«Φέσια» 1,4 δισ. ευρώ έχουν αφήσει στην αγορά ηλεκτρισμού καταναλωτές που άλλαξαν πάροχο. Το μεγαλύτερο ποσοστό αντιστοιχεί σε ανεξόφλητες οφειλές καταναλωτών που αξιοποιούν καταχρηστικά το δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης που προβλέπει ο Κώδικας Προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.
Πρόκειται για το φαινόμενο του «ενεργειακού τουρισμού», με το οποίο η αγορά περιγράφει την πρακτική μετακίνησης καταναλωτών από πάροχο σε πάροχο χωρίς να έχουν αποπληρώσει τις οφειλές τους στον προηγούμενο. Η πρακτική αυτή συνεχίζεται ανεμπόδιστα από την κατηγορία των «στρατηγικών κακοπληρωτών», καθώς έχει παρέλθει πάνω από ένας χρόνος από τις πρώτες εξαγγελίες του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρου Σκυλακάκη για την ανάσχεση του φαινομένου στις αρχές Οκτωβρίου πέρυσι.
Η ΡΑΑΕΥ παρέδωσε μόλις στις 6 Δεκεμβρίου τη γνωμάτευση για την τροποποίηση του άρθρου 42 του Κώδικα Προμήθειας, στην οποία προχώρησε κατόπιν εντολής του αρμόδιου υπουργού και αφού ολοκλήρωσε την απαιτούμενη από το ευρωπαϊκό πλαίσιο δημόσια διαβούλευση επί της αρχικής εισήγησής της. Το πλαίσιο μέτρων που προτείνεται και αναμένεται να εγκριθεί με υπουργική απόφαση παραμένει ωστόσο ελαστικό, με την πλευρά των παρόχων μάλιστα να ασκεί αυστηρή κριτική κάνοντας λόγο για παροχή «ασυλίας» στους μπαταχτσήδες που «με την άδεια του Κώδικα Προμήθειας θα μπορούν να «φεσώνουν» δύο προμηθευτές πριν μετακινηθούν σε τρίτο πάροχο, χωρίς ουσιαστικές συνέπειες.
Η αλλαγή προμηθευτή, σύμφωνα με τη γνωμάτευση της ΡΑΑΕΥ, επιτρέπεται σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός από δύο: α) Στην περίπτωση που έχει υποβληθεί από τον προμηθευτή στον αρμόδιο διαχειριστή εντολή απενεργοποίησης μετρητή και β) στην περίπτωση που έχει υποβληθεί και είναι ενεργή εντολή επισήμανσης του πελάτη ως υπερήμερου στο σύστημα του αρμόδιου διαχειριστή από τρεις διαφορετικούς προμηθευτές. Με απλά λόγια, το δικαίωμα μετακίνησης ενός οικιακού καταναλωτή μπλοκάρεται κατά τη μετακίνησή του από τον τρίτο στον τέταρτο πάροχο, εφόσον οι δύο προηγούμενοι και ο υφιστάμενος τον εμφανίσουν «κόκκινο» στο σύστημα «σήμανσης χρεών» (Debt Flagging) που θα λειτουργήσει ο ΔΕΔΔΗΕ.
Με τις τρεις «κόκκινες» επισημάνσεις ο οικιακός καταναλωτής ουσιαστικά θα κατατάσσεται στην κατηγορία του «στρατηγικού κακοπληρωτή».
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, στρατηγικός κακοπληρωτής θεωρείται ένας οικιακός καταναλωτής με ανεξόφλητα ή μη διακανονισμένα χρέη σε δύο «παλαιούς» παρόχους του – σε ορίζοντα 5ετίας με χρόνο εκκίνησης την 1η Ιανουαρίου 2020 και με ληξιπρόθεσμες οφειλές και στον τρέχοντα προμηθευτή του.
Αξιοσημείωτη είναι και η ελαστικοποίηση του πλαισίου στη γνωμάτευση της ΡΑΑΕΥ για τις επιχειρήσεις σε σχέση με την αρχική της εισήγηση. Η μετακίνηση και για τις επιχειρήσεις μπλοκάρεται, όπως και στην περίπτωση των νοικοκυριών, στις τρεις επισημάνσεις ως υπερήμερη, έναντι δύο της αρχικής εισήγησης. Ο προμηθευτής θα έχει διορία 6 μηνών για να προχωρήσει σε επισήμανση, η οποία θα αναστέλλεται αν στην πορεία διακανονιστούν οι οφειλές από τον καταναλωτή. Επίσης, μέσα στους 6 μήνες το «flagging» θα μπορεί να επανενεργοποιηθεί, στο ενδεχόμενο που ο καταναλωτής αθετήσει τον διακανονισμό προς τον παλαιό προμηθευτή του. Οι επισημάνεις θα έχουν διάρκεια «ζωής» 60 μηνών (5 ετών), καθώς στη συνέχεια θα αίρονται αυτόματα.
Τι λένε οι προμηθευτές
Τα πλαίσιο μέτρων, σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν οι προμηθευτές στη διαβούλευση της ΡΑΑΕΥ, δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα του «ενεργειακού τουρισμού» και των ανεξόφλητων οφειλών. Αντίθετα, το «σήμα» που στέλνουν στην αγορά, όπως τονίζουν, είναι ότι ένας καταναλωτής μπορεί να «φεσώσει» δύο προμηθευτές πριν μετακινηθεί στον τρίτο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΑΕΥ, στις 31/12/2023 το σύνολο των ληξιπρόθεσμων οφειλών των υφιστάμενων και των παλαιών πελατών σε όλες τις κατηγορίες τάσης (υψηλή, μέση, χαμηλή) προς τους προμηθευτές ανήλθε σε 2,418 δισ. ευρώ. Από αυτά, το 1,443 δισ. αφορά ληξιπρόθεσμες οφειλές παλαιών πελατών προηγούμενων προμηθευτών, ενώ τα 974,909 εκατ. αφορούν ληξιπρόθεσμες οφειλές υφιστάμενων πελατών προμηθευτών. Σε ό,τι αφορά, δε, τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των παλαιών πελατών, στους πελάτες χαμηλής τάσης αναλογεί το 90% αυτού του χρέους (από το οποίο το 53% αφορά οικιακούς πελάτες και το 47% μη οικιακούς), ενώ στους πελάτες υψηλής και μέσης τάσης αντιστοιχεί το υπόλοιπο 10% των οφειλών.
Το δικαίωμα μετακίνησης ενός οικιακού καταναλωτή θα μπλοκάρεται κατά τη μετακίνησή του από τον τρίτο στον τέταρτο πάροχο.
Σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό των ληξιπρόθεσμων οφειλών των υφιστάμενων πελατών, στους πελάτες χαμηλής τάσης αναλογεί το 41% αυτού του χρέους (από το οποίο το 39% αφορά οικιακούς πελάτες και το 59% μη οικιακούς), ενώ στους πελάτες μέσης και υψηλής τάσης αντιστοιχεί το 59% των οφειλών.
Τον Αύγουστο του 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία που είχε παρουσιάσει η γενική διευθύντρια ρύθμισης και εποπτείας αγορών λιανικής της ΡΑΑΕΥ, το 25% του πελατολογίου του κάθε προμηθευτή ήταν καταναλωτές με ληξιπρόθεσμες οφειλές.
Οι εταιρείες εκπροσωπούν συνολικά 7,49 εκατομμύρια νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις. Εξ αυτών, το 1,61 εκατομμύριο είχε οφειλές. Περίπου ένα εκατομμύριο οικιακοί καταναλωτές είχαν χρέη της τάξης των 258 εκατ. ευρώ. Τα μεγαλύτερα χρέη είχαν 411.000 επιχειρήσεις χαμηλής τάσης. Στη ΔΕΗ στη μέση τάση υπερήμεροι ήταν περίπου 1.000 στους 9.600 πελάτες (10,66%) και στους ιδιώτες 1.520 στους 7.350, ποσοστό 20,67%. Στην υψηλή τάση χρωστούσαν 23 στους 210, ποσοστό 10,95%, και οι 50 στους 145 εκ των ιδιωτών, ποσοστό 34,25%.
Η προθεσμία εξόφλησης
Ο προμηθευτής, σύμφωνα με την εισήγηση της ΡΑΑΕΥ, οφείλει να προβλέπει στη σύμβαση προμήθειας δυνατότητα εξόφλησης του λογαριασμού κατανάλωσης σε δόσεις, σύμφωνα με την πιστωτική πολιτική του.
Η προθεσμία εξόφλησης του λογαριασμού ξεκινάει από την ημερομηνία αποστολής του και δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 20 ημέρες για μικρούς πελάτες και στην περίπτωση έγχαρτου λογαριασμού μικρότερη των 25 ημερών. Στην περίπτωση που ο λογαριασμός δεν εξοφληθεί εντός της οριζόμενης προθεσμίας, ο προμηθευτής αναγράφει διακριτά το ποσό της ληξιπρόθεσμης οφειλής στον αμέσως επόμενο. Αν παρέλθει άπρακτη και η δεύτερη προθεσμία εξόφλησης, ο προμηθευτής επικοινωνεί με τον πελάτη του εντός πέντε ημερών για την υπενθύμιση της οφειλής και προσφέρει πρόταση διακανονισμού σε δόσεις, στην οποία ο πελάτης οφείλει να απαντήσει εντός πέντε ημερών.
Στην περίπτωση κατά την οποία ο πελάτης είτε δεν δεχθεί την πρόταση διακανονισμού είτε δεν τηρεί τους όρους του διακανονισμού, ο προμηθευτής υποβάλλει εντολή επισήμανσης ως υπερήμερου στον αρμόδιο διαχειριστή και συγχρόνως αίτημα απενεργοποίησης μετρητή φορτίου λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών και ενημερώνει γραπτώς τον πελάτη για τις δύο εντολές.
Αν ο πελάτης δεν εξοφλήσει σε διάστημα 10 ημερών, ο προμηθευτής μπορεί να προχωρήσει σε καταγγελία της σύμβασης.
Ο πελάτης έχει διάστημα 10 ημερών να εξοφλήσει για την εντολή απενεργοποίησης και παύσης της εκπροσώπησης. Στην περίπτωση που ο πελάτης έχει επισημανθεί ως υπερήμερος και πληρώσει ή διακανονίσει την οφειλή του, ο προμηθευτής υποβάλλει εντολή άρσης της επισήμανσης ως υπερήμερου και ενημερώνει γραπτώς τον πελάτη.
Ο προμηθευτής δεν δικαιούται να υποβάλει εντολή απενεργοποίησης μετρητή λόγω ανεξόφλητων οφειλών στην περίπτωση που ο πελάτης έχει υποβάλει προς τον προμηθευτή έντυπο αμφισβήτησης λογαριασμού κατανάλωσης και έχει προσφύγει ενώπιον αρμόδιας αρχής ή δικαστηρίου, έως ότου λάβει προσωρινή διαταγή ή αναστολή εκτέλεσης της απενεργοποίησης μετρητή και παύσης εκπροσώπησης.
(από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»)