την ανταγωνιστική τάξη και θα εκτοπίσουν την υπάρχουσα κυρίαρχη τεχνολογία. Όμως, τέτοιες καθαρές τεχνολογίες είναι ανατρεπτικές μόνο όταν βρίσκουν απήχηση στην αγορά, είτε κάμπτοντας την καμπύλη του κόστους ώστε να είναι φθηνότερες από τις τρέχουσες εναλλακτικές λύσεις είτε δημιουργώντας νέα αξία για την οποία οι πελάτες είναι πρόθυμοι να πληρώσουν κάτι παραπάνω. Εξετάζοντας τις καμπύλες μάθησης, τα ποσοστά υιοθέτησης και την είσοδο νέων επιχειρήσεων, μπορούμε να προβλέψουμε αν είναι πιθανή μια ανατροπή.
Στο έργο μας, έχουμε διερευνήσει τις καθαρές τεχνολογίες σε πέντε τομείς που παράγουν σημαντικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα: μεταφορές, ενέργεια, κτίρια, βιομηχανίες και γεωργία. Τα συμπεράσματά μας προσφέρουν τόσο αισιοδοξία όσο και προσοχή.
Στις μεταφορές, η ηλεκτροκίνηση των οχημάτων έχει προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς. Υπήρξαν αξιοσημείωτες βελτιώσεις στην απόδοση και την τιμή των μπαταριών, καθιστώντας τα ηλεκτρικά μοντέλα όλο και πιο ανταγωνιστικά σε σχέση με τις βενζινοκίνητες εκδόσεις.
Για παράδειγμα, μόλις 6 χρόνια πίσω, το 2017, 16 αυτοκινητοβιομηχανίες προσέφεραν ηλεκτρικά οχήματα - λιγότερο από το 1% του μεριδίου αγοράς. Εως το 2021, όλοι οι κορυφαίοι κατασκευαστές προσέφεραν ηλεκτρικά αυτοκίνητα και το μερίδιο αγοράς των νέων πωλήσεων ανήλθε στο 8%. Πέρυσι, οι παγκόσμιες πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων εκτοξεύτηκαν στο 13% του συνόλου, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων EVvolume.com. Οι επιχειρήσεις που βασίζονται σε οχήματα θα πρέπει να προετοιμαστούν μέχρι το τέλος της δεκαετίας καθώς τα περισσότερα νέα αυτοκίνητα θα είναι ηλεκτρικά.
Στον τομέα της ενέργειας, έχουμε δει σημαντικές μειώσεις του κόστους τόσο στην αιολική όσο και στην ηλιακή ενέργεια την τελευταία δεκαετία. Το 2018, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντιπροσώπευαν το 43% της νέας δυναμικότητας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ. Μέχρι το 2022, οι πηγές αυτές αντιπροσώπευαν σχεδόν τα τρία τέταρτα της νέας δυναμικότητας - με κινητήρια δύναμη κυρίως την αιολική και την ηλιακή ενέργεια. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατέλαβαν το 83% της νέας παραγωγικής δυναμικότητας, με την αιολική και την ηλιακή ενέργεια να αντιπροσωπεύουν το 90% αυτού του μεριδίου, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Σε όλο και περισσότερες περιοχές του κόσμου, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια έχουν γίνει οι φθηνότερες μορφές ηλεκτρικής ενέργειας.
Ωστόσο, υπάρχει λόγος για προσοχή. Απέχουμε πολύ από την κατά 100% απαλλαγμένη από τις ανθρακούχες εκπομπές ηλεκτρικής ενέργειας ή από τα ηλεκτρικά οχήματα στους δρόμους μας. Η διαλείπουσα φύση της ηλιακής και αιολικής παραγωγής απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε νέες γραμμές μεταφοράς, τεχνολογία έξυπνων δικτύων και αποθήκευση όπως οι μπαταρίες. Πρόκειται για επενδύσεις που θα χρειαστούν χρόνο και απαιτούν σημαντική υποστήριξη από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα.
Για άλλους σημαντικούς τομείς - όπως τα κτίρια, οι βιομηχανίες και η γεωργία - οι πράσινες τεχνολογίες είτε είναι διαθέσιμες αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ δαπανηρές για να υιοθετηθούν, είτε είναι υπό ανάπτυξη και απέχουν πολύ από την εμπορική αξιοποίηση. Ο χάλυβας, το τσιμέντο και τα πετροχημικά είναι σημαντικοί παράγοντες εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και δύσκολα αντικαταστάσιμοι στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας υψηλής θερμοκρασίας και οι νέες πράσινες χημικές τεχνολογίες είναι σε αρχικό στάδιο και χρειάζονται περαιτέρω επενδύσεις. Η δέσμευση και δέσμευση άνθρακα (CCS) για αυτές τις βιομηχανίες που είναι δύσκολο να απαλλαγούν από τον άνθρακα συνεχίζει να προσελκύει επενδύσεις, αλλά είναι απίθανο να υιοθετηθεί ευρέως χωρίς επίσημη τιμή άνθρακα.
Για τα κτίρια, η απάντηση είναι η ηλεκτροδότηση που τροφοδοτείται από ΑΠΕ. Υπάρχουν ήδη τεχνολογίες για την απομάκρυνση του τομέα από τα ορυκτά καύσιμα. Ωστόσο, η εκσυγχρονισμός του αποθέματος των υφιστάμενων κτιρίων εξακολουθεί να είναι πολύ δαπανηρή και τα οικονομικά κίνητρα για τους κατασκευαστές, τους ιδιοκτήτες κτιρίων και τους ενοικιαστές είναι σπάνια και συχνά εσφαλμένα ευθυγραμμισμένα.
Στη γεωργία, εναλλακτικές λύσεις όπως οι κάθετες φάρμες, τα κρέατα φυτικής προέλευσης, η γεωργία ακριβείας και η αναγεννητική γεωργία, η γενετική τροποποίηση των καλλιεργειών και η μείωση των αποβλήτων τροφίμων υπόσχονται πολλά. Αλλά αντιμετωπίζουν μια εξαιρετικά κατακερματισμένη, αποκεντρωμένη αγορά που απαιτεί αλλαγές μεταξύ πολλών χιλιάδων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και εκατομμυρίων καταναλωτών.
Ευτυχώς, έχουν γίνει πολλές αλλαγές τα τελευταία χρόνια. Στις ΗΠΑ, υπήρξε μια απότομη στροφή προς τη βιομηχανική πολιτική για την επιτάχυνση της απεξάρτησης από τις εκπομπές άνθρακα- που αντανακλάται κυρίως στο νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού το 2022. Οι κυβερνητικές φορολογικές πιστώσεις και άλλες δημόσιες επενδύσεις συμβάλλουν στη μείωση του κόστους των εναλλακτικών λύσεων καθαρής τεχνολογίας και τους επιτρέπουν να ανταγωνίζονται τα ορυκτά καύσιμα σε τιμή και απόδοση.
Δημιουργούνται έτσι ευκαιρίες στην αγορά για τους νεοεισερχόμενους και τους καινοτόμους, ενώ αυξάνονται οι κίνδυνοι για τις καθιερωμένες επιχειρήσεις που αποτυγχάνουν να απαλλαγούν από τον άνθρακα. Η αξιολόγηση των κινδύνων και των ευκαιριών πολιτικής και αγοράς που απορρέουν από την απαλλαγή από τον άνθρακα θα πρέπει να βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες των στελεχών.
Οι επικείμενες αλλαγές στους λογιστικούς κανόνες για τους κλιματικούς κινδύνους και τις υποχρεώσεις θα εντείνουν την αυξανόμενη πίεση στις εταιρείες να επιδιώξουν καθαρές τεχνολογίες.
Οι μεταρρυθμίσεις δημιουργούν ευκαιρίες στην αγορά για την προώθηση των ανατρεπτικών καθαρών τεχνολογιών και την οικοδόμηση των υποδομών που απαιτούνται για την υποστήριξη της ανάπτυξής τους - από φυσικές υποδομές όπως οι σταθμοί φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων έως υπηρεσίες απαλλαγής από τον άνθρακα στον τομέα των συμβουλών και της λογιστικής.
Η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές μπορεί να είναι επιτακτική, αλλά δεν είναι καθόλου εγγυημένη. Κάθε τομέας είναι πιθανό να αντιμετωπίσει μια διαφορετική πορεία που εξαρτάται από την ετοιμότητα της αγοράς για πράσινες εναλλακτικές λύσεις. Αυτές οι διαδρομές θα επηρεαστούν από το εξελισσόμενο ανταγωνιστικό και ρυθμιστικό τοπίο. Η δημόσια πολιτική και οι ιδιωτικές επενδύσεις είναι πιθανό να συν-εξελιχθούν καθώς αναδύονται νέες τεχνολογίες και επιχειρηματικά μοντέλα.
Για τις επιχειρήσεις και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, αυτό δημιουργεί τόσο κινδύνους όσο και ευκαιρίες.
Οι προοδευτικά σκεπτόμενοι ηγέτες θα κατανοήσουν όχι μόνο τους φυσικούς κινδύνους που ενέχει για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες η επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τους κινδύνους ζήτησης, τεχνολογίας και πολιτικής που συνδέονται με μια παγκόσμια οικονομία χωρίς άνθρακα.
Οι επιτυχημένες εταιρείες κατανοούν ότι η αναστάτωση δημιουργεί ευκαιρίες.Αναδύονται νέες καθαρές τεχνολογίες.Αναδύονται νέες καθαρές αγορές. Ο ευρύς ψηφιακός μετασχηματισμός που συντελείται σήμερα, με κινητήρια δύναμη την ταχέως αναπτυσσόμενη τεχνητή νοημοσύνη, συμπληρώνει την απεξάρτηση από τον άνθρακα.Οι τεχνολογίες έξυπνων δικτύων, η γεωργία ακριβείας και τα αυτόνομα οχήματα αναδύονται ως καθαρές λύσεις που καθοδηγούνται από την τεχνητή νοημοσύνη.
Οι μεταβάσεις φαίνονται ατελείωτες μέχρι να ευθυγραμμιστούν τα υποκείμενα οικονομικά μεγέθη και ξαφνικά να επιταχυνθεί η αναστάτωση. Βλέπουμε μια τέτοια επιτάχυνση στα ηλεκτρικά οχήματα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ποιοι τομείς θα είναι οι επόμενοι; Οι νικητές σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τις ανθρακούχες εκπομπές θα είναι εκείνοι που θα επενδύσουν στην καθαρή τεχνολογία, θα πρωτοπορήσουν σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα και θα επιδιώξουν τις αγορές του μέλλοντος.
* Ο καθηγητής Michael Lenox και η διευθύντρια του Ινστιτούτου Batten, Rebecca Duff, της Σχολής Επιχειρήσεων Darden του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, είναι συγγραφείς του βιβλίου "The Decarbonization Imperative: Transforming the Global Economy by 2050" (2021, Stanford University Press).
Από τους FT