Σημειώνουμε ότι η εξαγγελία για αύξηση της εξόρυξης του ορυκτού έγινε παρά το ακατόρθωτο του πράγματος, καθότι εκείνη την περίοδο είχε ήδη αποξηλωθεί η παραγωγική βάση και εξέλειπε το εργατικό δυναμικό που θα μπορούσε να φέρει σε πέρας αυτή την αποστολή.
Είχε ήδη αρχίσει η μετατροπή της λιγνιτικής ζώνης της βορειοδυτικής Μακεδονίας, σε “μονομπλόκ” περιοχή για την ανάπτυξη εκτεταμένων φωτοβολταϊκών συστημάτων. Όσον αφορά στη δέσμευση για συνέχιση της λειτουργίας των μονάδων Αγίου Δημητρίου και Μελίτη βαίνει ολοταχώς προς το περίφημο ελληνικό «χρονοντούλαπο» καθώς οι τελευταίες πληροφορίες φέρουν την ΔΕΗ να σχεδιάζει να τις αποσύρει έως το 2026, στο πλαίσιο εφαρμογής της νέας στρατηγικής της εταιρείας, που παρουσιάστηκε στις 27 Ιουνίου στη Τακτική Γενική Συνέλευση των Μετόχων.
Υπό το φως της ανακατεύθυνσης της επιχειρηματικής στρατηγικής της ΔΕΗ, τίθεται σε αμφισβήτηση και η συνέχιση της λειτουργίας της υπερσύγχρονης μονάδας της ΔΕΗ (“Πτολεμαΐδα 5”) έως το 2028, από το 2025 που ήταν το αρχικό χρονοδιάγραμμα. Σημειώνουμε ότι η μονάδα, που κόστισε 1,5 δισ. ευρώ και μπήκε σε δοκιμαστική λειτουργία τον Φεβρουάριο του 2023.
Για του λόγου το αληθές, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, είπε προ ημερών ότι δεν τίθεται ζήτημα η μονάδα να καύσιμο έτσι ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να λειτουργεί και στο μέλλον, ακόμη και ως μονάδα φυσικού αερίου!
Ο «πράσινος» μετασχηματισμός της οντότητας που γνωρίζαμε, παλαιότερα, ως ΔΕΗ συμβαίνει ήδη εδώ και μερικά χρόνια και επιταχύνεται κάθε ημέρα που περνά. Ο επικεφαλής της, Γιώργος Στάσσης επιδιώκει να την μετατρέψει σε κορυφαία εταιρεία καθαρής ενέργειας και κρίσιμων υποδομών, κάτι που σημαίνει ότι η διατήρηση σε λειτουργία ζημιογόνων και «βρώμικων» υποδομών, όπως είναι οι λιγνιτικοί σταθμοί δεν αποτελεί προτεραιότητα. Το αντίθετο.
Άλλωστε, και μόνο το γεγονός ότι οι μονάδες λιγνίτη είναι μακράν οι ακριβότερες στο χαρτοφυλάκιο στοιχείων ενεργητικού της ΔΕΗ από τη στιγμή που επιβαρύνονται με το υψηλό κόστος των εκπομπών CO2, εξηγεί την ολιστική πολιτική για την απολιγνιτοποίηση που έχει υιοθετήσει εδώ και μερικά χρόνια το εγχώριο πολιτικό σύστημα.
Σύμφωνα με στοιχεία του thegreentank.gr, η Ελλάδα με λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή κατά 57,7% χαμηλότερη το πρώτο 8μηνο του 2023 σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2019, κατατάχθηκε στη 2η θέση ως προς τα επίπεδα μείωσης της χρήσης στερεών ορυκτών καυσίμων στην ηλεκτροπαραγωγή, πίσω μόνο από την Ισπανία (-69.5%). Βρίσκεται δε, στην 1η θέση ανάμεσα στις εννέα χώρες της ΕΕ που χρησιμοποιούν εγχώριο λιγνίτη ή λιθάνθρακα (Γερμανία, Πολωνία, Βουλγαρία, Τσεχία, Ελλάδα, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Σλοβενία). Ακόμη, είναι χαρακτηριστικό ότι στο οκτάμηνο, Ιανουάριος-Αύγουστος 2023 η χώρα μας κατέγραψε 223 ώρες με μηδενική συνεισφορά του λιγνίτη, ενώ το 2019 υπήρχε μία τουλάχιστον λιγνιτική μονάδα σε λειτουργία και τις 8760 ώρες του χρόνου!
Αυτή η τάση έρχεται όμως σε σύγκρουση με την κοινή λογική και τις ανάγκες του εγχώριου ηλεκτρικού συστήματος. Η νέα κρίση τιμών στην ηλεκτρική ενέργεια, που ξέσπασε με αφορμή (και) τα όσα συμβαίνουν εκτός των συνόρων της χώρας , κατέδειξε την ανάγκη διατήρησης σε λειτουργία -ή έστω εφεδρείας- των μονάδων λιγνίτη, με παράγοντες της αγοράς να εκτιμούν ότι η καταφυγή στη χρήση λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή θα είχε συμβάλει να εκτονωθεί.
Ήδη, έχει φθάσει στο 15% η συμμετοχή του λιγνίτη στο μείγμα καυσίμου, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, γεγονός που συμβάλει στην μερική αποκλιμάκωση των χονδρεμπορικών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα (Για σήμερα, Παρασκευή 19 Ιουλίου η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς της Αγοράς Επόμενης Ημέρας βρίσκεται στα 159,14 ευρώ/MWh με μικρή άνοδο +3%. Η υψηλότερη τιμή στη διάρκεια του 24ώρου έφθασε όμως εκ νέου στο πολύ υψηλό επίπεδο.
Η επιστροφή στην κοινή λογική – δεν ξεφορτώνεσαι εγχώριο καύσιμο για να προβαίνεις σε δαπανηρές, λόγω υψηλού κόστους, εισαγωγές φυσικού αερίου) παρεμποδίζεται από τις τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων. Ακόμη και εάν ο λιγνίτης είναι, πράγματι, το πιο «βρώμικο» καύσιμο!
Μια λύση στο πρόβλημα που έχει δημιουργήσει στην Ευρώπη η εσπευσμένη απανθρακοποίηση της οικονομίας και η άκριτη –ομολογείται ήδη έστω και συγκαλυμμένα – υιοθέτηση ανώριμων –ακόμη- «πράσινων» τεχνολογιών που προβάλλονται ως πανάκεια αλλά που δεν καταφέρνουν να εξισορροπήσουν το σύστημα και να παρέχουν τα αναγκαία ηλεκτρικά φορτία, θα ήταν, ενδεχομένως, το «πάγωμα» των συναλλαγών στο χρηματιστήριο δικαιωμάτων ρύπων για ένα διάστημα 2-3 ετών, έως ότου μπορέσει η Ευρώπη να αναδιατάξει τις προτεραιότητες έναντι της επίτευξης του κλιματικού στόχου για το 2030 και επανακαθοριστεί το πλαίσιο λειτουργίας του target model.
Και τούτο επειδή έχει αποδειχτεί ότι η ενίσχυση της λιγνιτικής παραγωγής ασκεί καθοδικές πιέσεις στις χονδρικές τιμές του ηλεκτρισμού. Το δείχνουν σαφώς τα στοιχεία για την ΤΕΑ το τελευταίο διήμερο.
Όσο όμως θα συνεχίζονται οι θριαμβολογίες για την εξολόθρευση ενός απολύτως αναγκαίου καυσίμου ιδίως στην παρούσα συγκυρία και οι αναφορές ότι πιάσαμε τις 18 συνεχείς ημέρες δίχως λιγνίτη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τον Μάιο, και τη ραγδαία μείωσή του τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, τόσο πιο συχνά θα έχουμε περιόδους υπέρμετρα αυξημένων τιμών και τόσο και ακόμη περισσότερο θα βλέπουμε την κυβέρνηση να επιλέγει το αντιπαραγωγικό μοντέλο των επιδοτήσεων –όσο πρόσκαιρα “ανακουφιστικό” και αν είναι για τους καταναλωτές.