Είχαν προηγηθεί τον περασμένο Ιούλιο οι δηλώσεις του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος έθιξε το θέμα κατά τη διάρκεια συζήτησής του με τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας Ενρίκο Λέτα, στο συνέδριο του Economist : «Δεν υπάρχει τρόπος να φτάσουμε στο ουδέτερο ισοζύγιο εκπομπών χωρίς την πυρηνική ενέργεια. Επενδύουμε, λοιπόν, ως Ευρωπαίοι, στην επόμενη γενιά μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων; Έχουμε πραγματικά κάνει τις σωστές επιλογές για την πράσινη μετάβαση, τουλάχιστον προσδιορίζοντας τρεις ή τέσσερις κρίσιμες βιομηχανίες;»
Ακολούθησε ο γενικός γραμματέας Έρευνας και Καινοτομίας, Αναστάσιος Γαϊτάνης, ο οποίος συμμετείχε στην πρώτη ανοιχτή δημόσια συζήτηση σχετικά με την «Αξιοποίηση της Πυρηνικής Ενέργειας στην Ελλάδα», που πραγματοποιείται στη στη χώρα μας.
Τη σχετική ημερίδα διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων (www.fainst.eu) σε συνεργασία με το Council for International Relations – Greece, στο Συνεδριακό Κέντρο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.
Επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια
Ο κ. Γαϊτάνης χαρακτήρισε πολύ σημαντικό θέμα τη διερεύνηση αξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα μας: «Είναι πολύ σημαντικό, οι δεξαμενές σκέψεις, τα Πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα, αλλά και η κοινωνία των πολιτών να ανοίγουν το διάλογο για θέματα που δεν απασχολούν μόνο την καθημερινότητα, αλλά σίγουρα θα απασχολήσουν την χώρα μας στο κοντινό μέλλον. Λαμβάνοντας υπόψιν τις τεχνολογικές εξελίξεις στους αντιδραστήρες σύντηξης θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν, ως Ελλάδα, αξίζει να επενδύσουμε στην επόμενη γενιά των μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων».
Από την πλευρά του ο Αθανάσιος Πλατιάς, Καθηγητής Στρατηγικής και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, απαντά με ένα καθαρό «ναι» για το αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια πυρηνική αναγέννηση, και οι λόγοι είναι περιβαλλοντικοί, τεχνολογικοί, και γεωπολιτικοί.
Οι Μικροί Αρθρωτοί Αντιδραστήρες (Small Modular Reactors, SMRs) είναι ισχύος από 10 έως 300 MWe
Ηγέτιδα δύναμη στο εμπλουτισμένο ουράνιο είναι η Ρωσία και μέχρι και οι ΗΠΑ αγοράζουν από εκεί. Η Ρωσία, η Κίνα, και οι ΗΠΑ είναι οι μεγάλες δυνάμεις στον πυρηνικό κόσμο και τρεις μικρότεροι: Γαλλία, Νότια Κορέα και Καναδάς (σύμφωνα με στοιχεία του 2020).
Τα προβλήματα για την ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας είναι: Κοινωνική και πολιτική αποδοχή, αποθήκευση πυρηνικών καταλοίπων, στενή εφοδιαστική αλυσίδα, ελλείψεις στο εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, διασπορά πυρηνικών όπλων, χρηματοδότηση, προσφορά νερού (για ψύξη των μονάδων), ρυθμιστικό πλαίσιο.
Πλεόνασμα εγκατεστημένης ισχύος
Την κατάσταση στην Ελλάδα περιέγραψε ο Μάριος Αναγνωστάκης, Καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας στο ΕΜΠ, τ0νίζοντας ότι υπάρχει πλεόνασμα εγκατεστημένης ισχύος και στο μεγαλύτερο ποσοστό σε μονάδες φυσικού αερίου: οι ΑΠΕ παρουσιάζουν μεγάλη διείσδυση στο σύστημα και προοπτικά η μεγαλύτερη ανάπτυξη θα είναι στα φωτοβολταϊκά, συνεχίζουν να υπάρχουν εισαγωγές ενέργειας, προχωρούν οι διασυνδέσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, στο μέλλον προβλέπεται πολύ μεγάλη αύξηση στην ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, προβλέπονται μεγάλες επενδύσεις σε ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας.
Αντιδραστήρες… τσέπης
Οι κλασικοί Πυρηνικοί Αντιδραστήρες Ισχύος είναι εξαιρετικά ακριβοί και παράγουν από 400 ως 1000 MWe ανά μονάδα. Έχουν πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής και τα ραδιενεργά απόβλητά τους έχουν πολύ μικρό όγκο. Απαιτούν πολλά χρόνια από την αδειοδότηση και την κατασκευή τους μέχρι την σύνδεσή τους στο σύστημα. Δεν χρειάζονται τόσο μεγάλοι πυρηνικοί αντιδραστήρες στην Ελλάδα.
Η πυρηνική ενέργεια έχει αποδείξει ότι είναι ασφαλής. Στην Γαλλία το 2023 η ηλεκτρική ενέργεια ήταν κατά 80% από τα πυρηνικά της εργοστάσια χωρίς ποτέ να υπάρξει ατύχημα.
Οι Μικροί Αρθρωτοί Αντιδραστήρες (Small Modular Reactors, SMRs) είναι ισχύος από 10 έως 300 MWe. Έχουν αυξημένη ασφάλεια και είναι απλούστεροι στην λειτουργία και συντήρηση. Έχουν λιγότερο καύσιμο και λιγότερα απόβλητα. Συνεργάζονται καλύτερα με τις ΑΠΕ. Μπορούν να αποτελέσουν ολοκληρωμένα «υβριδικά» ενεργειακά συστήματα (ηλεκτρική ενέργεια, παραγωγή υδρογόνου, αφαλάτωση, τηλεθέρμανση κ.ά.). Υπό προϋποθέσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε οικονομίες κλίμακας, ιδίως εφόσον τυποποιηθούν.
Υπάρχουν και οι Micro Modular Reactors, ισχύος από 1 έως 20 MWe. Για την Ελλάδα θα μπορούσαν να προσφέρουν ενεργειακή ασφάλεια και σταθερότητα στο ηλεκτρικό σύστημα˙ απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, υψηλής θερμοκρασίας νερό˙ αφαλάτωση και παραγωγή υδρογόνου˙ πρόωση σε θαλάσσιες μεταφορές (στο μέλλον)˙ αυτάρκεια μέσα σε ένα ρευστό οικονομικό και γεωπολιτικό περιβάλλον˙ σχετικά σταθερό κόστος ενέργειας˙ κι ένα νέο πεδίο ανάπτυξης εγχώριας υψηλής τεχνολογίας.
«Η Ελλάδα χρειάζεται την πυρηνική ενέργεια»
Ο Andreas Thanos, Energy Consultunt από τις ΗΠΑ και για πολλά χρόνια στέλεχος στο Massachusetts Department of Public Utilities, σημειώνει ότι η Ελλάδα χρειάζεται πυρηνική ενέργεια. Στόχος όλων των κυβερνήσεων είναι η παραγωγή χαμηλού κόστους ενέργειας. Χρειάζεται ποικιλία ενεργειακών πηγών. Το φυσικό αέριο είναι ένα μέρος της λύσης. Οι ΑΠΕ είναι ένα άλλο μέρος, και αυτές οι πηγές ανταγωνίζονται. Οι ΑΠΕ έχουν περιβαλλοντικό αποτύπωμα και δεν παράγουν ενέργεια με σταθερό τρόπο. Η αιολική ενέργεια χρειάζεται 400 φορές μεγαλύτερη έκταση σε σύγκριση με μια μονάδα φυσικού αερίου ενώ η ηλιακή ενέργεια 160 φορές την αντίστοιχη έκταση για να παράγουν την ίδια ποσότητα ενέργειας. Και μετά χρειάζονται μπαταρίες, νέες συνδέσεις, περιφράξεις κ.λπ.
Ασφάλεια
Η πυρηνική ενέργεια έχει αποδείξει ότι είναι ασφαλής. Στην Γαλλία το 2023 η ηλεκτρική ενέργεια ήταν κατά 80% από τα πυρηνικά της εργοστάσια χωρίς ποτέ να υπάρξει ατύχημα.
Τεράστια η περιβαλλοντική επιβάρυνση από τις ανεμογεννήτριες (φάιμπεργκλας και χημικά) όταν ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής τους, αλλά και από τα φωτοβολταϊκά πάνελ.
Ο Γεώργιος Νούνεσης, Διευθυντής και Πρόεδρος ΔΣ ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», παρουσίασε τις δραστηριότητες του Δημόκριτου τόσο στο ολοκληρωθέν πυρηνικό του πρόγραμμα όσο και στις υπόλοιπες σημαντικές δραστηριότητές του (τηλεπικοινωνίες, προηγμένα υλικά, μικροτσίπ, κβαντική υπολογιστική και τεχνολογία, τεχνητή νοημοσύνη κ.λπ.). Σημείωσε επίσης τη νομοθετική συμβολή του Δημόκριτου στο πλαίσιο για την αποξήλωση πυρηνικών εγκαταστάσεων και διαχείριση πυρηνικών καταλοίπων.
Ο επικεφαλής του ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος εξήρε επίσης τον ρόλο του διαλόγου για τα σημαντικά ζητήματα όπως αυτά της ενέργειας, και υπενθύμισε την μετ’ επαίνων ολοκλήρωση του πυρηνικού προγράμματος του Δημόκριτου το οποίο ξεκίνησε ήδη από το 1961. «Η χώρα ξέρει να χειριστεί με απόλυτη επιτυχία πυρηνικά καύσιμα και πυρηνικά κατάλοιπα», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Γεώργιος Νούνεσης, Διευθυντής και Πρόεδρος ΔΣ ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»
Σημαντικές επενδύσεις
Παρόλα τα πιθανά μειονεκτήματα των SMRs βλέπουμε ότι τα διεθνή venture capitals που επενδύουν με ρίσκο στέφονται στους SMRs με πρωτοφανή νούμερα. Τα τελευταία 3 χρόνια είναι το νο1 πεδίο των διεθνών επενδυτών.
Το δεύτερο που βλέπουμε είναι μεγάλη μετακίνηση κεφαλαίων που επενδύουν στην άμυνα να στρέφονται στην πυρηνική ενέργεια για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών στο πεδίο.
Ο Δημήτρης Μητράκος, Αν. Καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας στο ΕΜΠ, παρουσίασε τις εξελίξεις στους πυρηνικούς αντιδραστήρες και τις γενιές των μεγάλων πυρηνικών αντιδραστήρων. Κάθε γενιά έχει βελτιώσεις σε σχέση με την προηγούμενη στην παραγωγή και την ασφάλεια. Η γενιά 4 σχεδιάζεται τώρα. Είναι εξωτικοί, πολύ διαφορετικοί από τους σημερινούς. Έχουν προκριθεί έξι τύποι αυτής της κατηγορίας παγκοσμίως. Ένας έχει τεθεί σε λειτουργία στην Κίνα.
Η άλλη εξέλιξη είναι οι small και οι micro αντιδραστήρες. Πλεονέκτημά τους η πολύ μικρότερη αρχική επένδυση. Υπάρχουν 80 διαφορετικοί προτεινόμενοι σχεδιασμοί από 17 χώρες για SMRs. Οι πλωτοί αναπτύσσονται μόνο από την Ρωσία και την Κίνα.
Η Ελλάδα συμμετέχει στην ευρωπαϊκή κοινοπραξία για την επίτευξη ενέργειας σύντηξης EUROfusion, με πάνω από 70 άτομα, πάνω από 800 δημοσιεύσεις, και απόκτηση τεχνογνωσίας.
Βασική πρόκληση για SMRs και μικρο-αντιδραστήρες είναι η αδειοδότησή τους γιατί δεν υπάρχει θεσμική εμπειρία. Ερώτημα η ανταγωνιστικότητά τους. Αντικρουόμενες οι μελέτες.
Ο Ίων Σταματελάτος, Διευθυντής Ερευνών ΙΠΡΕΤΕΑ, υπογράμμισε ότι η παγκόσμια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ξεπέρασε τις 180.000 τεραβατώρες και η μελλοντική αύξηση της κατανάλωσης αναμένεται ραγδαία. Από την συμφωνία των Παρισίων προκύπτει ο περιορισμός της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμούς μέσω στροφής στον άνεμο, τον ήλιο, τα υδροηλεκτρικά και την πυρηνική ενέργεια.
Νέα μορφή πυρηνικής ενέργειας θα είναι η σύντηξη ισοτόπων υδρογόνου (περίπου όπως γίνεται στον ήλιο). Προβλήματα μέχρι τώρα η θερμοκρασία και ο χρόνος που απαιτείται. Εργαστηριακά έχει λυθεί στην ΕΣΣΔ της δεκαετίας του 1950 με την συσκευή tokamak.
Για την εμπορική ανάπτυξη της σύντηξης υπάρχει ένα φιλόδοξο και πολύ καλά χρηματοδοτημένο πρόγραμμα από την ΕΕ (το JET, το ITER που κατασκευάζεται στην Γαλλία, το DEMO που βρίσκεται στην φάση του εννοιολογικού σχεδιασμού).
Τα πλεονεκτήματα της σύντηξης: Άφθονος εφοδιασμός σε καύσιμα˙ μηδενική παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου˙ άφθονη ενέργεια˙ βραχύβια ραδιενεργά απόβλητα˙ χωρίς απαιτήσεις πυρηνικής διασφάλισης καθώς δεν βασίζεται σε αλυσιδωτή αντίδραση.
EUROfusion
Η Ελλάδα συμμετέχει στην ευρωπαϊκή κοινοπραξία για την επίτευξη ενέργειας σύντηξης EUROfusion, με πάνω από 70 άτομα, πάνω από 800 δημοσιεύσεις, και απόκτηση τεχνογνωσίας.
Η Μαρίλια Σάββα, από την Ομάδα Τεχνολογίας Σύντηξης του ΙΠΡΕΤΕΑ, παρουσίασε τις διαδικασίες αποξήλωσης πυρηνικών αντιδραστήρων: Παύση λειτουργίας, απορρύπανση, αποσυναρμολόγηση, και αποδέσμευση της εγκατάστασης.
Η διαδικασία, που έχει επίσης και θεσμική πλευρά, είναι χρονοβόρα (έως και 20 χρόνια) και με μεγάλο κόστος (έως 2 δισ. δολάρια), όλα αυτά βέβαια ανάλογα με το μέγεθος της μονάδας.
Σήμερα στον κόσμο υπάρχουν πάνω από 420 αντιδραστήρες ισχύος. Το 50% από αυτούς θα τερματίσουν την λειτουργία τους μέχρι το 2050. Άλλοι 200 αντιδραστήρες έχουν ήδη διακόψει την λειτουργία τους. Επιπλέον 222 ερευνητικοί αντιδραστήρες και 353 άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις αναμένεται να διακόψουν την λειτουργία τους. Περίπου 450 ερευνητικοί αντιδραστήρες και πάνω από 150 εγκαταστάσεις πυρηνικού καυσίμου έχουν ήδη αποξηλωθεί.
Η ανάγκη απο-ανθρακοποίησης
Ο Πέτρος Κόκκαλης, πρώην ευρωβουλευτής και γραμματέας του κόμματος «Κόσμος», είπε μεταξύ άλλων: «Η συζήτηση περί τα πυρηνικά έχει ξεκινήσει πάλι λόγω της ανάγκης απο-ανθρακοποίησης εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Η Ευρώπη είναι πρωτοπόρος στο ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο για την μείωση των εκπομπών (των αερίων του θερμοκηπίου). Υπάρχει και ένας εθνικός κλιματικός νόμος που τον ψηφίσαμε πριν από 3 χρόνια και έκτοτε αγνοείται η τύχη του.
Εδώ έχουμε ένα ζήτημα προτεραιοτήτων και επιλογής. Οι πεπερασμένοι οικονομικοί πόροι προς ποια τεχνολογία θα κατευθυνθούν που θα παράγει ενέργεια χωρίς να παράγει εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; Από τη μια πλευρά είναι οι ΑΠΕ και από την άλλη η πυρηνική ενέργεια.
Με τους στόχους του net zero θα χρειαστούμε 500 GW από πυρηνική ενέργεια ως το 2050
Έχουμε [η Δύση] μείνει πίσω στην πυρηνική τεχνολογία για πολιτικούς, οικονομικούς και άλλους λόγους. Τώρα θα ακούσουμε πολλά για τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες. Έχουμε στον κόσμο μόνο τέσσερις και αν ήταν τόσο καλοί και τόσο φτηνοί φαντάζομαι θα είχαμε περισσότερους. Από την άλλη, η χρήση ΑΠΕ έχει απογειωθεί και έχει γίνει πιο φθηνή.
Σήμερα μεγάλο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας στη Ευρώπη παράγεται από πυρηνικά και αυτό έχει συμβάλει στην αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας ως τμήμα της απανθρακοποίησης που υπηρετεί αυτόν τον στόχο, κάτι στο οποίο εμείς δεν συμφωνούμε. Η διαφορά μας έγκειται στα ζητήματα της προστασίας της βιοποικιλότητας, άρα στο ζήτημα της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων με τις παρούσες τεχνολογίες.
Η χώρα μας δεν έχει επιδείξει την βέλτιστη ικανότητα διαχείρισης δημοσίου χρήματος και ελέγχου. Όταν δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια ενός σιδηροδρόμου το 2024 ποιος μας λέει ότι μπορούμε να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια μιας πυρηνικής εγκατάστασης; Αυτό δεν μπορούμε να το ξεπεράσουμε εύκολα στην χώρα μας».
Αριστερά ο Πέτρος Κόκκαλης, πρώην ευρωβουλευτής και γραμματέας του κόμματος «Κόσμος» και στο βήμα ο πρώην πρόεδρος της ΕΔΕΥΕΠ Γιάννης Μπασιάς
Τα πλεονεκτήματα της πυρηνικής ενέργειας
Ο Γιάννης Μπασιάς, πρώην πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος ΕΔΕΥΕΠ, κατέδειξε ότι το βασικό πλεονέκτημα όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια είναι το βασικό μειονέκτημα των ΑΠΕ, ιδίως των ανεμογεννητριών και των φωτοβολταϊκών, επειδή έχουν διαλείπουσα λειτουργία. Το σύστημα πρέπει να διατηρείται στα 50 Hz.
Υπάρχει μια αποσύνδεση της κατανάλωσης από την διαθέσιμη ισχύ. Η αδυναμία αποθήκευσης οδηγεί σε περικοπές παραγωγής ΑΠΕ κάτι που σημαίνει επιβάρυνση των παραγωγών και των καταναλωτών.
Χωρίς φυσικό αέριο στο ενεργειακό μίγμα «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα» είπε χαρακτηριστικά.
Η Ευρώπη είναι μικρός καταναλωτής σε παγκόσμιο επίπεδο και γίνεται ολοένα και μικρότερος. Η Ασία έχει τη μεγάλη αύξηση της κατανάλωσης. Εκεί προχωρά η έρευνα και η καινοτομία, εκεί πέφτουν τα χρήματα, και εκεί τα κράτη στηρίζουν την έρευνα. Και έτσι γίνονται και πιο φτηνά.
Η έλλειψη συγχρονισμού μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης φέρνει ξανά στην επιφάνεια την πυρηνική ενέργεια, διότι παρουσιάζει κάποια πλεονεκτήματα. Δεν είναι [ενδιαφέροντες] οι μεγάλοι σταθμοί αλλά οι μικροί.
Με τους στόχους του net zero θα χρειαστούμε 500 GW από πυρηνική ενέργεια ως το 2050. Αυτό θα στοιχίσει πολλά χρήματα και δεν υπάρχουν. Εκτός εάν ο ιδιωτικός τομέας ενδιαφερθεί να παίξει το παιχνίδι στην πυρηνική ενέργεια.
Οι στατιστικές για την υγεία και την ασφάλεια σε σχέση με τις πηγές ενέργειας είναι αληθείς. Περισσότερη ζημιά κάνει ο άνθρακας, μετά το πετρέλαιο, μετά με απόσταση το φυσικό αέριο, η βιομάζα, τα υδροηλεκτρικά, τα ηλιακά και αιολικά συστήματα και τελευταία τα πυρηνικά.
Η μόνη δέσμευση
Ο Παντελής Οικονόμου, πρώην Διευθυντής ΙΑΑΕ, ξεκαθάρισε τις έννοιες Safguards, Safety, Security: Πυρηνικές διασφαλίσεις, ασφάλεια (από πυρηνικά ατυχήματα από ανθρώπινο λάθος), πυρηνική προστασία (από ανθρώπινη πρόθεση ή σκοπιμότητα), αντίστοιχα.
Η μόνη δέσμευση ενός κράτους είναι η μη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Όλα τα υπόλοιπα εναπόκεινται στα κράτη για την εφαρμογή τους, με βάση τις οδηγίες από τους διεθνείς οργανισμούς και τις υπογραφείσες Συνθήκες και Πρωτόκολλα.
Τα πολιτικά προγράμματα των χωρών είναι τέτοια που δεν επιτρέπουν την πιθανότητα στρατιωτικής πλευράς, δηλαδή κατασκευής πυρηνικού όπλου.
ΔΟΑΕ και ΕΕ έχουν δεσμευτικά στάνταρ και προδιαγραφές, οπότε τα ίδια θα ισχύουν και για την Ελλάδα. Αν διαπιστωθεί απειλή, δηλαδή παρέκκλιση από τους κανόνες, τότε γίνεται καταγγελία στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Αποτυχημένες προσπάθειες στην πυρηνική ενέργεια
Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών είναι απαραίτητη. Αν η πλειοψηφία των πολιτών δεν έχει πεισθεί και δεν υπάρχει η κοινωνική αποδοχή τότε δεν πρέπει να γίνει. Στην Ελλάδα η προσπάθεια έχει αποτύχει τρεις φορές: το 1965, την περίοδο της χούντας, και στη μεταπολίτευση το 1978, πάντοτε λόγω του φόβου της πολιτικής αστάθειας.
Σήμερα γίνεται διαβούλευση για ένα εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα. Έχει εκφέρει γνώμη η Ακαδημία Αθηνών, προσεκτικά για το θέμα της πυρηνικής ενέργειας με έκθεσή της, και πρέπει να ληφθεί υπόψη από ένα μελλοντικό Εθνικό Συμβούλιο Ενέργειας εάν πάλι δημιουργηθεί.
Ο Χρήστος Χουσιάδας, Πρόεδρος ΕΕΑΕ, αναφερόμενος στο θεσμικό πλαίσιο για την πυρηνική ενέργεια είπε ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει πρωτοποριακή νομοθεσία που διέπει την ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων. Σταθμό αποτέλεσε η οδηγία 87 του 2014 της Euratom με την οποία καθιερώθηκαν αυστηροί στόχοι και προϋποθέσεις λειτουργίας και για πρώτη φορά τέθηκε συγκεκριμένος και νομικά δεσμευτικός πήχης του στόχου ασφάλειας. Ταυτόχρονα κατοχυρώνονται νομικά δυο βασικές αρχές: η απόφαση για χρήση της πυρηνικής ενέργειας είναι αποκλειστική εθνική αρμοδιότητα˙ ταυτόχρονα η ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων υπόκειται και σε διακρατικό έλεγχο των κρατών-μελών. Η Ελλάδα έχει συνυπογράψει.
Στην Ελλάδα υπάρχει θεσμικό πλαίσιο. Είναι η υπουργική απόφαση του 2012 η οποία τροποποιήθηκε και βελτιώθηκε από τότε δυο φορές, το 2017 και το 2020. Καθορίζονται οι διαδικασίες αδειοδότησης, ο ρυθμιστικός έλεγχος και οι βασικές απαιτήσεις ασφάλειας των ερευνητικών αντιδραστήρων. Η εν λόγω απόφαση παίρνει εξουσιοδότηση από Προεδρικό Διάταγμα του 2012 με το οποίο είχε προσαρμοστεί στο ελληνικό δίκαιο η ευρωπαϊκή οδηγία για την ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων.
Τα βήματα για έναν αντιδραστήρα, λοιπόν, υπάρχουν στην ελληνική νομοθεσία αλλά αφορούν ερευνητικό αντιδραστήρα και όχι έναν μελλοντικό μικρό πυρηνικό αντιδραστήρα. Άρα, το υφιστάμενο πλαίσιο είναι ανεπαρκές για SMRs και micro reactors.
Ο George Christidis, Vice President Government Relations and International Affairs στην Canadian Nuclear Association, έκανε γνωστό ότι ο Καναδάς έχει εξελίξει τις πυρηνικές δυνατότητές του, όχι μόνο με τους πυρηνικούς σταθμούς στο Οντάριο και στο Νιου Μπράνσγουικ αλλά και με πυρηνικά εργοστάσια στην Αργεντινή, στην Ρουμανία. Το Οντάριο, όπου βρίσκονται οι μεγαλύτερες πυρηνικές μονάδες, βασίζει το 60% του ηλεκτρισμού του σε αυτό. Μαζί αντιπροσωπεύουν επένδυση 26 δισ. δολαρίων και ήταν εντάξει στον χρόνο τους και στον προϋπολογισμό τους.
Ενεργειακές ανάγκες και πυρηνική ενέργεια
Καθώς η Ελλάδα μελετά τις ενεργειακές της ανάγκες, βεβαίως ο τομέας αυτός μπορεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον της. Στην γειτονιά της Ελλάδας άλλες χώρες προχωρούν τα πυρηνικά τους προγράμματα, συμπεριλαμβανομένης της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, και της Τουρκίας. Η Σερβία ξεκινά επίσης να το μελετά.
Στον Καναδά ο κλάδος απασχολεί 76.000 εργαζομένους και παράγει το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Ο Γεώργιος Μποροβάς, Head of Hunton Andrews Kurth’s Nuclear practice και Managing Partner στο Tokyo office, είπε ότι υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι για να μπει μια χώρα στην πυρηνική ενέργεια: λόγοι κλιματικής αλλαγής, βιώσιμης ανάπτυξης, και γεωπολιτικών καταστάσεων.
Γιατί ένα κοινό είναι εναντίον της πυρηνικής ενέργειας; Γιατί δεν έχει σωστή πληροφόρηση. «Έχω δει να αλλάζει η κοινή γνώμη», σημείωσε.
Δεύτερον, πρέπει να υπάρχει μια κοινή πολιτική αποδοχή, από όλα τα κόμματα. Χρειάζεται πανεθνική προσπάθεια, δηλαδή και του ιδιωτικού τομέα.
Στα Εμιράτα το 2007 δεν υπήρχε εκεί καμιά εμπειρία αλλά υπήρχε κοινό όραμα. Αλλά ακολούθησαν τις οδηγίες, έφεραν τους σωστούς ανθρώπους και, σήμερα, το 2024, έχουν 4 πυρηνικούς αντιδραστήρες που λειτουργούν και είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα του πώς να ξεκινήσει κανείς ένα πυρηνικό πρόγραμμα.
Η Αίγυπτος έχει ξεκινήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα, η Σαουδική Αραβία πάει να το ξεκινήσει. Υπήρχε προγραμματισμός. Οι κατάλληλοι άνθρωποι εξήγησαν στον πληθυσμό τι σημαίνει πυρηνική ενέργεια, ποια είναι τα δύσκολα, ποια είναι τα καλά της. Η αλήθεια φέρνει την αλλαγή γνώμης.
Ο Ariel (Eli) Levite, nonresident senior fellow του Carnegie Endowment στο Nuclear Policy Program and Technology μεταξύ άλλων είπε: «Υποστηρίζω σθεναρά την προσπάθεια να επιταχύνει η Ελλάδα την σκέψη της στο τι σημαίνει μια πυρηνική αναγέννηση και τι θα σημαίνει ειδικότερα για την Ελλάδα.
Οι 3 εξελίξεις
Υπάρχει ενθουσιασμός για την πυρηνική ενέργεια που βασίζεται σε τρεις εξελίξεις: Η νέα τεχνολογία είναι πολύ πιο αποτελεσματική ενεργειακά, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για τις πηγές της ενέργειας όχι μόνο για τα ορυκτά αποθέματα αλλά και για τις γεωπολιτικές περιπλοκές, και υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με το κλίμα που οδηγεί σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας.
Με την εξαίρεση της Ρωσίας, της Κίνας, της Κορέας και της Γαλλίας, οι άλλες χώρες απέτυχαν να κάνουν την πυρηνική ενέργεια την βασική ενεργειακή πηγή τους. Υπάρχει λίγη εξειδίκευση, λίγες εφοδιαστικές αλυσίδες, λίγος ενθουσιασμός για την χρηματοδότηση πυρηνικών προγραμμάτων, και υπάρχει υψηλός γεωπολιτικός ανταγωνισμός ανάμεσα στους παρόχους πυρηνικής τεχνολογίας.
Οι μόνοι παίκτες που μπορούν να χτίσουν μεγάλες μονάδες με αποδοτικό τρόπο είναι η Ρωσία, η Κίνα (κυρίως για εγχώρια χρήση) και η Κορέα.
Τα νέα σχέδια για μικρότερους, οικονομικότερους, πολυχρηστικούς, ασφαλέστερους κ.λπ. υπόσχονται να ξεπεράσουν τα ανωτέρω προβλήματα. Και μετά υπάρχει η τεράστια έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.».
Ο Αλέξανδρος Χροναίος, Καθηγητής στο Παν/μιο Θεσσαλίας για την Υπολογιστική Μοντελοποίηση και Προσομοίωση Συστημάτων, στην ομιλία του τόνισε μεταξύ άλλων: «Είναι θέμα επιβίωσης και του δικτύου αλλά και της χώρας να προχωρήσουμε σε νέες τεχνολογίες. Έχουμε καθυστερήσει 20 χρόνια να φτιάξουμε μια νέα γενιά πυρηνικών μηχανικών, να χτίσουμε τις υποδομές που χρειάζονται, Τώρα μας δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία (και σπάνια δίνονται δεύτερες ευκαιρίες, έχουν περάσει 60 χρόνια από την πρώτη) όπου όλα τα έθνη είναι περίπου στην ίδια αφετηρία.
Ο ρόλος της Τουρκίας στην πυρηνική ενέργεια
Η Τουρκία ξεκίνησε πριν 20 χρόνια, εκπαίδευσε αρκετούς επιστήμονες στην Ρωσία και βλέπουμε πού έχει καταλήξει σήμερα. Έχει κατορθώσει να φτιάξει μια μονάδα, να δούμε πότε θα ξεκινήσει βέβαια.
Ενδιαφέρον των ΗΠΑ για συνεργασία με άλλα κράτη έχει αναφερθεί για την Ρουμανία, τη Βουλγαρία, το Καζακστάν, το Τατζικιστάν. Όλες οι χώρες έχουν κάποια προβλήματα αλλά η Ελλάδα δεν μπορεί να θεωρείται από κάποιους ως κατώτερη του Τατζικιστάν κι ότι δεν μπορεί να χειριστεί ένα πυρηνικό πρόγραμμα».
Ο Νικόλαος Πετρόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πυρηνικής Τεχνολογίας, από το Εργαστήριο Πυρηνικής Τεχνολογίας του ΕΜΠ, ξεκαθάρισε μια σειρά ζητημάτων λέγοντας μεταξύ άλλων: «Το κατάλληλο μείγμα ενέργειας θα περιέχει και τα ορυκτά καύσιμα και αυτό θα συμβεί και σε βάθος χρόνου. Απλώς θα προστεθεί η πυρηνική ενέργεια. Τι θα κάνουμε με τα αέρια του θερμοκηπίου; Πέρσι και φέτος δεν κάναμε τίποτα. Μόνο αύξηση.
Τα κόστη των καυσίμων είναι σήμερα τεχνητά πολύ ψηλά, θα πέσουν δραματικά, και θα δημιουργήσουν εντελώς άλλες συνθήκες. Δεν θα απαλλαγούμε από αυτά απλώς θα έχουμε τεχνολογίες δέσμευσης αερίων του θερμοκηπίου που θα έχουν ανταγωνιστικό κόστος με την ηλιακή ενέργεια, την πυρηνική κ.λπ.
Πυρηνικά όπλα δεν φτιάχνουν οι πυρηνικοί αντιδραστήρες ειρηνικής χρήσης. Και δεν χρειάζονται αντιδραστήρες για να φτιαχτούν πυρηνικά όπλα.
Τα πυρηνικά απόβλητα είναι τόσο μικρού όγκου που καθίστανται εύκολα διαχειρίσιμα. Και ορθώς φυλάσσονται έξω από τα πυρηνικά εργοστάσια για 40 χρόνια έως ότου μειωθεί η θερμοκρασία τους.
Κακώς λέμε ότι η πυρηνική ενέργεια καταλαμβάνει μικρό ποσοστό στο ενεργειακό μείγμα γιατί δεν υπολογίζουμε τι γίνεται στις ανεπτυγμένες οικονομίες: Στην ΕΕ 25%, στις ΗΠΑ 20%, στην Ιαπωνία σοβαρότατα ποσοστά, Κίνα κ.λπ.».
Ο Χαρίλαος Πετρακάκος, P&P Marine Consultants, έδωσε έμφαση στη ναυτική χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Η πυρηνική ενέργεια, είπε, στα πλοία δεν αφορά τόσο στην κίνησή τους όσο το να δίνουν ενέργεια στο δίκτυο μέσα από ένα πλοίο ή μια πλωτή εξέδρα. Έτσι μπορεί να πάει η ενέργεια σε νησιά ή και απομακρυσμένες περιοχές.
Τέλος, ο Αντώνης Μυλωνάκης, Nuclear Engineer, από τη Νορβηγία, ανέπτυξε τον ρόλο των πυρηνικών αντιδραστήρων στα μοντέρνα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Τα δίκτυα αντιμετωπίζουν προκλήσεις: Μείωση ανθρακικών εκπομπών, αύξηση ζήτησης για ενέργεια, ενσωμάτωση της ενέργειας από ΑΠΕ, εξασφάλιση της σταθερότητας του δικτύου.
Το capacity factor (για το 2020) για τα ηλιακά είναι 24,9%, τα αιολικά 35,4%, ο άνθρακας 40,2%, τα υδροηλεκτρικά 41,5%, το φυσικό αέριο 56,6%, η γεωθερμία 74,3% και η πυρηνική ενέργεια 92,5%. Οι μεγάλοι αντιδραστήρες μπορούν να λειτουργούν κοντά στο 100% για δυο χρόνια. Αυτό συμβάλει στο υψηλό capacity factor των πυρηνικών.
Οι συμβατικοί γενιάς III+ έχουν τεράστια διαφορά στα συστήματα ασφαλείας που είναι παθητικά και άρα ασφαλέστερα.
(από ot.gr)