το τρέχον έτος. Μεταξύ άλλων, τονίζεται ότι η διεθνής τιμή του φυσικού αερίου μειώθηκε κατά 63% το 2023, σε σύγκριση με τα ιστορικώς υψηλά επίπεδα του προηγούμενου έτους, ενώ πτώση κατά 17%, σε ετήσια βάση, σημείωσε και η μέση διεθνής τιμή του αργού, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης και της επιδείνωσης των προοπτικών της οικονομίας της Κίνας το α’ εξάμηνο του έτους.
Ωστόσο, σημειώνει ότι ειδικά στην Ελλάδα αναδεικνύεται ένα νέο πρόβλημα, που αφορά το ηλεκτρικό σύστημα: η απορριπτόμενη ενέργεια στα δίκτυα λόγω της ραγδαίας διείσδυσης των ΑΠΕ, σε συνδυασμό και με την μεγάλη πτώση της συνολικής ζήτησης ενέργειας εδώ και πάνω από μία δεκαετία.
Συγκεκριμένα, η μελέτη «Ενεργειακές Τάσεις 2023 – 2024» του ΙΕΝΕ τονίζει, επικαλούμενη στοιχεία της Eurostat, ότι η ζήτηση ενέργειας στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, χωρίς να διαφαίνεται μέχρι στιγμής ανάκαμψη αυτής. Ειδικότερα, η συνολική ζήτηση ενέργειας έχει μειωθεί σημαντικά από τις 329.7 TWh το 2010 στις 253.8 TWh το 2022, καταγράφοντας μία πτώση της τάξεως του 23%.
Εξάλλου, η οικονομική κρίση που βίωσε η χώρα είχε σοβαρές επιπτώσεις στην διαμόρφωση της ενεργειακής ζήτησης, κάτι που παρατηρήθηκε και κατά την πρόσφατη υγειονομική κρίση, με το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού. Στο πλαίσιο της παρακολούθησης των μεταβολών του εγχώριου ενεργειακού τομέα ανά κλάδο και καύσιμο, κρίθηκε απαραίτητη, από πλευράς Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ), η έκδοση, δύο φορές τον χρόνο, μίας σχετικά σύντομης και περιεκτικής μελέτης, η οποία θα καταγράφει και θα επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες ενεργειακές εξελίξεις και θα αναδεικνύει τις κυριαρχούσες τάσεις.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη «Ενεργειακές Τάσεις 2023 – 2024», η πρώτη αυτής της σειράς, παρατηρεί ότι η διακοπή της δραστηριότητας σε πολλούς κλάδους της οικονομίας και η απαγόρευση των μετακινήσεων, πλην των αναγκαίων, σε εσωτερικό και εξωτερικό, είχε πρόσκαιρα δραματικές επιπτώσεις στη ζήτηση ενέργειας, κυρίως από τους τομείς μεταφορών, υπηρεσιών και εμπορίου, οι οποίες με τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων μετριάστηκαν.
Η μελέτη του ΙΕΝΕ “φωτογραφίζει”, μεταξύ άλλων, το μεγαλύτερο πρόβλημα του ελληνικού συστήματος ηλεκτρισμού, το οποίο δεν είναι άλλο από τη διατήρηση της ευστάθειας του συστήματος τις μεσημεριανές ώρες λόγω της υπερπαραγωγής των φωτοβολταϊκών.
Παράλληλα, έντονος είναι και ο προβληματισμός από πλευράς των επενδυτών ΑΠΕ αλλά και των τραπεζών, που ζητούν περισσότερες διασφαλίσεις για τη χρηματοδότηση έργων λόγω της αβεβαιότητας της αγοράς. Προκειμένου να διατηρηθούν τα συστήματα ηλεκτρισμού στην Ευρώπη χωρίς προβλήματα, θα πρέπει να προχωρήσουν με μεγάλη ταχύτητα επενδύσεις της τάξεως των €67 δισ. ετησίως μέχρι το 2030, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ένωσης Ευρωπαϊκών Εταιρειών Ενέργειας (Eurelectric).
πηγή: Μελέτη ΙΕΝΕ «Ενεργειακές Τάσεις 2023 – 2024»
Απορριπτόμενη Ενέργεια στα Δίκτυα Λόγω ΑΠΕ: Ένας Νέος Κίνδυνος για το Ελληνικό Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας
Στο πλαίσιο αυτό, αναδεικνύεται και ένας νέος κίδυνος: στην Ελλάδα, η ραγδαία διείσδυση των ΑΠΕ και το υψηλό επενδυτικό ενδιαφέρον για την πράσινη ανάπτυξη τα τελευταία δύο χρόνια έχει οδηγήσει στην απόρριψη, όλο και πιο συχνά, χιλιάδων μεγαβατωρών παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της αδυναμίας του συστήματος να απορροφήσει την ενέργεια που παράγουν φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πλέον, το σύστημα έχει φτάσει στα όριά του και οι απορρίψεις ενέργειας μονιμοποιούνται για να αποτραπεί ένα εκτεταμένο μπλακ άουτ, κάτι που είδαμε να συμβαίνει και τις ημέρες του Πάσχα.
Όπως υπογραμμίζει το ΙΕΝΕ, αήμερα, το πρόβλημα συνδέεται με τα ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας λόγω των ήπιων καιρικών συνθηκών και της ήδη χαμηλής κατανάλωσης (ως απότοκο της ενεργειακής κρίσης), σε συνδυασμό με την αυξημένη παραγωγή των ΑΠΕ, ιδίως κατά τις μεσημβρινές ώρες. Ο συνδυασμός αυτός, που χαρακτηρίζει το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας κυρίως την άνοιξη και το φθινόπωρο, έχει δημιουργήσει αρκετά προβλήματα στο δίκτυο λόγω της συνεχιζόμενης εγκατάστασης νέων έργων ΑΠΕ, και συνιστά μια δυνάμει μεγάλη απειλή για το ηλεκτρικό σύστημα που δημιουργεί κινδύνους για μπλακ άουτ, ιδίως σε μέρες που τα φορτία είναι πολύ χαμηλά.
Γενικότερα, η μελέτη του ΙΕΝΕ «Ενεργειακές Τάσεις 2023 – 2024» καλύπτει θεματικές οπως η μεταβολή στις τιμές ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου και πετρελαίου σε επίπεδο Ευρώπης και Ελλάδας, η μεταβολή στην συνολική ζήτηση ενέργειας, αλλά και στην ζήτηση ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου, πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων.
Παράλληλα, οι εισαγωγές και εξαγωγές, κυρίως ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, όπως και το μίγμα καυσίμου στην ηλεκτροπαραγωγή, είναι κάποια από τα ενεργειακά μεγέθη που αναλύονται με λεπτομέρεια.
Συμπεράσματα για το 2023 και Εκτιμήσεις για το 2024
Επιγραμματικά, τα βασικά συμπεράσματα της νέας μελέτης του ΙΕΝΕ μπορούν να συνοψιστούν ως εξής για το 2023 και το 2024:
- Παρατηρήθηκε κατακόρυφη πτώση των τιμών ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου, αργού και πετρελαϊκών προϊόντων σε Ευρώπη και Ελλάδα
- Καταγράφηκε καθίζηση της συνολικής ζήτησης ενέργειας
- Σημειώθηκε σημαντική πτώση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και υποχώρηση της ζήτησης φυσικού αερίου
- Υποχώρησαν οι εξαγωγές και αυξήθηκαν οι εισαγωγές ηλεκτρισμού στην Ελλάδα
- Μειώθηκαν οι εισαγωγές φυσικού αερίου στην Ελλάδα, αλλά αυξήθηκαν οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω Σιδηροκάστρου
- Καταγράφηκαν αυξημένες εισαγωγές LNG μέσω Ρεβυθούσας το 2023 και εν συνεχεία κινήθηκαν ανοδικά οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου το α’ τρίμηνο του 2024
- Συνεχίζουν οι τιμές των καυσίμων στην Ελλάδα να είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, παρά την μείωση των διεθνών τιμών πετρελαίου
- Υπήρξε έντονη διαφοροποίηση του ηλεκτροπαραγωγικού μίγματος, με σημαντική συνεισφορά των ΑΠΕ
πηγή: Μελέτη ΙΕΝΕ «Ενεργειακές Τάσεις 2023 – 2024»
πηγή: Μελέτη ΙΕΝΕ «Ενεργειακές Τάσεις 2023 – 2024»
Αναφορικά με το τι μπορούμε να αναμένουμε το 2024, το ΙΕΝΕ προβλέπει περαιτέρω προβλήματα στο δίκτυο, λόγω της υπερπροσφοράς ΑΠΕ και του κορεσμένου συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας.
Επομένως, εκτιμά ότι θα βρεθούν στο προσκήνιο συζητήσεις μεταξύ ΡΑΕΕΥ, ΥΠΕΝ και ΑΔΜΗΕ για το θέμα αποζημίωσης των αυτοπαραγωγών, καθότι θα αυξάνονται οι ποσότητες απορριπτόμενης ενέργειας. Ωστόσο, αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην διαμόρφωση των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού εντός του τρέχοντος έτους η ενθάρρυνση των λεγόμενων “πράσινων” PPA, δηλαδή η σύναψη μακροχρόνιων συμβολαίων προμήθειας ενέργειας παραγόμενης από ΑΠΕ.
Παράλληλα, θεωρεί ευοίωνες τις προοπτικές για τις τιμές του ρεύματος και του φυσικού αερίου, καθώς ωριμάζουν οι επενδύσεις σε νέες μονάδες εισαγωγικών τερματικών σταθμών LNG σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα πληρότητας των αποθηκών φυσικού αερίου της ΕΕ. Επίσης, δεν θεωρεί ότι υπάρχει κίνδυνος διακοπής της προμήθειας φυσικού αερίου, καθότι πραγματοποιούνται συνεχώς εισαγωγές LNG. Θετικά αποτιμά η μελέτη και την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του FSRU της Αλεξανδρούπολης μέχρι τα τέλη Μαΐου 2024, ενώ υπενθυμίζει ότι, επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη ο προγραμματισμός για την κατασκευή νέων τέτοιων μονάδων.
Επίσης, τονίζεται ότι έχουν ολοκληρωθεί οι σεισμικές έρευνες για τον εντοπισμό κοιτασμάτων φυσικού αερίου στις θαλάσσιες περιοχές της Κρήτης και ήδη προγραμματίζονται οι πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις για το 2025, ενώ ολοκληρώθηκαν και οι σεισμικές έρευνες στο Ιόνιο Πέλαγος και βρίσκεται σε εξέλιξη η ερμηνεία των δεδομένων. Τέλος, η μελέτη «Ενεργειακές Τάσεις 2023 – 2024» του ΙΕΝΕ υπενθυμίζει ότι, κατά το τρέχον έτος, δρομολογείται η περαιτέρω ανάπτυξη δικτύων ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, σύμφωνα με τα προγράμματα ανάπτυξης των διαχειριστών.
Η πλήρης μελέτη είναι διαθέσιμη εδώ