Υπήρξαν βέβαια και αρνητικές εκπλήξεις, οι οποίες έδωσαν το τόνο στην καθημερινότητα. Καταστροφικές πυρκαγιές και ακραία καιρικά φαινόμενα έπληξαν το φετινό καλοκαίρι διάφορες περιοχές της χώρας. Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία έχουν κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες, δεδομένου ότι το ΑΕΠ της περιφέρειας αντιπροσωπεύει διαχρονικά γύρω στο 5% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Οι καταστροφές υποδομών, της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, καθώς και το γεγονός ότι οι αγροτικές εκτάσεις δεν επανέρχονται άμεσα στην προηγούμενη κατάσταση, σημαίνει ότι οι αρνητικές επιπτώσεις δεν περιορίζονται βραχυπρόθεσμα αλλά επεκτείνονται στο μέλλον.
«Ξαφνικά» η ελληνική οικονομία απέκτησε έναν πρωτόγνωρο περιοριστικό παράγοντα, την κλιματική κρίση. Η καταστροφή του κεφαλαίου που χρησιμοποιείται στην παραγωγική διαδικασία (κτίρια, μηχανήματα, γη) επηρεάζει δυσμενώς τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και, κατά συνέπεια, την ανάπτυξη. Η ολοένα και συχνότερη εμφάνιση καιρικών φαινομένων τα οποία κάποτε χαρακτηρίζονταν «ακραία», ανάγκασε την κυβέρνηση να προϋπολογίσει από το 2024 κρατικούς πόρους ύψους 600 εκατ. ευρώ, προκειμένου να καλύπτονται σε μόνιμη βάση οι δαπάνες κρατικής αρωγής για φυσικές καταστροφές.
Οι φυσικές καταστροφές σίγουρα επηρεάζουν την οικονομία, αλλά η μεγάλη πρόκληση που οφείλει να αντιμετωπίσει είναι διαφορετική.
Διαχρονικά, η μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας βασιζόταν στην ιδιωτική κατανάλωση, η οποία αντιπροσωπεύει πάνω από τα 2/3 του ΑΕΠ της χώρας. Οι επενδύσεις, οι οποίες τη διετία 2007-2008 έφτασαν στο απόγειό τους, κατέγραψαν σημαντική υποχώρηση τα επόμενα χρόνια, τόσο ως απόλυτος αριθμός όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα τη δημιουργία επενδυτικού κενού. Τη διετία 2021-2022 οι επενδύσεις ανέκαμψαν εντυπωσιακά, ενώ τα μέχρι τώρα δεδομένα για το 2023 δείχνουν μια τάση αλλαγής του αναπτυξιακού μείγματος. Συγκεκριμένα, το πρώτο εννεάμηνο του έτους οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 7,4%, έχοντας τη μεγαλύτερη θετική συμβολή στην οικονομική μεγέθυνση και προσεγγίζοντας περίπου το μισό της αύξησης του ΑΕΠ. Παράλληλα, το ποσοστό των επενδύσεων στο ΑΕΠ της χώρας έχει αυξηθεί στο 14,5%, δηλαδή στα υψηλότερα επίπεδα από το 2011, απέχοντας, ωστόσο, σημαντικά από τα προ της οικονομικής κρίσης επίπεδα (2007: 23,2%). Η συμβολή των επενδύσεων στο αναπτυξιακό μείγμα αναμένεται ότι θα ενισχυθεί την επόμενη τριετία, μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για το αξιόχρεο της χώρας, τη σταδιακή αποκλιμάκωση των επιτοκίων –πιθανότατα θα ξεκινήσει πριν από τα μέσα του 2024– και την πρόσφατη εξασφάλιση επιπλέον πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Τα συνολικά κεφάλαια από επιχορηγήσεις και δάνεια θα φθάσουν σε 36 δισ. ευρώ έως το 2026, και σε συνδυασμό με τις δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων θα αποτελέσουν βασικούς πυλώνες στην τόνωση της επενδυτικής δραστηριότητας, στην προσπάθεια κάλυψης μέρους του επενδυτικού κενού και αλλαγής του αναπτυξιακού υποδείγματος της Ελλάδας. Το 2024 είναι κρίσιμη χρονιά γιατί εκτός των άλλων, είναι η περίοδος που πρέπει να δρομολογηθεί η αξιοποίηση των πόρων αυτών. Είναι σίγουρα μια μοναδική ευκαιρία που δεν πρόκειται να παρουσιαστεί τις επόμενες δεκαετίες και από την ουσιαστική αξιοποίησή της εξαρτάται η μελλοντική ευημερία.
Η συμβολή των επενδύσεων στο αναπτυξιακό μείγμα αναμένεται ότι θα ενισχυθεί την επόμενη τριετία.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")