Αφορμή για αυτό το άρθρο αποτέλεσε πρόσφατη έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) σχετικά με τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη. Το ΔΝΤ διαπιστώνει ότι ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης από τις αρχές του 2022 οφείλεται κατά 45% στα υψηλότερα επιχειρηματικά κέρδη, κατά 40% στις τιμές εισαγωγών και κατά μόλις 25% στην αύξηση των μισθών, ενώ η φορολογία είχε αρνητική επίδραση. Το φαινόμενο έχει χαρακτηριστεί ως greedflation (πληθωρισμός «απληστίας») και αναφέρεται στον ύπουλο συνδυασμό απληστίας και πληθωρισμού που έχει οδηγήσει σε εκτόξευση των τιμών και οικονομική ανισότητα.
Καθώς οι καταναλωτές πασχίζουν να τα βγάλουν πέρα και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών διευρύνεται, ο πληθωρισμός της απληστίας έχει γίνει ένα πιεστικό ζήτημα που απαιτεί άμεση προσοχή. Αντί ο υγιής ανταγωνισμός της αγοράς να οδηγεί τις τιμές, η φιλαργυρία και η αχαλίνωτη απληστία έχουν μπει στο επίκεντρο. Ενας από τους βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στον πληθωρισμό της απληστίας είναι η εδραίωση της δύναμης της αγοράς μεταξύ λίγων κυρίαρχων παικτών σε διάφορους κλάδους.
Καθώς οι όμιλοι συσσωρεύουν περισσότερο έλεγχο, χειραγωγούν την προσφορά και τη ζήτηση, υπαγορεύοντας τις τιμές για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Αυτή η μονοπωλιακή ή ολιγοπωλιακή συμπεριφορά καταπνίγει τον ανταγωνισμό και περιορίζει τις επιλογές των καταναλωτών, επιτρέποντας στις εταιρείες να χρεώνουν ατιμώρητα υπέρογκες τιμές. Βασικά αγαθά όπως τα τρόφιμα, η στέγαση και η υγειονομική περίθαλψη, που είναι θεμελιώδη για την ανθρώπινη ευημερία, γίνονται όλο και πιο απλησίαστα για ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Καθώς οι τιμές εκτοξεύονται, όσοι βρίσκονται ήδη σε οικονομικά μειονεκτική θέση πλήττονται περισσότερο, ωθώντας τους ακόμη περισσότερο στη φτώχεια.
Επιπλέον, ο πληθωρισμός της απληστίας διαιωνίζει τον φαύλο κύκλο οικονομικής ανισότητας. Καθώς οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, διαθέτουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, που τους επιτρέπει να αντέχουν οικονομικά τις διογκωμένες τιμές. Αυτή η ανισότητα βαθαίνει το χάσμα μεταξύ της πλούσιας ελίτ και της υπόλοιπης κοινωνίας, διαβρώνοντας την κοινωνική συνοχή και επιδεινώνοντας τις οικονομικές ανισότητες.
Η αντιμετώπιση του πληθωρισμού της απληστίας απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση. Οι κυβερνήσεις πρέπει να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο εφαρμόζοντας και επιβάλλοντας ρυθμίσεις που προωθούν τον ανταγωνισμό και αποτρέπουν μονοπωλιακές και ολιγοπωλιακές πρακτικές.
Οι κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να τηρήσουν σθεναρή στάση κατά της ακρίβειας, διασφαλίζοντας ότι τα βασικά αγαθά και υπηρεσίες παραμένουν προσιτά σε όλους τους πολίτες. Επιπλέον, η προώθηση της διαφάνειας στις δομές τιμολόγησης και η ενίσχυση των καταναλωτών με γνώσεις και πόρους ώστε να μπορούν να κάνουν συνειδητές επιλογές είναι ουσιαστικής σημασίας. Με την προώθηση της ευαισθητοποίησης και της εκπαίδευσης των καταναλωτών, τα άτομα μπορούν να γίνουν πιο απαιτητικά στις αγοραστικές τους αποφάσεις, γεγονός που μπορεί να αποθαρρύνει τις επιχειρήσεις από το να εφαρμόζουν στρατηγικές εκμετάλλευσης της τιμολόγησης.
Ο κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι πρόεδρος του ΚΕΠΕ και του Εθνικού Συμβουλίου Παραγωγικότητας, καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
(από την εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ")