Η παρουσία στη χώρα των δύο μεγαλύτερων εταιρειών πετρελαίου παγκοσμίως, ExxonMobil και Chevron, επιβεβαιώνει έμμεσα τις έρευνες και τις μελέτες εταιρειών (διαχρονικά κυρίως της ΔΕΠ- ΕΚΥ και της συνέχειας των ΕΛΠΕ, νυν HELLENiQ ENERGY), όλων των σχετικών σπουδαίων Ελλήνων ακαδημαϊκών αλλά και ινστιτούτων (ΙΕΝΕ), που υποδεικνύουν την ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων στην Ελλάδα και δικαιώνει σημαντικές, αλλά μεμονωμένες πολιτικές κινήσεις των αρχών περασμένης δεκαετίας.
Το ΥΠΕΝ, με σχετική ανακοίνωση αποδέχθηκε την αίτηση και θα προχωρήσει τις νόμιμες διαδικασίες με προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού και ο ΥΠΕΝ δήλωσε ότι «η Chevron υπογραμμίζει την εμπιστοσύνη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας … ενώ αναδεικνύει τις δυνατότητες της Ελλάδας να εξελιχθεί σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο και να διασφαλίσει της ενεργειακή της ανεξαρτησία».
Σε πρώτο επικοινωνιακό επίπεδο όλα αυτά ακούγονται πάρα πολύ ωραία. Ποια είναι όμως η αλήθεια πίσω από αυτή την είδηση; Μία και μόνη. Η κυβέρνηση έχει αποδείξει στην πράξη, τα τελευταία πέντε χρόνια, ότι ούτε θέλει, ούτε καν επιδιώκει να προωθήσει την έρευνα για την ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στη χώρα.
Το 2019, οι καρποί της πολιτικής Μανιάτη από το 2011, που συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια μέσω της κρατικής ΕΔΕΥ και την συνεχή υποστήριξη Energean και των ΕΛΠΕ (κυρίως 2015-2019) απέδωσε καρπούς, παρά τα συνηθισμένα πολιτικά πισωγυρίσματα και τις γνωστές παλινωδίες και γραφειοκρατίες. Η Ελλάδα είναι πλέον στον παγκόσμιο πετρελαϊκό χάρτη και οι μεγαλύτερες παγκοσμίως εταιρείες βλέπουν ευοίωνες προοπτικές σημαντικών ανακαλύψεων. Σε δεκατρείς περιοχές ερευνούν οι ΕΛΠΕ, Energean, Total, ExxonMobil, Repsol,Edison, Petroceltic, Melrose. Παράλληλα ως ΕΛΠΕ εξετάζουμε τις δυνατότητες να εισέλθουν στη χώρα και άλλες εταιρείες (ανάμεσα τους Statoil, ENEL, Noble, Shell, Marathon, OMV, Hunt, MOL κ.α.). Τα νέα ερευνητικά δεδομένα ενσωματώνονται στα παλαιότερα της ΕΛΠΕ και όλα συγκλίνουν σε ευνοϊκές ενδείξεις μεγάλων κοιτασμάτων, κυρίως φυσικού αερίου, στο θαλάσσιο χώρο από Κέρκυρα μέχρι νότια Κρήτη και στην χερσαία περιοχή της Δ. Ελλάδας. Η ΕΔΕΥ το 2019 δημοσιεύει μελέτες που εμφανίζονται τουλάχιστον 40 γεωλογικές δομές και ετοιμάζει διεθνείς διαγωνισμούς για νέες περιοχές, τα εν δυνάμει αποθέματα της χώρας εκτιμώνται σε 70 – 90 TCF (ΙΕΝΕ) και προετοιμάζονται γεωτρήσεις (Πατραϊκός κόλπος, Ιωάννινα, Κατάκολο, περιοχή 2).
Το 2019 όλα βαίνουν κατ’ ευχή! Όλα; Λάθος, μέγα λάθος! Η κυβέρνηση, παρά τα μεγάλα λόγια, αρχίζει να αποδομεί σταδιακά και συστηματικά τις ερευνητικές προσπάθειες. Ενώ από το 2021 η ενεργειακή κρίση και οι γεωπολιτικές συνθήκες στη χώρα και την Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτούν για τις επόμενες δεκαετίες την παραγωγή γηγενών υδρογονανθράκων (κυρίως φυσικού αερίου) για να εξασφαλίσουν απρόσκοπτη και προσιτή ενέργεια στη βιομηχανία και στους πολίτες τους, το ελληνικό Δημόσιο κάνει συνεχώς λάθη. Με λάθη πολιτικά, επιχειρησιακά, εμπορικά,καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις, έμμεση «ανοχή» σε πράξεις και προσφυγές αναίτιων οικολογούντων, ανεξήγητες δηλώσεις αρμόδιων και αναρμόδιων κυβερνητικών στελεχών ότι δεν θέλουν τη χώρα παραγωγό υδρογονανθράκων, με αποκορύφωμα δηλώσεις του ΠΘ ενάντια στις κυρωμένες από τη Βουλή Συμβάσεις (δεν θα παραχθεί πετρέλαιο ακόμη και εάν ανακαλυφθεί) διώχνουν παρόντες επενδυτές, δεν προσελκύουν νέους και αποθαρρύνουν τους εναπομείναντες να προχωρήσουν σε γεωτρήσεις και ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων. Μπορεί η κυβέρνηση και οι κρατικές αρχές να εξηγήσουν γιατί έφυγαν από τη χώρα οι Repsol (2021) και η TotalEnergies (2022); Είναι αλήθεια ότι η κοινοπραξία ΕΛΠΕ – Energeanδεν προχώρησε στην αποφασισμένη και συμβατικά υποχρεωτική γεώτρηση στον Πατραϊκό κόλπο λόγω έλλειψης λιμενικών υποδομών (πιθανό κοίτασμα 140 εκατ. βαρελιών, όσο δηλαδή ένας ακόμη Πρίνος); Ποιοι είναι οι λόγοι που σταδιακά επεστράφησαν οι χερσαίες περιοχές Άρτα – Πρέβεζα, Αιτωλοακαρνανία, ΒΔ Πελοπόννησος χωρίς καν να εκτελεστούν οι ελάχιστες υποχρεωτικές συμβατικά έρευνες; Γιατί επεστράφη η περιοχή Ιωαννίνων λίγο πριν ξεκινήσει η γεώτρηση την οποία ο ίδιος ο Δ. Σύμβουλος της Energeanείχε προαναγγείλειτο 2022 μπροστά στον ΠΘ, όταν εκείνος διαφήμιζε «επανεκκίνηση» των ερευνών; Είναι αλήθεια ότι για την εκτέλεση το 2023 σεισμικών καταγραφών στις παραχωρημένες περιοχές στη Δ και ΝΔ Κρήτη η κοινοπραξία ExxonMobil–ΕΛΠΕ δεν κατέστη δυνατόν να πάρει τις απαιτούμενες άδειες ενώ το Ελληνικό Δημόσιο έχει εγγυηθεί στις εταιρείες τα γεωγραφικά όρια των περιοχών στις Συμβάσεις Μίσθωσης; Γιατί επεστράφη σήμερα το κοίτασμα Κατακόλου, όταν η εταιρεία έχει υποβάλει πλήρες πρόγραμμα ανάπτυξης από το 2019 και αναμένει έκτοτε μάταια την έγκριση του; Ποια είναι η πραγματική αιτία που καθυστερούν την λήψη αποφάσεων γεώτρησης οι εταιρείες στην Κρήτη, στην περιοχή 2 δυτικά της Κέρκυρας, στην περιοχή Ιόνιο και στον περιοχή 10 στον Κυπαρισσιακό, όταν είναι φανερό από τον τρόπο διεξαγωγής των ερευνών (2D και αμέσως μετά 3D) αλλά και από δηλώσεις αρμοδίων ότι οι γεωλογικοί στόχοι επιβεβαιώθηκαν; Οι επιστραφείσες περιοχές γιατί δεν χαρακτηρίζονται επισήμως από την ΕΔΕΥΕΠ ως διαθέσιμες και δεν προκηρύσσονται σχετικοί διεθνείς διαγωνισμοί; Αλήθεια δεν ενδιαφέρει την κυβέρνηση να γίνουν έρευνες στον Θερμαϊκό κόλπο (κοίτασμα φυσικού αερίου στην Επανομή), στον Στρυμωνικό, στο δυτικό Ιόνιο, στη νότια Κρήτη και δεν προκηρύσσει διεθνείς διαγωνισμούς; Οι δε οικολογικές οργανώσεις και συλλογικότητες ενδιαφέρονται επιλεκτικά για το περιβάλλον και προσφεύγουν στα δικαστήρια να σταματήσουν τις έρευνες στη χώρα αλλά αγνοούν επιδεικτικά τα συμβαίνοντα στις όμορες χώρες ή ακόμη και στις παραβιάσεις του ελλαδικού θαλασσίου χώρου. Και άλλα πολλά σχετικά ερωτήματα, πιθανότατα χωρίς απάντηση, αλλά που κάνουν να παρέλκουν ερωτήσεις τύπουγιατί δεν έχει καταθέσει άλλη εταιρεία αίτηση ενδιαφέροντος για έρευνα τα τελευταία πέντε χρόνια ή γιατί η Chevron κατέθεσε αίτηση μόνη της και όχι σε κοινοπραξία με μια από τις ελληνικές εταιρείες όπως είχε γίνει στο παρελθόν ή ακόμη γιατί περιορίστηκε σε ένα μικρό σχετικά θαλάσσιο χώρο και δεν αιτήθηκε άλλες μεγαλύτερες και πλέον ελπιδοφόρες περιοχές.
Τέλος σχετικά με την ανακοίνωση του ΥΠΕΝ που προσπαθεί υπερφίαλα να εστιάσει στη «φροντίδα από πλευράς περιβαλλοντικού αποτυπώματος», φαίνεται ότι ξεχνά την ύπαρξη πληρέστατων και εμπεριστατωμένων Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που βασίζονται στις πλέον αυστηρές διατάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σχετικών διεθνών συνθηκών, έχουν περάσει επιτυχώς τις διαδικασίες του δημόσιου διαλόγου, έχουν εγκριθεί και έχουν δοκιμαστεί επιτυχώς στην πράξη με εκτέλεση εκτεταμένων ερευνητικών εργασιών. Δεδομένου ότι οι διαδικασίες έγκρισης νέας ΣΜΠΕ θα καθυστερήσουν τις διαδικασίες κύρωσης της Σύμβασης Παραχώρησης τουλάχιστον δύο χρόνια τελικά μπορούν να μας πουν ΥΠΕΝ και ΕΔΕΥΕΠ τι ακριβώς επιδιώκουν; Να καθυστερήσουν την παραχώρηση της περιοχής στην Chevron;
Τελικά η κυβέρνηση επιθυμεί ή δεν επιθυμεί ανακαλύψεις σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου και όλες τις συνεπαγόμενες οικονομικές και γεωπολιτικές θετικές συνέπειες; Τα έσοδα από το Ταμείου Ανάκαμψης θα τελειώσουν πριν καν κυρώσουν τη νέα Σύμβαση Μίσθωσης στη Βουλή…
*Ο Γιάννης Γρηγορίου είναι σήμερα εκλεγμένος Αντιπρόεδρος του Continental Europe Energy Council και εταίρος του ΙΕΝΕ. Εργάστηκε ως γεωφυσικός στην ΕΛΠΕ από το 1982, σταδιακά ανέλαβε διάφορες θέσεις ευθύνης και τέλος διετέλεσε Γ. Διευθυντής και Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΛΠΕ Upstream (2012 – 2020).