Ο Πρόεδρος Ζελένσκι προειδοποίησε στις 24 Σεπτεμβρίου ότι η Ρωσία σχεδιάζει να χτυπήσει τρεις σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής καθώς συνεχίζει την ευρύτερη στρατηγική της να στοχεύει και να ακρωτηριάζει το ενεργειακό σύστημα της Ουκρανίας για τρίτη συνεχή χρονιά.
Αν και ο Ζελένσκι δεν διευκρίνισε ποιες, η χώρα διαθέτει μόνο τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις που λειτουργούν — τις μονάδες Rivne και Khmelnytskyi στα δυτικά της χώρας και το εργοστάσιο Pivdennoukrainsk στο νότο. Το εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ είναι παροπλισμένο, ενώ το εργοστάσιο της Ζαπορίζια βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή από το 2022.
Η Γιούλια Κιάν, γενική διευθύντρια Στρατηγικού Σχεδιασμού και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης στο Υπουργείο Ενέργειας της Ουκρανίας επανέλαβε μιλώντας σε συζήτηση στο Κίεβο στις 2 Οκτωβρίου ότι η Ρωσία θα μπορούσε να στοχεύσει υποδομές, όπως υποσταθμούς, που συνδέονται με εργοστάσια.
Η τοποθέτηση ξένων παρατηρητών κοντά σε όλους τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής της — αν και όχι απευθείας μέσα στους σταθμούς — θα μπορούσε να βοηθήσει στη διασφάλιση της πυρηνικής και ενεργειακής σταθερότητας, είπε η Κίαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης, η οποία αφορούσε το θέμα της ενεργειακής ασφάλειας που οργανώθηκε από τον Όμιλο DiXi, Eastern Circles και Πρίσμα Ουκρανίας.
"Η υψηλότερη προτεραιότητά μας είναι να προστατεύσουμε αυτά τα κρίσιμα περιουσιακά στοιχεία και επί του παρόντος βρισκόμαστε σε συζητήσεις σχετικά με αποστολές του ΔΟΑΕ που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην προστασία αυτών των ενεργειακών εγκαταστάσεων. Η ανάπτυξη τέτοιων αποστολών θα αποδείξει στον κόσμο ότι η σωστή λειτουργία αυτών των εγκαταστάσεων είναι ζωτικής σημασίας για την πυρηνική ασφάλεια και ασφάλειας», είπε ο Kyian στην Kyiv Independent μετά την ομιλία.
«Οι επιθέσεις σε πυρηνικούς σταθμούς και πρόσθετες υποδομές αποτελούν απειλή για ολόκληρο τον κόσμο», είπε.
Ενώ η Ουκρανία διαθέτει φυσικές κατασκευές που προστατεύουν ορισμένες από τις ενεργειακές της εγκαταστάσεις , η Κίαν σημείωσε ότι δεν επαρκούν για να αποτρέψουν τη ζημιά από βαλλιστικούς πυραύλους και ότι η Ουκρανία δεν διαθέτει συστήματα αεράμυνας για πλήρη θωράκιση έναντι τέτοιων επιθέσεων.
Η πυρηνική ενέργεια είναι η κύρια πηγή ενέργειας της Ουκρανίας και οι ζημιές σε υποσταθμούς θα μπορούσαν να εμποδίσουν τους πυρηνικούς σταθμούς να τροφοδοτούν με ηλεκτρική ενέργεια το δίκτυο ή να σταματήσουν τις εφεδρικές προμήθειες που διασφαλίζουν την ασφάλεια των αντιδραστήρων, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA).
Οι διεθνείς παρατηρητές είναι μόνο μια ιδέα που πρότεινε η Ουκρανία να προστατεύσει τον ενεργειακό της τομέα ενόψει ενός χειμώνα που οι ουκρανοί αναλυτές της DixiGroup προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να συνεπάγεται οκτάωρες διακοπές ρεύματος.
Επί του παρόντος, το Κίεβο συζητά την πρόταση με τον ΔΟΑΕ , τον παγκόσμιο οργανισμό για την πυρηνική ασφάλεια, αν και η Κίαν δεν αποκάλυψε την κατάσταση των διαπραγματεύσεων ή την απάντηση του ΔΟΑΕ. Πρόσθεσε ότι η Ουκρανία έχει θέσει το θέμα και στην ΕΕ.
Από τον Σεπτέμβριο του 2022, ο ΔΟΑΕ είχε αποστολή στον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια . Οι ρωσικές αρχές εξακολουθούν να αρνούνται στους επιθεωρητές την πλήρη πρόσβαση στο εργοστάσιο.
Η ρωσική κατάληψη του εργοστασίου της Zaporizhzhia έχει οδηγήσει σε αυξημένους κινδύνους για την πυρηνική ασφάλεια , με την Ουκρανία να κατηγορεί επανειλημμένα τη Μόσχα ότι χρησιμοποιεί το εργοστάσιο για την ανάπτυξη στρατιωτικού προσωπικού και την αποθήκευση πυρομαχικών και εκρηκτικών.
Πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας, η πυρηνική ενέργεια παρήγαγε το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Η κατάληψη του εργοστασίου στη Zaporizhzhia αφαίρεσε το ένα τέταρτο της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας.
Τον Μάρτιο του 2024, η Ρωσία ενίσχυσε τις επιθέσεις της σε ενεργειακές υποδομές . Μέχρι τον Μάιο, η Ουκρανία έχασε επιπλέον 9 GW δυναμικότητας παραγωγής μετά από απεργίες που κατέστρεψαν θερμικούς και υδροηλεκτρικούς σταθμούς, αναγκάζοντας τη χώρα να βασίζεται περισσότερο στην πυρηνική ενέργεια.