Ακραία Καιρικά Φαινόμενα: Φταίει η Κλιματική Αλλαγή ή Πρόκειται για Απλή Ατυχία;

 φαινόμενα καύσωνα, καταιγίδες, πλημμύρες, ξηρασίες και πυρκαγιές συνδέονται πλέον συστηματικά με την υπερθέρμανση του πλανήτη.

1. Πώς οι ερευνητές καθορίζουν αν υπάρχει σύνδεση;
   
   

Οι ερευνητές κατατάσσουν πρώτα ένα καιρικό φαινόμενο ως ακραίο, τοποθετώντας το στο πλαίσιο των παρατηρήσεων του ίδιου τύπου γεγονότος στην ίδια περιοχή, ιδανικά σε μια μακρά ιστορική περίοδο. Ο καιρός μπορεί να είναι ιδιόρρυθμος, οπότε το γεγονός ότι ένα γεγονός είναι ακραίο δεν σημαίνει ότι η ρύπανση της ανθρωπότητας από τα αέρια του θερμοκηπίου έπαιξε κάποιο ρόλο. Μια πιθανή σύνδεση αξιολογείται με τη χρήση μοντέλων υπολογιστών για τη δημιουργία δύο εικονικών κόσμων. Ο ένας από αυτούς, ο λεγόμενος αντιφατικός κόσμος, δημιουργείται διατηρώντας σταθερές τις συγκεντρώσεις άνθρακα σε ένα επίπεδο του παρελθόντος πριν οι άνθρωποι αρχίσουν να καίνε ορυκτά καύσιμα. Στον άλλο, εισάγονται οι πραγματικές συγκεντρώσεις CO2. Στη συνέχεια, οι ερευνητές συγκρίνουν τα καιρικά φαινόμενα στα δύο σενάρια. Αυτή η μεθοδολογία δεν καθορίζει αν η υπερθέρμανση του πλανήτη προκάλεσε το φαινόμενο— αλλά μάλλον αν το έκανε πιο πιθανό, πιο σοβαρό, ή και τα δύο. Ένα από αυτά τα τρία ήταν ο καθορισμός για το 71% των περισσότερων από 500 ακραίων καιρικών φαινομένων ή τάσεων που εξετάστηκαν από ερευνητές από το 2011, σύμφωνα με μια καταμέτρηση μέχρι τον Αύγουστο του 2022 τουCarbonBrief.org, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που καλύπτει τις εξελίξεις στην κλιματική επιστήμη.

2. Ποιο είδος ακραίων καιρικών φαινομένων συνδέεται περισσότερο με την κλιματική αλλαγή;

Τα κύματα καύσωνα συνδέονται πιο άμεσα με τις εκπομπές άνθρακα. Και η ζέστη, μαζί με την ξηρασία και τον άνεμο, τροφοδοτεί τις πυρκαγιές, γι' αυτό και οι επιστήμονες είναι τόσο σίγουροι ότι η κλιματική αλλαγή κάνει τις πυρκαγιές στις δυτικές ΗΠΑ, την Αυστραλία, και αλλού πολύ χειρότερες. (Η τρέχουσα αντιπυρική περίοδος στις ΗΠΑ είναι δύο μήνες μεγαλύτερη από ό,τι ήταν τη δεκαετία του 1970 και του 1980.) Η υπερθέρμανση του πλανήτη κάνει τους τροπικούς κυκλώνες— που ονομάζονται επίσης ανεμοστρόβιλοι ή τυφώνες— πιο έντονους, αλλά όχι απαραίτητα πιο συχνούς. Το θερμότερο νερό και ο αέρας με υψηλότερη υγρασία— δύο αποτελέσματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη— παρέχουν πρόσθετα “καύσιμα” στους τροπικούς κυκλώνες και άλλες καταιγίδες.

3. Ποια πρόσφατα καιρικά φαινόμενα έχουν συνδεθεί με τις εκπομπές ρύπων;
   
   

Τον Μάιο, ορισμένοι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κατά τους προηγούμενους 12 μήνες, η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή είχε προσθέσει 26 ημέρες ακραίας ζέστης κατά μέσο όρο, σε όλο τον κόσμο, από ό, τι θα υπήρχε διαφορετικά. Οι ακραίες πυρκαγιές στον ανατολικό Καναδά στα μέσα του 2023, οι οποίες δημιούργησαν επικίνδυνες ατμοσφαιρικές συνθήκες εκεί και στις ΗΠΑ, εκτιμήθηκαν ως 50% πιο έντονες και επτά φορές πιο πιθανές να έχουν συμβεί λόγω αυτών των επιπτώσεων. Οι πλημμύρες στη Νότια Αφρική τον Απρίλιο του 2022, στις οποίες έχασαν τη ζωή τους περίπου 460 άνθρωποι, θεωρήθηκαν δύο φορές πιο πιθανές. Και οι πλημμύρες στη Λιβύη τον Σεπτέμβριο του 2023, οι οποίες στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 11.000 ανθρώπους, εκτιμήθηκαν ως 50 φορές πιο πιθανές και 50% πιο έντονες λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. 

4. Η υπερθέρμανση του πλανήτη σημαίνει πάντα λιγότερο κρύο;
   
   

Όχι απαραίτητα. Η κλιματική αλλαγή έχει κάνει τους χειμώνες μικρότερους και τις χιονοθύελλες και τα ακραία ψυχρά φαινόμενα λιγότερο πιθανά. Αλλά με τους πόλους της Γης να θερμαίνονται ταχύτερα από τον υπόλοιπο πλανήτη, υπάρχει μείωση της “αντίθεσης” μεταξύ της θερμότητας του ισημερινού και του κρύου του Βόρειου Πόλου, και αυτό μπορεί να προκαλέσει παράξενες συνέπειες. Το κρύο ρεκόρ που παρέλυσε το ηλεκτρικό δίκτυο του Τέξας τον Φεβρουάριο του 2021, για παράδειγμα, ήταν το αποτέλεσμα της πολικής δίνης— μιας ζώνης ανέμων που συνήθως κρατά το κρύο εγκλωβισμένο στην Αρκτική— που λύγισε και απελευθέρωσε ψυχρό αέρα σε μεγάλο μέρος των ΗΠΑ.

5. Προς τα πού οδηγείται αυτή η κατάσταση;
   
   

Από τα μέσα του 19^ουαιώνα, ο κόσμος έχει θερμανθεί περισσότερο από 1,1 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με την πιο έγκυρη πηγή επί του θέματος, τη Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή ή IPCC. Με τον τρέχοντα ρυθμό, η αύξηση αυτή θα φθάσει τον 1,5 βαθμό— το επίπεδο στο οποίο η υπερθέρμανση του πλανήτη γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνη, κατά την άποψη των επιστημόνων του κλίματος— ήδη από τη δεκαετία του 2030. Από εκεί και πέρα, η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων αναμένεται να αυξηθεί ραγδαία, διπλασιαζόμενη αν η υπερθέρμανση του πλανήτη φτάσει τους 2 βαθμούς και τετραπλασιαζόμενη στους 3 βαθμούς, όπως προβλέπει η IPCC. 

6. Ποιες είναι οι συνέπειες;
   
   

Εκτός από τη θεμελιώδη αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης, η υπερθέρμανση του πλανήτη επηρεάζει πολλούς οικονομικούς υπολογισμούς, καθώς τεράστια τμήματα της παγκόσμιας οικονομίας, όπως η γεωργία, τα ταξίδια, και οι ασφάλειες, αντιμετωπίζουν κινδύνους που συνδέονται με τις καιρικές συνθήκες. Έχει υπολογιστεί ότι η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για 8 από τα 63 δισεκατομμύρια δολάρια των ζημιών από τον τυφώνα Σάντι στις ΗΠΑ το 2012 και για 4 από τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια των ζημιών στην Ιαπωνία από τον τυφώνα Χαγκίμπι το 2019.

(μετάφραση: Αρχοντία Γ. Καλλιτέρη)