Το Ισραήλ έχει δεσμευθεί ότι το Ιράν “θα πληρώσει” για την πυραυλική του επίθεση την περασμένη εβδομάδα, ενώ, από την πλευρά της, η Τεχεράνη έχει ξεκαθαρίσει ότι οποιαδήποτε αντίποινα θα απαντηθούν με τεράστια καταστροφή, αυξάνοντας τους φόβους για έναν ευρύτερο πόλεμο στην περιοχή, προς μεγάλη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ.
Οι εν λόγω κινήσεις των κρατών του Κόλπου έρχονται μετά από διπλωματική κινητικότητα από το μη αραβικό σιιτικό Ιράν με στόχο να πείσει τους Σουνίτες γείτονές του στον Κόλπο να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους στην Ουάσιγκτον, εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών ότι το Ισραήλ μπορεί να στοχεύσει τις εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου του Ιράν.
Κατά τη διάρκεια συναντήσεων αυτή την εβδομάδα, το Ιράν προειδοποίησε τη Σαουδική Αραβία ότι δεν θα μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων του βασιλείου του Κόλπου, εάν το Ισραήλ είχε οποιαδήποτε βοήθεια για να πραγματοποιήσει μια επίθεση, δήλωσε στο Reuters ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος και Ιρανός διπλωμάτης. Ο Αλί Σιχάμπι, Σαουδάραβας αναλυτής κοντά στη βασιλική αυλή της Σαουδικής Αραβίας, δήλωσε: «Οι Ιρανοί έχουν δηλώσει: “Εάν τα κράτη του Κόλπου ανοίξουν τον εναέριο χώρο τους στο Ισραήλ, αυτό θα ήταν πράξη πολέμου”».
Ο διπλωμάτης τόνισε ότι η Τεχεράνη έστειλε ένα σαφές μήνυμα στο Ριάντ ότι οι σύμμαχοί της σε χώρες όπως το Ιράκ ή η Υεμένη ενδέχεται να απαντήσουν εάν υπήρχε οποιαδήποτε περιφερειακή υποστήριξη προς το Ισραήλ εναντίον του Ιράν. Ένα πιθανό ισραηλινό χτύπημα βρέθηκε στο επίκεντρο των συνομιλιών την Τετάρτη μεταξύ του Σαουδάραβα de facto ηγεμόνα, πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, και του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών Abbas Araqchi, ο οποίος βρισκόταν σε περιοδεία στον Κόλπο για να συγκεντρώσει υποστήριξη, δήλωσαν πηγές των κρατών του Κόλπου και του Ιράν.
Η επίσκεψη του Ιρανού υπουργού, μαζί με τις σαουδαραβοαμερικανικές επικοινωνίες σε επίπεδο υπουργείου Άμυνας, αποτελούν μέρος μιας συντονισμένης προσπάθειας για την αντιμετώπιση της κρίσης, δήλωσε στο Reuters πηγή του Κόλπου προσκείμενη σε κυβερνητικούς κύκλους.
Ένα άτομο στην Ουάσιγκτον με γνώαη των συζητήσεων επιβεβαίωσε ότι αξιωματούχοι του Κόλπου είχαν έρθει σε επαφή με ομολόγους τους στις ΗΠΑ για να εκφράσουν την ανησυχία τους σχετικά με το πιθανό εύρος των αναμενόμενων αντιποίνων του Ισραήλ. Ο Λευκός Οίκος αρνήθηκε να σχολιάσει όταν ρωτήθηκε εάν οι κυβερνήσεις του Κόλπου είχαν ζητήσει από την Ουάσιγκτον να διασφαλίσει ότι η απάντηση του Ισραήλ θα είναι μετρημένη.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου συνομίλησαν την Τετάρτη για τα ισραηλινά αντίποινα στο πλαίσιο τηλεφωνικής κλήσης που και οι δύο πλευρές χαρακτήρισαν θετική.
Ο Jonathan Panikoff, πρώην αναπληρωτής αξιωματικός των εθνικών πληροφοριών των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή και τώρα στο think-tank του Atlantic Council στην Ουάσιγκτον, δήλωσε: «Η ανησυχία των κρατών του Κόλπου είναι πιθανό να αποτελέσει βασικό σημείο συζήτησης με τους Ισραηλινούς ομολόγους τους στην προσπάθεια να πείσουν το Ισραήλ να δώσει μία προσεκτικά υπολογισμένη απάντηση».
Κίνδυνος για το Πετρέλαιο;
Ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών, ΟΠΕΚ, του οποίου de facto ηγείται η Σαουδική Αραβία, διαθέτεει αρκετή πλεονάζουσα δυναμικότητα πετρελαίου για να αναπληρώσει τυχόν απώλεια προμηθειών από το Ιράν εάν πιθανά ισραηλινά αντίποινα έπλητταν κάποιες από τις εγκαταστάσεις της χώρας.
Ωστόσο, μεγάλο μέρος αυτής της πλεονάζουσας δυναμικότητας βρίσκεται στην περιοχή του Κόλπου, οπότε αν στοχοποιηθούν και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στη Σαουδική Αραβία ή στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για παράδειγμα, όλος ο κόσμος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πρόβλημα προμήθειας πετρελαίου.
Η Σαουδική Αραβία φοβάται πιθανό ιρανικό χτύπημα στα πετρελαϊκά της εργοστάσια από τότε που μια επίθεση το 2019 στην πετρελαιοπηγή της Aramco έπληξε πάνω από το 5% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, αν και η Τεχεράνη αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη.
Το Ριάντ είχε μια προσέγγιση με την Τεχεράνη τα τελευταία χρόνια, αλλά η εμπιστοσύνη ανάμεσα στις δύο πλευρές παραμένει ακόμη ζήτημα. Το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ φιλοξενούν στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή στρατεύματα των ΗΠΑ. Οι ανησυχίες για τις εγκαταστάσεις πετρελαίου και το ενδεχόμενο μιας ευρύτερης περιφερειακής σύγκρουσης ήταν επίσης κεντρικές στις συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων των Εμιράτων και των ομολόγων τους των ΗΠΑ, δήλωσε άλλη πηγή από τον Κόλπο.
Το 2022, οι - σύμμαχοι του Ιράν – Χούτι, στην Υεμένη, εκτόξευσαν πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε φορτηγά ανεφοδιασμού πετρελαίου κοντά σε διυλιστήριο πετρελαίου που ανήκει στην κρατική εταιρεία πετρελαίου των ΗΑΕ ADNOC και ανέλαβαν την ευθύνη για την επίθεση.
«Τα κράτη του Κόλπου δεν αφήνουν το Ισραήλ να χρησιμοποιήσει τον εναέριο χώρο τους. Δεν θα επιτρέψουν στους ισραηλινούς πυραύλους να περάσουν, και υπάρχει επίσης η ελπίδα ότι δεν θα χτυπήσουν τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις», είπε η πηγή του Κόλπου. Οι τρεις πηγές από τις κυβερνήσεις του Κόλπου τόνισαν ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να πραγματοποιήσει επιδρομές μέσω της Ιορδανίας ή του Ιράκ, αλλά η χρήση του εναέριου χώρου της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ ή του Κατάρ ήταν εκτός συζήτησης και στρατηγικά περιττή. Οι αναλυτές τόνισαν επίσης ότι το Ισραήλ έχει άλλες επιλογές, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων ανεφοδιασμού στον αέρα, οι οποίες θα επιτρέψουν στα αεροσκάφη του να πετάξουν μέσω Ερυθράς Θάλασσας στον Ινδικό Ωκεανό, να προχωρήσουν στον Κόλπο και στη συνέχεια να γυρίσουν πίσω.
«Εν μέσω πυραυλικού πολέμου»
Σύμφωνα με δύο ανώτερους Ισραηλινούς αξιωματούχους, το Ισραήλ πρόκειται να υπολογίσει προσεκτικά την απάντησή του και, την Τετάρτη, δεν είχε ακόμη αποφασίσει εάν θα χτυπούσε τις πετρελαιοπηγές του Ιράν.
Η επιλογή ήταν μία από τις πολλές που παρουσίασε η στρατιωτική ηγεσία στους Ισραηλινούς πολιτικούς ηγέτες, σύμφωνα με τους αξιωματούχους.
Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Yoav Gallant δήλωσε την Τετάρτη: «Το χτύπημα μας θα είναι θανατηφόρο, ακριβές και πάνω από όλα – θα προκαλέσει έκπληξη. Δεν θα καταλάβουν τι συνέβη και πώς συνέβη. Θα δουν τα αποτελέσματα».
Οι τρεις πηγές του Κόλπου δήλωσαν ότι η Σαουδική Αραβία, ως κορυφαίος εξαγωγέας πετρελαίου μαζί με τους γείτονες που παράγουν πετρέλαιο - τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, το Κουβέιτ, το Ομάν και το Μπαχρέιν - δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για την αποκλιμάκωση της κατάστασης.
«Θα βρεθούμε στη μέση ενός πυραυλικού πολέμου. Υπάρχει σοβαρή ανησυχία, ειδικά εάν το ισραηλινό χτύπημα στοχεύει πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν», δήλωσε μια δεύτερη πηγή του Κόλπου. Οι τρεις πηγές από τον Κόλπο ανέφεραν ότι ένα χτύπημα του Ισραήλ στην πετρελαϊκή υποδομή του Ιράν θα έχει παγκόσμιο αντίκτυπο, ιδιαίτερα για την Κίνα - τον κορυφαίο πελάτη πετρελαίου του Ιράν – αλλά και για την Καμάλα Χάρις ενόψει των προεδρικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου, στις οποίες είναι υποψήφιος εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ.
«Εάν οι τιμές του πετρελαίου εκτιναχθούν στα 120 δολάρια το βαρέλι, θα έβλαπτε τόσο την οικονομία των ΗΠΑ όσο και τις πιθανότητες του Χάρις στις εκλογές. Έτσι αυτοί (οι Αμερικανοί) δεν θα επιτρέψουν να επεκταθεί ο πόλεμος του πετρελαίου», σημείωσε η πρώτη πηγή από την περιοχή του Κόλπου.
Πηγές από τον Κόλπο ανέφεραν, εξάλλου, ότι η προστασία όλων των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων παραμένει πρόκληση, παρά το γεγονός ότι διαθέτουν προηγμένα συστήματα πυραύλων και αμυντικών συστημάτων Patriot, επομένως η κύρια προσέγγιση παραμένει διπλωματική: να δοθεί σήμα στο Ιράν ότι τα κράτη του Κόλπου δεν αποτελούν απειλή.
Από την πλευρά του, ο Μπέρναρντ Χάικελ, καθηγητής Σπουδών Εγγύς Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, σημείωσε ότι το Ριάντ είναι ευάλωτο «επειδή οι Ιρανοί μπορούν να πλήξουν αυτές τις εγκαταστάσεις δεδομένης της μικρής απόστασης από το έδαφός του».