Κατά την έναρξη της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022, η Ουκρανία διέθετε στρατό περίπου ενός εκατομμυρίου ανδρών. Η σύγκρισις με τους στόχους που θέτει τώρα ο Ζελένσκι δίνει και έναν δείκτη των απωλειών που έχουν υποστεί στο ενδιάμεσο οι ουκρανικές δυνάμεις.
Κατά μία άλλη ερμηνεία, η καταφυγή στην κινητοποίηση μεγαλύτερου αριθμού επιστράτων υποκρύπτει φόβο περιορισμού της εξοπλιστικής βοήθειας που έρχεται από την Δύση και άρα προσπάθεια αναπληρώσεως του μειονεκτήματος με βάση τον ανθρώπινο παράγοντα.
Κατά μία απλούστερη εκδοχή, ο Ζελένσκι απλώς επιχειρεί να ακολουθήσει τις στρατολογικές επιτυχίες της Ρωσίας, η οποία χάρη στην σταθερή ροή εθελοντών για την οποία επαίρονται οι Ρώσοι ιθύνοντες, έχει υπό τα όπλα αυτή τη στιγμή 1,3 εκατομμύρια άνδρες, εξ ών 170.000 προσφάτως καταταγέντες.
Ωστόσο, τα αριθμητικά δεδομένα λειτουργούν παραπλανητικά. Διότι, το δυναμικό των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων έχει πολύ μεγαλύτερο βάθος, όπως αντιστοιχεί στον πληθυσμιακό συσχετισμό των δύο πλευρών, αλλά υπόκειται στον πολιτικό περιορισμό της απροθυμίας των Ρώσων ιθυνόντων να προχωρήσουν σε νέα υποχρεωτική επιστράτευση, διακινδυνεύοντας συν τοις άλλοις και τη λειτουργία της ρωσικής οικονομίας. Αντιθέτως, η Ουκρανία “ξύνει τον πάτο του βαρελιού”, εν μέσω μακράς και γενικευμένης δημογραφικής κρίσεως.
Όπως σημειώναμε προ μηνών από αυτές τις σελίδες, από το 1993 ο πληθυσμός της Ουκρανίας μειώνεται κατά 150.000 έως 350.000 άτομα κάθε χρόνο και το 2007 η χώρα είχε τον τέταρτο ταχύτερο ρυθμό πληθυσμιακής συρρικνώσεως παγκοσμίως. Μάλιστα αντιστοιχούν 1,2 παιδιά σε κάθε γυναίκα, δηλαδή όχι μόνο ο πληθυσμός δεν αναπληρώνεται, αλλά και η μείωσή του δεν είναι πλέον αντιστρεπτή.
Το Ινστιτούτο Δημογραφίας της Ουκρανικής Ακαδημίας υπολογίζει ότι ο πραγματικός πληθυσμός της χώρας ανέρχεται σε μόλις 35 εκατομμύρια και όχι 48 εκατομμύρια που αναφέρει η τελευταία απογραφή. Οι δημογράφοι υπολογίζουν επίσης ότι οι τρεις στους δέκα Ουκρανούς άνδρες που σήμερα είναι 20 ετών θα πεθάνουν πριν συμπληρώσουν τα 60.
Την κατάσταση επιδεινώνει θεαματικά η μετανάστευση. Από το 1991 έως το 2004, οπότε η διάλυση της Σοβιετικής Ενώσεως επέβαλλε ποικίλες μετακινήσεις πληθυσμών, η Ουκρανία είδε 2,2 εκατ. άτομα να εισρέουν στην επικράτειά της (εκ των οποίων τα δύο εκατομμύρια προέρχονταν από άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες) και 2,5 εκατ. να την εγκαταλείπουν (τα 1,9 εκατ. προς άλλες σοβιετικές δημοκρατίες). Έκτοτε η μετανάστευση προς το εξωτερικό, όχι πάντοτε “ορατή”, συνεχίσθηκε αδιάπτωτα. Από το 2014 και εξής η έξοδος πήρε μεγάλες διαστάσεις. Μόνο το έτος 2017, 662.000 Ουκρανοί έλαβαν βίζα για χώρες της Ε.Ε., κυρίως την Πολωνία, σύμφωνα με τη Eurostat. Τουλάχιστον ένα εκατομμύριο έχει προτιμήσει την Ρωσία.
Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και Άμυνας της Ουκρανίας υπολογίζει ότι 9 εκατ. πολίτες έχουν βρει εργασία στο εξωτερικό, ενώ εντός της χώρας βρίσκονται μόνο 21 εκατομμύρια ηλικίας 20 έως 55 ετών. Με άλλα λόγια, ο πληθυσμός παραγωγικής ηλικίας υπολείπεται, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής, του μη παραγωγικού. Το προσδόκιμο επιβιώσεως των ανδρών φέρεται να έχει υποχωρήσει από τα 65 έτη το 2021 στα 57 έτη το 2023.
Στην παρούσα φάση, ο μέσος όρος ηλικίας των Ουκρανών που πολεμούν αυτή τη στιγμή φέρεται να έχει φθάσει τα 43 έτη, καθώς το Κίεβο χρειάστηκε να “επαναδημιουργήσει” τον στρατό του δύο φορές από το 2022 μέχρι σήμερα.
Εθελοντές για την ουκρανική πλευρά δεν προσφέρονται πλέον. Και οι ξένοι εθελοντές που είχαν συρρεύσει αρχικά είτε εξοντώθηκαν είτε επέστρεψαν στις πατρίδες τους, όπως με χαιρέκακη αριθμητική ακρίβεια καταγράφει στους απολογισμούς του το ρωσικό Γενικό Επιτελείο.
Εξ ού και το Κίεβο στρέφει τα βλέμματά του στους 600.000 Ουκρανούς στρατευσίμου ηλικίας, οι οποίοι βρίσκονται στις χώρες της Ε.Ε.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι τους κάλεσε από τηλεοράσεως να αποφασίσουν εάν αποτελούν πρόσφυγες ή πολίτες με υποχρεώσεις, ενώ τα δύο στρατολογικά νομοσχέδια της 30ής Δεκεμβρίου υποχρεώνουν τους απόδημους να καταγράφονται στα οικεία ουκρανικά προξενεία, ενώ προβλέπονται τιμωρητικές ενέργειες για τους φυγόστρατους, όπως πάγωμα περιουσιακών στοιχείων ή αφαίρεση διαβατηρίου.
Όλα αυτά απηχούν, την “ταξική” διάσταση που έχει αποκτήσει η πολεμική προσπάθεια, την οποία καλούνται να διεξαγάγουν κατεξοχήν οι πτωχότεροι Ουκρανοί, ήτοι οι μη δυνάμενοι να καταφύγουν στο εξωτερικό ή να εκμεταλλευθούν τις “ευκαιρίες” που δίνει η εκτεταμένη διαφθορά του κρατικού μηχανισμού, συμπεριλαμβανομένων των στρατολογικών υπηρεσιών, των οποίων τους επικεφαλής σε όλη τη χώρα “αποκεφάλισε” ο Ζελένσκι εντός του 2023.
Ωστόσο, η εικόνα ενστόλων που ούτως ειπείν απάγουν στρατευσίμους μέσα στον δρόμο ή ανδρών που μεταμφιέζονται σε γέροντες ή γυναίκες για να κυκλοφορήσουν ανενόχλητοι (!) προοιωνίζεται αξεπέραστα πολιτικά προβλήματα στο εγγύς μέλλον.
Επιπλέον, δικαιολογείται η περίσκεψη για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας την επόμενη μέρα, όταν το δημογραφικό πρόβλημα επιδεινώνεται και μία ολόκληρη γενιά γίνεται “κρέας για τα κανόνια” ή εγκαταλείπει τη χώρα στερώντας την από τα ταλέντα της. Μία χώρα που αντιμετωπίζει ως αναλώσιμο τον πληθυσμό της δύσκολα μπορεί να προσβλέπει σε νίκη ή σε ένα καλύτερο μεταπολεμικό μέλλον.
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")