1) γιατί σιωπά η περιλάλητη «διεθνής κοινότητα» έναντι των χιλιάδων θυμάτων της χούντας της Μυανμάρ;
2) Γιατί ουδείς εξέφρασε τις ανησυχίες του για τα επαναλαμβανόμενα μεθοριακά επεισόδια μεταξύ στρατιωτών δύο πυρηνικών δυνάμεων όπως η Κίνα και η Ινδία;
3) Γιατί δε συνιστά είδηση η έξαρση βίας από πλευράς των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και η εκδήλωση νέας προσφυγικής κρίσης; Συνεχίζει να ενδιαφέρει, à propos, η τύχη των ομοφυλοφίλων και των γυναικών εις το (εγκαταληφθέν από τις «δημοκρατικές» ΗΠΑ) ταλιμπανικόν Αφγανιστάν; Ή μήπως η κυβέρνησις των Ταλιμπάν έχει πλέον μετατραπεί σε λευκή περιστερά της Δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Τί πράττουν οι αντίστοιχες -δραστηριότατες εις την Δύσιν-οργανώσεις Γυναικών και ΛΟΑΤΚΙ για το ζοφερόν αυτό θέμα;
4) Γιατί η Λιβύη έχει παύσει να μας απασχολεί, ενόσω εξακολουθούν να πραγματοποιούνται αιματηρές μάχες με την άμεση εμπλοκή της Τουρκίας;
5) Γιατί δεν ακούμε πουθενά για την αιματοχυσία στην Αιθιοπία λόγω των συγκρούσεων της Κυβέρνησης με ανταρτικές ομάδες;
6) Γιατί αδιαφορούμε για την ανθρωπιστική κρίση στις χώρες του Σαχέλ, όπως η Μπουρκίνα Φάσο, ο Νίγηρας και το Μάλι ή
7) για τον πόλεμο στο Σουδάν, όπου περίπου 18 εκατομμύρια άνθρωποι σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε. βρίσκονται σε «οξεία επισιτιστική ανασφάλεια»;
Ο υπόρρητος αντισημιτισμός είναι πλέον διάχυτος παντού, υποτιμώντας την κοινή λογική και λησμονώντας δεκάδες θέατρα πολέμου ανά τον πλανήτη, για τα οποία ο «εκλεκτικός ανθρωπισμός» μας δεν αναφέρει λέξη. Τουναντίον, καθιστάμεθα λαλίστατοι όταν τα γεγονότα αφορούν αφηγήματα, από τα οποία ανετράφησαν γενεές γενεών, ενώ εκτίζοντο και πλείστες όσες πολιτικές ή και δημοσιογραφικές σταδιοδρομίες. Η καταγγελία της βίας αναζωπυρώνει άλλα βίαια αισθήματα, κατά παράβαση κάθε νατουραλιστικής αναλύσεως της διεθνούς πολιτικής υπό όρους ισορροπίας ισχύος, ως γέννημα εξισορροπήσεως ηγεμονισμών, ήτοι εναντίον κάθε κύκλου θεμελιώσεως της Ιστορίας και της εξελίξεως της Διεθνούς Κοινωνίας. Ο πλανήτης σταθεροποιείται και συγκεκριμένες περιοχές του αποκτούν την πολυπόθητη Ειρήνη, ενόσω οι συνθήκες ανίσου αναπτύξεως εξομαλύνονται και οι ηγεμονισμοί ηττώνται στο Βατερλώ, στο Κιλκίς-Λαχανά, στα βουνά της Πίνδου, και στην Νορμανδία.
Ο Κλαούζεβιτς έγραφε ότι «ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα». Ωστόσο, το βέβαιον είναι ότι συνιστά το ύστατο καταφύγιο ενός ορθολογικού και συντεταγμένου κράτους για να προστατεύσει την εθνική κυριαρχία του και τα δευτερογενή εθνικά συμφέροντά και δικαιώματά του, τα οποία συνίστανται στην ύψωση αιγίδος προστασίας υπερ των πολιτών του, οπουδήποτε επί γης. Ουδείς ορθολογικός δρών δύναται να εξωθηθεί, στερούμενος στρατηγικού βάθους και δεχόμενος καθημερινές απειλές περί εξαϋλώσεώς του, να απεμπολήσει το δικαίωμα αυτοπροστασίας, απλώς επειδή τούτο επιτάσσει η επιλεκτική ευαισθησία ενίων ηγεμονικών κύκλων θεωρούντων ότι εκφράζουν την «ορθήν (;) ή «ανθρωπιστικήν» (à la carte) πλευράν της Ιστορίας (;)». Τί κρίμα αληθώς, δια τους κύκλους αυτούς, το ότι παραγνωρίζουν ή λησμονούν το γεγονός ότι η Ιστορία δεν έχει «ορθές» και «λάθος» πλευρές, αλλά οι «καταναλωτές της» έχουν διαφορετικές ιδεολογικές και ηθικές αντιλήψεις προσλήψεώς της! Αντιλήψεις, οι οποίες χαρακτηρίζουν την ιδικήν των «ορθότητα» από το εκάστοτε, ιδικόν των, σημείον θεάσεως! Κατά συνέπειαν, οι διαμορφούμενες κατ'αυτόν τον τρόπον, τάσεις, ανατρέπουν την ισορροπία ισχύος, αποτελούν παθογένειες της διεθνούς πολιτικής, καθότι αποσταθεροποιούν και οδηγούν με μαθηματικήν ακρίβειαν σε νέες πολεμικές συρράξεις. Εις την περίπτωσιν του Ισραήλ ευρισκόμεθα ενώπιον μιας στρατηγικής αυτοπροστασίας έναντι των αποσταθεροποιητικών τάσεων, στις οποίες ενέχεται εν πρώτοις το Ιράν με τις διάφορες παραστρατιωτικές τρομοκρατικές διακλαδώσεις του ανά την Ευρυτέρα Μέση Ανατολή και δευτερευόντως, αλλά με ιδιαίτερη βαρύτητα στον τομέα των «διευκολύνσεων» προς την Τεχεράνην και την Μουσουλμανικήν Αδελφότητα, η ερντογανική ισλαμοφασιστική Τουρκία.
Εντούτοις, εις πλειάδα άλλων περιπτώσεων, καθιστάμεθα μάρτυρες αφηγημάτων μεσσιανικής αντιλήψεως περί του διεθνούς συστήματος από πλευράς του πλανητικού – σε μεγάλο βαθμό – ρυθμιστού της κατανομής ισχύος, ήτοι των Η.Π.Α., η οποία, αφ’ εαυτής, δημιουργεί προβλήματα. Το «κόμμα του Πολέμου», όπως συχνά ονομάζεται το κυβερνόν κόμμα των «Δημοκρατικών» εις την Ουάσιγκτων, συνέδεσε τη θητεία του με την έναρξιν αρκετών νέων πολέμων. Σύμφωνα με δημοσκοπικήν έρευνα, το 65% των Δημοκρατικών ψηφοφόρων υποστηρίζουν την διατήρησιν διευρυμένου, ενεργητικού και παρεμβατικού ρόλου των ΗΠΑ εις τις διεθνείς εξελίξεις, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό μεταξύ των Ρεπουμπλικανών αγγίζει μόλις το 13%. Είναι δε ενδεικτικό ότι το 57% των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων απαιτούν τον άμεσον περιορισμόν του αμερικανικού παρεμβατισμού (Politico, 2024). Όσον αφορά, μάλιστα, το μέτωπον Ρωσίας-Ουκρανίας, το 45% των Δημοκρατικών τον θεωρεί μείζονα απειλή για την αμερικανική εθνική ασφάλεια, ενώ το αντίστοιχον ποσοστόν μεταξύ των Ρεπουμπλικανών είναι 26% (Pew Research Center, 2024).
Η επίμονος ανάγνωσις του διεθνούς συστήματος υπό ψυχροπολεμικούς όρους και η άρνησις μιας παγιωμένης γραφειοκρατίας να αναπροσαρμοσθεί έναντι των νέων απειλών και προκλήσεων, θέτει πλήθος ερωτηματικών, κυρίως, ως προς την νομιμοποίησιν της ισχύος. Αφ' ενός, η Δύσις δυσκολεύεται να κατανοήσει ότι υφίστανται περιπτώσεις, εντός του πλαισίου διεθνούς αναρχίας και των αυξημένων διλημμάτων ασφαλείας εξαιτίας της παρατεταμένης αβεβαιότητος περί των προθέσεων νεφελωδών δρώντων, των οποίων η προβολή ισχύος αποτελεί το «αναγκαίο κακό» και τη διέξοδο προς την Ειρήνη. Από την άλλη πλευρά, ακριβώς επειδή αποδεχόμεθα την, ουϊλσονιανού τύπου, μεσσιανικήν αντίληψιν περί του ρόλου των Η.Π.Α. εις το διεθνές σύστημα, λησμονούνται και οι αμερικανικές ευθύνες για τις καταγραφόμενες πολεμικές εκρήξεις.
α. Χαρακτηριστικόν και μέγιστον παράδειγμα αποτελεί εσχάτως, η αθέτησις των δεσμεύσεων Baker έναντι της Ρωσίας περί «μη επεκτάσεως του ΝΑΤΟ προς ανατολάς», η παραπλανητική στάσις Γαλλίας και Γερμανίας ως εγγυητριών δυναμεων εφαρμογής των Συμφωνιών του Μινσκ (παραδοχή Μέρκελ, Ολάντ και Στόλτενμπεργκ), η «πορτοκαλί επανάστασις» του 2014, οι οποίες οδήγησαν την Ουκρανίαν εις έναν «πόλεμον τριβής», σκοπούντα εις την – από κάθε άποψιν – «απορωσοποίησιν» της ευρωπαϊκής ηπείρου διά της ταπεινώσεως (;) της (πυρηνικής) Μόσχας της κατά Brzezinsky τριχοτομησεως της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
β. Έτερον μέγα παράδειγμα αποτελεί η ούτω κληθείσα «Αραβική Άνοιξις», η οποία υπεδαυλίσθη από συγκεκριμένους δυτικούς κύκλους και εν τέλει, κατέληξε εις έναν «παρατεταμένο και βαρύ ισλαμιστικό Χειμώνα» (Μάζης, 2013), ήτοι σε μια μακρά περίοδο αστάθειας και συγκρούσεων εντός της Ευρυτέρας Μέσης Ανατολής αλλά και τεραστίων μεταναστευτικών ροών προς την Δύσιν φαινόμενα τα οποία διαρκούν μέχρι σήμερον. Τουτέστιν, η βεβαιότητα περί «θεοπέμπτου καθήκοντος κατοχής ηγεμονικής θέσεως» κατέληξε σε στρατηγικές επιλογές, οι οποίες αποδείχθησαν αγνοούσες, τοσούτον τις βασικές συνιστώσες σταθεροποιήσεως του διεθνούς συστήματος, όσον και τις ιδιάζουσες συνθήκες της «εξωτικής (!) Ανατολής».
Η εδραία πεποίθησις ότι το ευρωατλαντικό μοντέλο της «ηγεμονικής σταθερότητος» θα ηδύνατο να εμβαθύνει περαιτέρω και να διευρυνθεί γεωγραφικά, κατά τη μεταψυχροπολεμικήν περίοδον, απετέλεσε φενάκην, της οποίας τα αρνητικά αποτελέσματα βιώνομε τοσούτον εις το επίπεδον της εις την Δύσιν καταναλουμένης «στρατηγικής κουλτούρας» όσον και της εσφαλμένης και ανεπίκαιρης θεάσεως του διεθνούς συστήματος.
*Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής Θεωρίας Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, ΕΚΠΑ
**Διδάσκων Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, ΕΚΠΑ
(από την εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ»)