Ξέχασε πως υποσχόταν μια οικονομία της γνώσης, της καινοτομίας και των καλύτερα αμειβόμενων εργαζομένων, απομείωσε την οικονομική και πολιτική της ισχύ, έχασε σε ανταγωνιστικότητα και αφελώς εκχώρησε την ασφάλειά της στις ΗΠΑ, την ενεργειακή της επάρκεια στη Ρωσία και μέρος της παραγωγής της στην Κίνα. Χωρίς κοινή αμυντική και εξωτερική πολιτική, χωρίς κοινό αναπτυξιακό σχεδιασμό και με μια γραφειοκρατία αποκομμένη από τους λαούς της, θυμίζει περισσότερο Ανώτατο Σοβιέτ επί Μπρέζνιεφ.
Από πρότυπο ειρήνης, δημοκρατίας και ευημερίας περιέπεσε στην ύβρι να θεωρήσει κεκτημένα όσα πέτυχε και τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής και όσα τον συγκροτούν παρωχημένα και αναχρονιστικά. Σήμερα τη φοβίζει ο Tραμπ, η άνοδος της Ακροδεξιάς και της Ακροαριστεράς, βαφτίζει όσους τής ασκούν κριτική λαϊκιστές και αρνείται πως οι επιλογές της δημιούργησαν τα σημερινά αδιέξοδα και την κατέστησαν ανίκανη διαχείρισης όσων συμβαίνουν ακόμα και στη γειτονιά της. Οι αδύναμες ευρωπαϊκές ηγεσίες αναζητούν «εχθρούς» για να καλύψουν την ανεπάρκειά τους.
Ας δούμε τώρα και την πατρίδα μας, όχι μόνο στο ευρωπαϊκό πλαίσιο που την καθορίζει, αλλά και στις ιδιαιτερότητές της. Η είσοδός μας στα μνημόνια ήταν αποτέλεσμα μιας βαθιάς οικονομικής αξιακής και θεσμικής κρίσης. Αν και έχουν παρέλθει 15 χρόνια, ουδέποτε συζητήσαμε νηφάλια και οργανωμένα για τα αίτια και τον τρόπο αποφυγής τους. Εμεινε μόνο η τοξική απόδοση ευθυνών, με όρους οπαδισμού και όχι κατανόησης των επιλογών που τις γέννησαν. Αυτή η ατελής συζήτηση βόλεψε όσους είχαν την ευθύνη και επέτρεψε στον λαϊκισμό να θεριεύσει. Η απόδοση δικαιοσύνης δεν εξαντλείται σε εκλογικές καταδίκες. Απαιτεί αλλαγή των κανόνων, ένα νέο υπόδειγμα ευθύνης, διαφάνειας, λογοδοσίας και αξιοκρατίας. Το κράτος δεν είναι λάφυρο.
Αυτό το βήμα δεν έγινε. Ετσι, το έλλειμμα εμπιστοσύνης στις θεσμικές μας λειτουργίες, σε όλες του τις εκφάνσεις, δεν αποκαταστάθηκε. Η καχυποψία που διαπερνά την πλειονότητα των πολιτών, όπως καταγράφεται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, είναι σοκαριστική, αλλά και εύλογη. Και μόνο η επίκληση καταρράκωσής τους σε διαφορετικές περιόδους αναδεικνύει την κρίση που δεν ξεπερνιέται και μεγιστοποιεί την οργή και την ανασφάλεια. Η οποία διογκώνεται, καθώς, ενώ τα δημόσια οικονομικά βελτιώνονται, δεν συμβαίνει το ίδιο και με την αγοραστική δύναμη μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, που στην καλύτερη των περιπτώσεων τα φέρνει δύσκολα. Αυτό δεν είναι λαϊκισμός. Η δε επίκληση της σταθερότητας σε αυτά τα κοινά, μάλλον, ως απειλή ακούγεται.
Το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών παραμένει ανοιχτή πληγή για την κοινωνία, όχι μόνο για την αδικαίωτη ακόμη μνήμη των ανθρώπων που τόσο άδικα χάθηκαν, αλλά και ως διαρκής υπόμνηση του αιτήματος για ένα κράτος που προστατεύει και υπηρετεί τους πολίτες και που όταν σφάλλει τιμωρεί τους ενόχους και φροντίζει ποτέ να μην επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη τουλάχιστον. Μην παίζουμε με τους όρους. Δεν είναι η πλειονότητα όσων αντιδρούν αντισυστημικοί, διαμαρτυρόμενοι είναι, και καλύτερη διαχείριση απαιτούν. Δεν είναι όχλος. Ορατότητα, δικαιοσύνη, ασφάλεια και σεβασμό διεκδικούν. Η εργαλειοποίηση είναι πάντα διπλής κατεύθυνσης και πάντως δεν είναι λύση. Η αποδοχή του προβλήματος είναι προϋπόθεση διεξόδου, αλλιώς η κοινωνική έκρηξη ακολουθεί.
*Ο Γρηγόρης Τσιμογιάννης είναι σύμβουλος Στρατηγικής Επικοινωνίας στην Precise Strategy.
(από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ")