργα όπως ο South Stream που εγγυώνται τη μελλοντική αδιάλειπτη προμήθεια φυσικού αερίου, η αλληλεξαρτώμενη αυτή συνεργασία δεν μπορεί παρά να συνεχίσει να επεκτείνεται.