Ενώ από τον Ιανουάριο 2023 απαγορεύτηκαν οι εισαγωγές πετρελαίου και άνθρακα, κάτι τέτοιο δεν ίσχυσε για το φ. αέριο και το εμπλουτισμένο ουράνιο. Για τον απλούστατο λόγο ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμοι εναλλακτικοί προμηθευτές που να ανταποκρίνονται στα μεγέθη και την δομή της ευρωπαϊκής αγοράς. Για αυτό ακόμα και σήμερα δεν έχει απαγορευτεί η προμήθεια αερίου από την Ρωσία, μέσω αγωγών η μέσω LNG.
Παρά το πλέγμα των Αμερικανικών και Ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας του Βλάντιμιρ Πούτιν και τις όποιες προτροπές και προσπάθειες από πλευράς ΕΕ να πείσει τις χώρες μέλη να αποκοπούν από το Ρωσικό ενεργειακό άρμα, αυτό εξακολουθεί να κινεί ένα αξιόλογο τμήμα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Το 2021 οι εισαγωγές Ρωσικού αερίου κάλυπταν το 40% των συνολικών αναγκών της Ευρώπης, ενώ οι εισαγωγές πετρελαίου και άνθρακα ικανοποιούσαν το 20% των αναγκών. Με πολιτική απόφαση των Βρυξελλών τον Μάρτιο του 2022 απαγορεύτηκε πλήρως στα κράτη μέλη της ΕΕ να εισάγουν Ρωσικό αργό και προϊόντα αλλά και θερμικό άνθρακα, κάτι που ίσχυσε από τον Ιανουάριο 2023. Παράλληλα μέσω του προγράμματος REPowerEU δόθηκαν κίνητρα και τεχνική υποστήριξη για την ευρείας κλίμακας εισαγωγές LNG, με άμεσο στόχο την αντικατάσταση του μέσω αγωγών διακινούμενου Ρωσικού αερίου. Έκτοτε η Ευρώπη, αντικατέστησε σε ένα σημαντικό μέρος του εισαγόμενου Ρωσικού αερίου με εισαγωγές Καταριανού και Αμερικανικού LNG, αντικαθιστώντας την μία εξάρτηση από μία άλλη.
Σήμερα το Ρωσικό αέριο εξακολουθεί να καλύπτει ένα αξιόλογο τμήμα της κατανάλωσης αερίου στην Ευρώπη, αν και οι εισαγωγές από την Ρωσία καλύπτουν πλέον το 16% των συνολικών εισαγωγών σε σύγκριση με το 46% που είχαν φθάσει στην προ εισβολής περίοδο. Ποιό συγκεκριμένα το 2023, η Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας) εισήγαγε 60 δισεκ.κυβ. μέτρα αερίου από την Ρωσία έναντι 180 δκμ πριν το 2022. Σε ότι αφορά την ΕΕ από το 33% που ήταν η εξάρτηση της από Ρωσικό αέριο πριν το 2022, σήμερα αυτή έχει μειωθεί στο 13% και αντιστοιχεί σε 43 δισεκ. κυβ. μέτρα τον χρόνο.
Το ανωτέρω νούμερο συμπεριλαμβάνει και εισαγωγές LNG από την Ρωσία- που θεωρείται ο 4ος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο μετά το Κατάρ, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία- οι οποίες τους τελευταίους μήνες εμφανίζονται ιδιαίτερα αυξημένες. Έφθασαν τα 20 δκμ το 2023 από τα 14 δκμ που ήσαν το 2021. Οι υπόλοιπες εισαγωγές Ρωσικού αερίου πραγματοποιήθηκαν μέσω του ενεργού ακόμα αγωγού Soyuz που διασχίζει την Ουκρανία, ( μετέφερε 13.6 δκμ το 2023) και του TurkStream, που τροφοδοτεί την Τουρκία και την ΝΑ Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Όλοι οι άλλοι αγωγοί μεταφοράς Ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη, μέσω Πολωνίας και Γερμανίας έχουν νεκρωθεί. Με τον υποθαλάσσιο Nord Stream να έχει αχρηστευθεί μετά από σαμποτάζ Δυτικών μυστικών υπηρεσιών τον Σεπτέμβριο 2022. Παράπλευρη απώλεια και αυτή του πολέμου στην Ουκρανία.
Σε ότι αφορά την Ελλάδα, και σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του ΙΕΝΕ τον Απρίλιο οι εισαγωγές Ρωσικού αερίου από την πύλη του Σιδηροκάστρου, στα Ελληνο-Βουλγαρικά σύνορα, έφθασαν τις 2.3 TWh που αντιστοιχούσαν στο 59% των συνολικών εισαγωγών αερίου της χώρας! Για λόγους αναφοράς να σημειώσουμε ότι το 2023 οι συνολικές καθαρές εισαγωγές αερίου στην Ελλάδα που προωθήθηκαν στην εγχώρια κατανάλωση έφθασαν τις 53.9 TWh η 5,34 δισεκ. κυβ. μετρα, (μειωμένες κατά 13% σε σύγκριση με το 2022) με το Ρωσικό αέριο να αντιστοιχεί στο 28% των συνολικών εισαγωγών.
Η μερίδα του λέοντος
Το 2023 το LNG κατέλαβε την μερίδα του λέοντος με μερίδιο 43.55%, ενώ οι εισαγωγές μέσω αγωγού ΤΑΡ από το Αζερμπαιτζάν έφθασαν το 18.44% και αυτές από Τουρκία, μέσω Έβρου, στο 3.39%. Τα δε στοιχεία του πρώτου 4μηνου του 2024 δείχνουν ότι οι εισαγωγές LNG βαίνουν μειούμενες ενώ αντίθετα αυξάνονται οι εισαγωγές αερίου από την Ρωσία. Μια τάση που ενισχύεται λόγω των ανταγωνιστικών τιμών με τις οποίες πωλείται πλέον το Ρωσικό αέριο.
Όπως παρατηρήσουμε σε παλαιότερο άρθρο μας στην «Καθημερινή» (22.4.2022) η αποκοπή της Ευρώπης από ένα μεγάλο και παραδοσιακό προμηθευτή ενέργειας όπως η Ρωσία δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση καθώς ένα ολόκληρο πλέγμα αγωγών και υποδομών που δημιουργήθηκε τα τελευταία 60 χρόνια εξυπηρετεί τις ροές αερίου από την Ανατολή προς την Δύση. Η δημιουργία εναλλακτικών διαδρομών και η εξεύρεση νέων προμηθευτών δεν μπορεί να γίνει εύκολα από την μια ημέρα στην άλλη. Υπάρχουν δε ορισμένες χώρες όπως η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία κα που εξαρτώνται απόλυτα από το Ρωσικό αέριο μη έχοντας άλλες διεξόδους εφοδιασμού. Επιπλέον, υπήρχαν (και υπάρχουν) μακροχρόνια συμβόλαια προμήθειας αερίου μεταξύ της Ρωσικής Gazprom και εκατοντάδων Ευρωπαϊκών βιομηχανιών τα οποία δεν «σπάνε» εύκολα χωρίς σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις.
Με την αντιπαράθεση Ρωσίας - Δύσης να οξύνεται συνεχώς το ερώτημα παραμένει εάν, πότε και πως η Ευρώπη θα μπορέσει να σταματήσει πλήρως τις εισαγωγές αερίου από την Ρωσία. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν με την πολιτική ηγεσία της ΕΕ λόγω ιδεοληψίας να επιμένει στην ολοκληρωτική «πράσινη μετάβαση» έχοντας απορρίψει κάθε δυνατότητα αξιοποίησης εγχώριων πηγών υδρογονανθράκων, προτιμώντας την εξάρτηση της ακόμα και από εχθρικά προς αυτή κράτη. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που είναι απόλυτα αυτάρκεις σε πετρέλαιο και φ. αέριο και εξάγουν στον υπόλοιπο κόσμο. Για αυτό και η τιμή του φ. αερίου στις ΗΠΑ κινείται στο 1/4 με το 1/5 του κόστους στην Ευρώπη. Με την τελευταία να αδυνατεί να ανταγωνιστεί στην διεθνή αγορά βιομηχανικών προϊόντων.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή» (2/6)