Θέτει τον Επίτροπο μπροστά σε μια αναμέτρηση όχι μόνο με τις αεροπορικές εταιρείες - με επικεφαλής τον Ιρλανδό βαρύ βιομήχανο Willie Walsh, ο οποίος αποκαλεί τα φορολογικά σχέδια «ανοησίες» - αλλά και με ορισμένες χώρες της ΕΕ που φοβούνται ότι θα υπονομευθεί η τουριστική τους βιομηχανία.
Ο Hoekstra δεν είναι μόνο επίτροπος για το κλίμα, αλλά έχει και έναν δεύτερο, λιγότερο γνωστό ρόλο, καθώς είναι υπεύθυνος για τη φορολογία. Θέλει να αυξήσει τους φόρους που πληρώνουν οι αεροπορικές εταιρείες στο πλαίσιο της προσπάθειας να μειωθούν οι εκπομπές από τις μεταφορές κατά 90% μέχρι το 2050 στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. Η προσθήκη φόρων στις αερομεταφορές «είναι κάτι για το οποίο ενδιαφέρομαι πραγματικά πολύ», δήλωσε ο Hoekstra σε πρόσφατη συνέντευξή του.
Τα αεροπλάνα ευθύνονται για περίπου το 4% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ και για το 13,9% όλων των εκπομπών από τις μεταφορές. Τώρα, ο Hoekstra εξετάζει προσεκτικά τους όρους στους οποίους υπάγονται οι αεροπορικές εταιρείες όσον αφορά τη φορολογία, σε μια προσπάθεια να τις κάνει να επωμιστούν μεγαλύτερο μέρος του πραγματικού περιβαλλοντικού τους κόστους.
«Νομίζω ότι είναι δίκαιο ότι η λογική «ο ρυπαίνων πληρώνει» βρίσκεται στο επίκεντρο πολλών από τις πολιτικές μας. Και αν κοιτάξω τον τομέα των αερομεταφορών, υπάρχει σαφώς ένα βήμα που μπορούμε να κάνουμε», δήλωσε ο Ολλανδός επίτροπος. Η φορολογία ιστορικά ευνοούσε τις αεροπορικές εταιρείες- δεν πληρώνουν φόρο για την κηροζίνη και ΦΠΑ για τα εισιτήρια στις περισσότερες χώρες.
Παρόλο που οι αεροπορικές εταιρείες καλύπτονται από το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ με βάση το cap-and-trade, απαλλάσσονταν επί μακρόν από την πληρωμή για άδειες εκπομπών, σε αντίθεση με άλλες ρυπογόνες βιομηχανίες. Ωστόσο, η ΕΕ τερματίζει τη χορήγηση δωρεάν δικαιωμάτων για τις αερομεταφορές έως το 2026 και οι αεροπορικές εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να πληρώνουν για τη ρύπανση από πτήσεις μικρών αποστάσεων εντός της Ευρώπης.
Στους στόχους του Hoekstra περιλαμβάνεται η θέσπιση φόρου στα ορυκτά καύσιμα αεριωθούμενων αεροσκαφών, η επιβολή τιμής άνθρακα στις εκπομπές των εξωευρωπαϊκών αεροπορικών εταιρειών, και ο τερματισμός των μηδενικών συντελεστών ΦΠΑ στα διεθνή ταξίδια. Το γεγονός αυτό κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στα λόπμι των αεροπορικών εταιρειών και στα υπουργεία τουρισμού των ηλιόλουστων ευρωπαϊκών χωρών που βασίζονται στην αεροπορική τουριστική κίνηση.
«Το να λέει ένας πολιτικός ότι το κάνουμε αυτό για το συμφέρον του περιβάλλοντος... είναι εντελώς βλακώδες. Αυτό είναι ψέμα», δήλωσε στο ο Walsh, γενικός διευθυντής του λόμπι αεροπορικών εταιρειών International Air Transport Association. Ο Walsh, πρώην διευθύνων σύμβουλος της Aer Lingus και της British Airways, προειδοποίησε ότι «είναι σχεδόν αδύνατο οποιοδήποτε από αυτά τα χρήματα [από τους φόρους] να επιστρέψει στη βιομηχανία για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων». Πρόσθεσε ότι το μόνο αποτέλεσμα των νέων εισφορών θα είναι να γίνει πιο δύσκολο για τους ανθρώπους να πετάξουν, μειώνοντας τους συντελεστές πληρότητας των αεροσκαφών αντί για τις εκπομπές και αφήνοντας τις συνήθειες των μεγαλύτερων ρυπαντών αμετάβλητες. Σύμφωνα με τον Walsh, κάθε νέος φόρος στις πτήσεις «είναι μόνο για να δημιουργηθούν έσοδα. Θα σταματήσει κανέναν να πετάει με ιδιωτικό τζετ; Δεν πρόκειται να το σταματήσει, δεν πρόκειται να δείτε αλλαγή στη συμπεριφορά και αυτό είναι το ζήτημα».
Οι υποσχέσεις του Hoekstra να φορολογήσει τις αερομεταφορές εξοργίζουν ιδιαίτερα τις εξαρτώμενες από τον τουρισμό μεσογειακές χώρες. Στις 10 Δεκεμβρίου, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Συμβουλίου με τους υπουργούς Οικονομίας, οι χώρες του Νότου επανέλαβαν την απόρριψη του φόρου στην κηροζίνη που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας. «Ο τουριστικός τομέας αντιπροσωπεύει το 20% του ΑΕΠ μας στην Ελλάδα και αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τα ελληνικά νησιά», δήλωσε ο Έλληνας υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης στον Hoekstra κατά τη διάρκεια συζήτησης για τη μεταρρύθμιση. Ο φόρος στην κηροζίνη «μπορεί να υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού τουλάχιστον προς τρίτες [εκτός ΕΕ] μεσογειακές χώρες, όπου το κόστος δεν θα αυξηθεί και δεν θα επιβληθεί περαιτέρω φόρος», πρόσθεσε ο κ. Χατζηδάκης, απηχώντας τις απόψεις της Ιταλίας, της Κροατίας, της Κύπρου και της Μάλτας.
Η βιομηχανία παραπονιέται επίσης ότι οι υψηλότεροι φόροι της ΕΕ θα καταστήσουν τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες λιγότερο ανταγωνιστικές από τους ανταγωνιστές άλλων δικαιοδοσιών. «Είμαι ο πρώτος που αναγνωρίζει ότι δεν είναι εύκολο [η φορολόγηση των αερομεταφορών] και ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να καθιερωθεί κάτι που θα είναι είτε εντελώς είτε τουλάχιστον κατά προσέγγιση παγκόσμιο», δήλωσε ο Hoekstra.
Η ΕΕ δεν κωφεύει στον κίνδυνο επιβολής αυστηρότερων κανονισμών μόνο στο μπλοκ. Η επικαιροποίησή της για το ΣΕΔΕ και τις αερομεταφορές έδωσε στον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Εθνών προθεσμία μέχρι το 2026 για να ευθυγραμμίσει το ελαφρύτερο σήμερα σύστημα τιμολόγησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που ονομάζεται CORSIA, με το ευρωπαϊκό ΣΕΔΕ. Εάν αυτό δεν συμβεί, «η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει την επέκταση του ETS στις πτήσεις που αναχωρούν [από την ΕΕ]», δήλωσε ο Hoekstra στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά τον διορισμό του ως επιτρόπου για το κλίμα. Αυτό θα επηρέαζε και τις αεροπορικές εταιρείες εκτός ΕΕ που πραγματοποιούν πτήσεις από την Ευρώπη.
Η προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής αυξάνει την πίεση στον Hoekstra. Αν και οι αερομεταφορές δεν είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη, το μερίδιό τους αυξάνεται γρήγορα καθώς η δημοτικότητα των αεροπορικών ταξιδιών αυξάνεται ραγδαία. «Η αεροπορία είναι, ειλικρινά μιλώντας, ένας από τους ελάχιστους τομείς όπου η τάση είναι προς τη λάθος κατεύθυνση, όχι προς τη σωστή», δήλωσε ο Hoekstra κατά τη διάρκεια της ακρόασής του για την επιβεβαίωσή του ενώπιον του Κοινοβουλίου στις 7 Νοεμβρίου.
Κατά τη διάρκεια της ακρόασής του για την επιβεβαίωσή του, ο Hoekstra εμφανίστηκε ανοιχτός στην ιδέα ενός φόρου συχνών επιβατών ή ενός ΦΠΑ στις αερομεταφορές, λέγοντας: «Θα μπορούσαμε και θα έπρεπε να είμαστε προνοητικοί» σε τέτοιες ιδέες. «Επί του παρόντος υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή μηδενικών συντελεστών ΦΠΑ, ιδίως για τις διεθνείς αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές, ανεξάρτητα από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους», ανέφερε στις γραπτές απαντήσεις του προς τους βουλευτές. «Η φορολόγηση του τομέα των αερομεταφορών αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προβληματισμού που έχει ξεκινήσει η Επιτροπή σχετικά με το μέλλον του ΦΠΑ», πρόσθεσε.
Αλλά θα είναι δύσκολο να περάσει οποιαδήποτε από αυτές τις αλλαγές. Άλλοι πυλώνες της Πράσινης Συμφωνίας, όπως η απαγόρευση της πώλησης αυτοκινήτων που εκπέμπουν CO2 μετά το 2035, δέχονται ήδη πυρά, γεγονός που δείχνει τον πολιτικό κίνδυνο των επώδυνων πράσινων πολιτικών. Οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις της ΕΕ απαιτούν ομόφωνη απόφαση των χωρών μελών, και προς το παρόν αυτό φαίνεται πολύ μακρινή προοπτική.