Η Σκιά του Πολέμου στην Ουκρανία Συνεχίζει να Πλανάται πάνω από τις Ευρωπαϊκές Αγορές

Η Σκιά του Πολέμου στην Ουκρανία Συνεχίζει να Πλανάται πάνω από τις Ευρωπαϊκές Αγορές
energia.gr
Σαβ, 17 Αυγούστου 2024 - 12:00

Η διαφαινόμενη κατάληψη του σταθμού μεταφοράς φυσικού αερίου Sudzha από τον ουκρανικό στρατό επαναφέρει στο προσκήνιο τους φυσικούς κινδύνους που εγκυμονεί ο πόλεμος με τη Ρωσία για τις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου, ωθώντας τις τιμές στο υψηλότερο σημείο τους φέτος. Η κατάσταση γύρω από το Sudzha παραμένει θολή, με δορυφορικές εικόνες που φαίνεται να δείχνουν ζημιές στην εγκατάσταση.

Προς το παρόν, οι ροές φυσικού αερίου εμφανίζονται σταθερές, γεγονός που υποδηλώνει ότι καμία πλευρά δεν επιθυμεί να σταματήσουν οι παραδόσεις. Ωστόσο, οι μάχες γύρω από τη Sudzha σηματοδοτούν την πρώτη φυσική απειλή για τις ροές φυσικού αερίου στην Ευρώπη μετά τις εκρήξεις του 2022 που κατέστρεψαν τους αγωγούς Nord Stream. Ενώ οι ροές του Nord Stream είχαν σταματήσει κατά τη στιγμή του σαμποτάζ, ο αγωγός που συνδέει τη Sudzha με την Ευρώπη συνεχίζει να μεταφέρει περίπου 40 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου την ημέρα.

Οι ποσότητες αυτές αποτελούν περισσότερο από το 7% των ευρωπαϊκών προμηθειών, σύμφωνα με αναλυτές, με χώρες όπως η Αυστρία και η Σλοβακία να εξαρτώνται ιδιαίτερα από το ρωσικό αέριο. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι οι εναλλακτικές εισαγωγές μέσω τερματικών σταθμών LNG στη Γερμανία και την Κροατία, καθώς και οι ποσότητες που διακινούνται μέσω του ευρύτερου δικτύου φυσικού αερίου της ΕΕ και οι άφθονες ποσότητες φυσικού αερίου σε αποθήκες, θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν την απώλεια των ποσοτήτων της Sudzha τουλάχιστον μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.

Οι προθεσμιακές τιμές για τον ολλανδικό κόμβο αναφοράς TTF της Ευρώπης έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδα του έτους στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, στα 40,60 ευρώ/MWh. Ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας διαμετακόμισης φυσικού αερίου της Ουκρανίας προειδοποίησε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι «ο κίνδυνος διακοπής της μεταφοράς λόγω στρατιωτικής δράσης είναι σημαντικός».

Όμως, οι αναλυτές του οίκου αξιολόγησης Fitch υποστήριξαν ότι «ακόμη και μια πλήρης διακοπή των προμηθειών θα είχε περιορισμένο αντίκτυπο στους Ευρωπαίους παραλήπτες». Χαρακτηριστικά, η εξάρτηση της Αυστρίας από το ρωσικό φυσικό αέριο αυξήθηκε σε περισσότερο από 90% νωρίτερα φέτος, αλλά τα στελέχη της OMV λένε ότι έχουν εξασφαλίσει τις ποσότητες και τα δικαιώματα διέλευσης για να καλύψουν τη ζήτηση με μη ρωσικές ποσότητες, αν χρειαστεί.

Ενώ οι άμεσοι κίνδυνοι για τον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο φαίνονται διαχειρίσιμοι μέχρι το τέλος του 2024, οι δραστηριότητες της Ουκρανίας κοντά στον σταθμό Sudzha περιπλέκουν τις ήδη τεταμένες διαπραγματεύσεις για την ανανέωση της σύμβασης της Ρωσίας για τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας προς την Ευρώπη. Η Sudzha είναι το μόνο λειτουργικό σημείο απευθείας διέλευσης μεταξύ της Ρωσίας και της ΕΕ, και ενώ η Μόσχα έχει δηλώσει πρόθυμη να συνεχίσει τη συμφωνία, η Ουκρανία και οι κυβερνήσεις «γεράκια» της ΕΕ ήταν λιγότερο δεκτικοί σε μια παράταση, τουλάχιστον δημοσίως.

Εναλλακτικές διαδρομές και ρυθμίσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν το ρωσικό φυσικό αέριο να συνεχίσει να φτάνει στις αγορές της ΕΕ ακόμη και χωρίς ανανέωση των ουκρανικών συμβολαίων, αλλά τέτοιες συμφωνίες φαίνονται λιγότερο πιθανές και δεν θα αντικαθιστούσαν πλήρως τις υπάρχουσες ποσότητες. Οι ευρωπαίοι αγοραστές φυσικού αερίου θα μπορούσαν να αναζητήσουν εναλλακτικές δομές συμβάσεων που θα τους επέτρεπαν να διακινούν ρωσικό φυσικό αέριο χωρίς να συναλλάσσονται απευθείας με τον κρατικό γίγαντα Gazprom.

Το Αζερμπαϊτζάν έχει ρίξει επιλογές για να υποκαταστήσει τις δικές του ποσότητες για τυχόν διαταραχές στις προμήθειες της Ρωσίας. Ωστόσο, το Αζερμπαϊτζάν δεν διαθέτει τις απαραίτητες παραγόμενες ποσότητες, ούτε την επαρκή χωρητικότητα αγωγών που απαιτούνται για τη μεταφορά στην αγορά. Παράλληλα, οι ιδέες για ανταλλαγή ποσοτήτων μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Ρωσίας φαίνονται μακρινές.

Εάν σταματήσει η ροή του φυσικού αερίου μέσω της Sudzha, είτε λόγω φυσικών ζημιών στην υποδομή, είτε λόγω της μη ανανέωσης της σύμβασης μεταφοράς, αυτό θα αποτελούσε το αποκορύφωμα μίας από τις πιο δραματικές αλλαγές στις σύγχρονες ενεργειακές αγορές. Οι ρωσικές εξαγωγές από αγωγούς προς την Ευρώπη θα μειωθούν από 150 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2021, που αντιστοιχούν σε πάνω από το 40% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου και

ΥΦΑ της Ευρώπης εκείνο το έτος, σε λιγότερο από 1%, με την Τουρκία να παραμένει η μόνη οδός αγωγού που συνδέει την Ευρώπη με τη Ρωσία.

Ενώ η δυναμική της προσφοράς και της ζήτησης φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχει αλλάξει δραστικά από το 2021, παραμένουν κενά στο σύστημα που θα μπορούσαν να πλήξουν την ενεργειακή ασφάλεια σε συγκεκριμένες χώρες και να ανεβάσουν τις τιμές. Η ευρωπαϊκή ζήτηση φυσικού αερίου έχει μειωθεί κατά σχεδόν ένα τέταρτο από το 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, καθώς οι υψηλές τιμές έχουν μειώσει τη βιομηχανική ζήτηση και οι προσπάθειες της ΕΕ να ενισχύσει την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έχουν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς. Η Γερμανία ήταν η πιο επιθετική χώρα για την κατασκευή δυναμικότητας εισαγωγής ΥΦΑ, προσθέτοντας 37 δις κυβικά μέτρα δυναμικότητας τα τελευταία χρόνια, με σχέδια για διπλασιασμό της μέχρι το 2028, σύμφωνα με τους αναλυτές της S&P Global.

Οι συνδέσεις αγωγών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ πλησιάζουν επίσης στην ολοκλήρωσή τους, ώστε να καταστεί δυνατή η ροή περισσότερου φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ήπειρο. Ωστόσο, η Austrian Gas Grid Management προειδοποίησε τον Μάιο ότι η εικόνα του εφοδιασμού της χώρας μετά τον ερχόμενο χειμώνα δεν ήταν «τόσο καθησυχαστική», λέγοντας ότι χωρίς τις ρωσικές προμήθειες, οι τιμές του φυσικού αερίου θα μπορούσαν να αυξηθούν όχι μόνο στην Αυστρία, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.