Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βγήκαν πρόσφατα στους δρόμους της Σερβίας για να αντιταχθούν στην κατασκευή του. Τι τροφοδοτεί τις αντιδράσεις; Η ρωσική παραπληροφόρηση, όπως τουλάχιστον ισχυρίζονται ΗΠΑ και Γερμανία, κατηγορώντας το Κρεμλίνο ότι επιχειρεί να υπονομεύσει μια βασική πηγή λιθίου για τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες, διακινώντας θεωρίες συνωμοσίες στο Διαδίκτυο. Μεταξύ άλλων ότι το έργο λιθίου θα εξορύξει κρυφά ουράνιο, πως θα δηλητηριάσει το πόσιμο νερό της Σερβίας και ότι όξινη βροχή θα πέσει πάνω από το Βελιγράδι εάν κατασκευαστεί το έργο, με τον γίγαντα εξόρυξης Rio Tinto να αναγκάζεται να αντικρούει τακτικά τους ψευδείς, όπως λέει, ισχυρισμούς. Μετά από ανασκόπηση αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άρθρων εφημερίδων που σχετίζονται με το ορυχείο, το Global Engagement Center, ένα γραφείο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με στόχο την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο εξωτερικό, «θεωρεί πολύ πιθανό ότι το Κρεμλίνο έπαιξε ρόλο στη διάδοση αυτής της παραπληροφόρησης». Ο Κρίστοφερ Χιλ, πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Σερβία, τονίζει ότι «ενώ υπάρχουν διαφορές απόψεων στη χώρα σχετικά με το ορυχείο, είναι σαφές ότι η Ρωσία άδραξε την ευκαιρία για να τοποθετήσει μια σφήνα μεταξύ της Σερβίας και της Δύσης». Η Γερμανία πιστεύει επίσης ότι η Ρωσία εμπλέκεται στην εκστρατεία κατά του έργου. «Παρατηρήσαμε σαφή σημάδια μη αυθεντικής ενίσχυσης από το ρωσικό οικοσύστημα παραπληροφόρησης», δήλωσε κυβερνητικός αξιωματούχος.
Η Δύση προσπαθεί να εξασφαλίσει τα ορυκτά που χρειάζονται για την ενεργειακή μετάβαση μειώνοντας την εξάρτησή της από τις αλυσίδες εφοδιασμού που κυριαρχούνται από την Κίνα. Η Μόσχα, εν τω μεταξύ, επιδιώκει να διατηρήσει την επιρροή σε μια στρατηγικής σημασίας περιοχή εμποδίζοντας τη Σερβία να καλλιεργήσει στενότερους δεσμούς με τη Δύση, εξηγούν αναλυτές στη Wall Street Journal.
Για εκστρατεία παραπληροφόρησης με την υπογραφή του Κρεμλίνου, που πυροδοτεί αντιδράσεις κατά του έργου, κάνουν λόγο Ουάσιγκτον και Βερολίνο.
Το κοίτασμα λιθίου, που βρίσκεται κοντά στη Λόζνικα, στην κοιλάδα Τζαντάρ στη δυτική Σερβία, περίπου 96 χιλιόμετρα έξω από το Βελιγράδι, υπόσχεται να αποτελέσει σημαντικό πλεονέκτημα τόσο για τη Rio Tinto όσο και για την πρόσβαση της Ευρώπης στο λίθιο. Θα παράγει ανθρακικό λίθιο, ένα κρίσιμο ορυκτό που χρησιμοποιείται στις μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα ή στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Προβλέπεται να παράγει αρκετό λίθιο για περισσότερες από ένα εκατ. μπαταρίες EV ετησίως για τουλάχιστον 40 χρόνια. Το έργο Jadar το 2021 εκτιμήθηκε ότι κόστισε 2,4 δισ. δολάρια και εξακολουθεί να απαιτεί διάφορες εγκρίσεις. Οι υποστηρικτές του τονίζουν ότι απαιτεί 3.500 άτομα για την κατασκευή και 1.300 για τη λειτουργία του, ενώ θα συνεισφέρει περίπου 1% άμεσα και 4% έμμεσα στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Σερβίας.
Τα στελέχη της Rio Tinto αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν εύλογες ανησυχίες και προσπαθούν να τις αντιμετωπίσουν. Ο διευθύνων σύμβουλος Γιάκομπ Στάουσχολμ νωρίτερα αυτόν τον μήνα απάντησε σε ερωτήσεις της κοινότητας κατά τη διάρκεια μιας εξάωρης επίσκεψης, που μεταδόθηκε από την τηλεόραση. «Είναι κρίσιμο να υπάρχει ένας δημόσιος διάλογος βασισμένος σε γεγονότα που επιτρέπει στους ανθρώπους να σχηματίζουν απόψεις με βάση ακριβείς πληροφορίες», δήλωσε. Η λειτουργία του ορυχείου είχε διακοπεί το 2022 όταν η σερβική κυβέρνηση ανακάλεσε τις άδειες μετά από μήνες διαμαρτυριών και η αντιπολίτευση το έκανε βασικό ζήτημα στις τελευταίες προεδρικές εκλογές. Στη συνέχεια η κυβέρνηση ενέκρινε εκ νέου το έργο τον Ιούλιο, υπογράφοντας στρατηγική συνεργασία για κρίσιμα ορυκτά με την Ε.Ε. Το υπουργείο Μεταλλείων και Ενέργειας της Σερβίας δήλωσε ότι αντιμετωπίζει «κύμα παραπληροφόρησης» σχετικά με το έργο, το οποίο θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία ή το περιβάλλον.
(από την εφημερίδα “ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”)